Długotrwały post budzi coraz większe zainteresowanie jako potencjalna metoda wspierająca zdrowie. Choć mówi się o jego korzyściach, takich jak oczyszczanie organizmu czy spowolnienie starzenia, wciąż brakuje jednoznacznych dowodów naukowych. W odpowiedzi na to naukowcy przeprowadzili badanie, w którym obserwowali 20 zdrowych ochotników przed, w trakcie i po 10-dniowym poście. Celem było dokładne poznanie zmian zachodzących w organizmie na poziomie molekularnym.
Czy post jest bezpieczny?
Długotrwały post (ang. prolonged fasting, PF) to metoda, która w ostatnich latach zyskuje coraz większą popularność. Polega na powstrzymywaniu się od spożywania pokarmów przez co najmniej 4 kolejne dni. Choć post ten był stosowany od wieków w kontekście praktyk duchowych i religijnych, w tej chwili coraz częściej pojawia się jako interwencja zdrowotna. Celem takiego postu jest potencjalna poprawa stanu zdrowia oraz wspieranie długowieczności poprzez spowolnienie procesów starzenia się komórek, redukcję stanu zapalnego, a także obniżenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i nowotworowych.
Jednakże naukowcy zwracają uwagę na możliwe zagrożenia związane z długotrwałym postem, zwłaszcza w przypadku jego niewłaściwego stosowania. W celu lepszego zrozumienia wpływu tej praktyki na organizm człowieka, przeprowadzono badanie naukowe analizujące skutki długotrwałego postu.
Stosowanie postu – badanie
W badaniu wzięło udział 20 zdrowych ochotników. Byli oni obserwowani i badani przed, w trakcie oraz po zakończeniu 10-dniowego postu, podczas którego spożywali wyłącznie wodę. Po zakończeniu postu uczestnicy przeszli przez średnio 5 dni stopniowego powrotu do jedzenia, stosując nadzorowaną dietę opartą na produktach roślinnych.
Do analizy wykorzystano nowoczesną technikę badania krwi – tzw. nieukierunkowaną proteomikę osocza (z użyciem technologii SOMAScan). Metoda ta pozwala na jednoczesne śledzenie tysięcy białek krążących we krwi. Dzięki niej naukowcy mogli dokładnie przyjrzeć się zmianom, jakie zaszły w organizmie w trakcie postu i po jego zakończeniu.
Okazało się, iż post wpłynął na około 6,6% badanych białek osocza. Co ważne, po powrocie do jedzenia prawie wszystkie z nich wróciły do normy, co sugeruje, iż zmiany miały charakter przejściowy.
Post a stan zapalny w organizmie
Jednym z najbardziej zaskakujących odkryć był jednak wzrost stanu zapalnego oraz aktywacja cząsteczek sygnałowych zwanych cytokinami. Cząsteczki te odgrywają kluczową rolę w odpowiedzi układu odpornościowego. Zmiany dotyczyły także komórek odpornościowych (neutrofili), płytek krwi, a także szlaków związanych z hormonami wzrostu (IGF) i metabolizmem tłuszczów (PPARα). Naukowcy pierwotnie zakładali, iż post będzie miał działanie przeciwzapalne, dlatego wyniki te były nieoczekiwane.
Post aktywował również szlaki sygnałowe, takie jak PTEN, STAT3 i MAPK. Regulują one podział i wzrost komórek w odpowiedzi na zmiany środowiskowe.
Co ciekawe, po raz pierwszy naukowcy zaobserwowali, iż długotrwały post zmniejszał poziom białek amyloidu beta (Aβ40 i Aβ42), które wiążą się z rozwojem choroby Alzheimera. Choć proporcja między nimi się nie zmieniła, ogólny spadek ich stężenia może mieć znaczenie ochronne.
Wyniki te potwierdzono innymi metodami badawczymi, takimi jak spektrometria mas i testy ELISA, a także sprawdzono w dwóch niezależnych grupach uczestników stosujących podobny schemat postu.
Stosowanie długotrwałego postu – potrzeba dalszych badań
Chociaż wyniki badania dostarczają cennych informacji na temat wpływu długotrwałego postu, autorzy podkreślają, iż konieczne są dalsze badania. W szczególności zalecane jest przeprowadzenie analiz na większych i bardziej zróżnicowanych grupach uczestników. Już teraz wiadomo jednak, iż post długotrwały oddziałuje na wiele kluczowych procesów w organizmie – wykraczając poza proste mechanizmy spalania tłuszczu i regulacji energii. Lepsze zrozumienie tych efektów może w przyszłości przyczynić się do bezpieczniejszego i bardziej spersonalizowanego stosowania tej formy interwencji zdrowotnej.
Wyniki badania opublikowano w czasopiśmie Molecular Metabolism.
