Korzystanie z cyfrowych produktów i usług staje się coraz bardziej powszechne. Dlatego zagadnienie dostępności cyfrowej nabiera szczególnego znaczenia. Nie jest to jedynie kwestia związana z aspektem etycznym, ale także prawnym. Zwłaszcza w kontekście Europejskiego Aktu Dostępności, który ma wejść w życie w 2025 roku.
Rozwój technologii przynosi ze sobą nie tylko nowe możliwości, ale także nowe wyzwania, zwłaszcza dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Na Mobile Trends Conference, eksperci ds. dostępności cyfrowej i IT, przeprowadzili kompleksową analizę, która rzuca światło na stan przygotowania polskiego biznesu do tego wyzwania.
Dostępność cyfrowa stała się ważna!
Zgodność z wytycznymi WCAG staje się normą. Co więcej, do 2025 roku Polska, będąca krajem członkowskim Unii Europejskiej, zobowiązana jest do implementacji zasad dostępności na swoim terytorium.
Przemysław Marcinkowski, Przewodniczący Rady Fundacji Widzialni– To wynik dyrektywy Parlamentu Europejskiego, która rozszerza wymogi dotyczące dostępności produktów i usług. Głównym celem jest eliminowanie barier i równorzędne traktowanie różnych grup odbiorców, aby zapewnić wsparcie w unikaniu wykluczenia wynikającego z niedostępności produktów czy usług – tłumaczy Przemysław Marcinkowski, Przewodniczący Rady Fundacji Widzialni.
Nie tylko software!
Dyrektywa obejmuje różnorodne obszary, nie ograniczając się jedynie do aplikacji webowych czy mobilnych. Także do sprzętu. W ramach tych nowych wymagań, dostępność ma być zapewniona nie tylko w kontekście sprzętu komputerowego, systemów operacyjnych czy terminali samoobsługowych, ale również w konkretnych sektorach, takich jak usługi łączności, bankowość, transport, e-commerce, telewizja, ebooki i wiele innych.
Eksperci stworzyli audyt
Jak zastosować ten europejski Akt Dostępności? Zastanawiali się nad tym także eksperci, którzy najpierw postanowili sprawdzić jaki jest stan dostępności polskiego biznesu. – Wybraliśmy firmy i instytucje z najbardziej popularnych branż wymienionych w Europejskim Akcie Dostępności. Pod lupę wzięliśmy 48 aplikacji mobilnych i 26 stron internetowych. Każda aplikacja była sprawdzana na oba główne systemy operacyjne, a samo badanie trwało około pół roku – mówi Dariusz Sawicki, Chief Operating Officer w ExtraHut.
Dariusz Sawicki, Chief Operating Officer w ExtraHutW każdym z tych sektorów analizowali, jak w tej chwili prezentuje się dostępność. Zespół podszedł do zagadnienia z dwóch perspektyw. Najpierw z punktu widzenia UX, zastanawiał się, czy od razu przystąpić do audytu i stosować określoną metodologię, czy może lepiej przeprowadzić pewne badania. W trakcie prelekcji, Sawicki powiedział, iż zdecydowali się na to drugie, gromadząc grupę reprezentatywną dla różnych aspektów inkluzywności, obejmując osoby w różnym wieku, osoby starsze, osoby z problemami zdrowotnymi, średnim wykształceniem, trudnościami koncentracji, niepełnosprawnościami wzrokowymi i słuchowymi.
Zespół przeprowadził badania, wykorzystując różnorodne zadania związane z produktami, aby zidentyfikować problemy zgłaszane przez użytkowników. Aby pełniej zrozumieć te problemy, stworzono listę kontrolną opartą na strukturze Davida Travisa, dostosowaną do konkretnych branż i potrzeb użytkowników. Błędy zidentyfikowane w analizie eksperckiej były uwzględniane w procesie oceny dostępności. Marcinkowski podkreślił jednak, iż z racji ograniczeń czasowych zdecydowali się skupić jedynie się na około 50 kluczowych kryteriach, niezbędnych do określenia dostępności. Mimo obecności obszernego standardu WCAG, w którym jest ponad 80 wytycznych.
Bankowość i telekomunikacja – liderzy dostępności
Badania wskazują, iż sektory bankowości i telekomunikacji odznaczają się wysoką gotowością do wprowadzenia standardów dostępności. Chociaż nie są one wolne od niedoskonałości, uzyskują najwyższe noty w ocenie dostępności.
Sektor bankowy dla aplikacji mobilnych uzyskał ocenę 45%, strony internetowe 35%. Procenty te ukazują, iż mimo pewnych postępów, wiele podstawowych kryteriów dostępności pozostaje niespełnionych. Obsługa błędów i pomocy stanowiły częsty problem, szczególnie podczas wprowadzania danych w formularzach. Istnieją również braki w tłumaczeniach, dostosowaniu kontrastu, zmianie rozmiaru czcionki i trybie ciemnym. Problem z kontrastami dotyczy nie tylko osób z problemami wzroku, ale także sytuacji, gdzie różnice w jakości monitorów wpływają na percepcję treści. Banki powinny postawić sobie za cel eliminację tych podstawowych problemów, aby produkty były dostępne dla wszystkich.
Niespodzianki w segmencie aplikacji mobilnych
Z wyników badań wynika, iż sektory bankowości i telekomunikacji radzą sobie dobrze pod względem dostępności, ale istnieje znaczne rozwarstwienie między serwisami internetowymi a aplikacjami mobilnymi. Aplikacje na platformę Android wypadły lepiej niż te na iOS. To przemyślenie kontrastuje z powszechnym przekonaniem, iż produkty Apple są liderami w tej dziedzinie.
Telewizja – dramatyczny brak dostępności
Analiza sektora telewizyjnego rzuca światło na dramatyczny brak dostępności, szczególnie w kontekście niemożliwości personalizacji napisów czy obsługi interfejsu serwisów streamingowych bez myszki. Istnieje również wyraźny brak customizacji czcionek w aplikacjach mobilnych, co utrudnia korzystanie zwłaszcza seniorom.
Użyteczność w obszarze UX
Ranking użyteczności wskazuje, iż obsługa błędów i pomoc są kluczowymi obszarami, gdzie wiele produktów zawodzi. Pomimo tego, iż 70% standardów użyteczności w całości przebadanych produktów jest spełnione, istnieją obszary uniemożliwiające podstawowe czynności dla wielu użytkowników, szczególnie pod kątem inkluzywności.
Wyzwania związane z Użytkownikami
Zbliżamy się do pytania, czy produkty są dostępne dla wszystkich. Nie. Nie są. Raport udowadnia, iż inkluzja powinna być punktem wyjścia przy projektowaniu produktów cyfrowych. Problematyka dostępności nie dotyczy tylko osób z konkretnymi niepełnosprawnościami. Może wpływać na każdego użytkownika w zależności od sytuacji czy sprzętu, z którego korzysta. Zatem to nie tylko kwestia spełniania wymagań, ale również biznesowego rozwoju. Dostępność przekłada się na większą liczbę użytkowników i zysków.
A analiza przeprowadzona z udziałem różnych grup użytkowników, takich jak seniorzy, osoby z wadami wzroku czy trudnościami sensorycznymi, ukazuje konkretne wyzwania związane z użytecznością i dostępnością dla każdej z tych grup. – My, projektanci musimy dużą uwagę przykładać do badania, do robienia testów z użytkownikami. Bo chociażby w tym punkcie przekonaliśmy się, iż osoby, które powiedzmy, są bardziej zaawansowane, jeżeli chodzi o produkty cyfrowe, choćby nie potrafimy się domyślać często, z jakimi problemami spotykają się zwykli ludzie. I te badania, choćby na niewielkich grupach pozwalają zobaczyć, jakie naprawdę problemy ludzie mają, a wiele z nich było dla nas dużą niespodzianką – kwituje Sawicki.
Podsumowanie
Analiza przeprowadzona przez Przemysława Marcinkowskiego i Dariusza Sawickiego to istotne źródło informacji dla wszystkich, którzy chcą zrozumieć, jak polski biznes radzi sobie w dostępności cyfrowej. Istnieją obszary, w których Polska już osiąga bardzo wysoki poziom. Ale jeszcze wiele wody w tej rzece upłynie.
Aby ułatwić wdrażanie tych standardów, została utworzona platforma skupiająca organizacje zainteresowane zwiększeniem dostępności towarów i usług, czyli Business Accessibility Forum. Inicjatywę tę współtworzą takie podmioty jak Allegro, Microsoft, Orange i Santander, które dążą do opracowania wspólnego stanowiska w zakresie dostępności, aby skutecznie przeciwdziałać w tej chwili istniejącym barierom.
