Naukowcy z Danii przeprowadzili badanie z dziesięcioletnim okresem obserwacji, aby sprawdzić, jakie konsekwencje zdrowotne może mieć długotrwała żałoba.
Żałoba wiąże się ze zwiększonym ryzykiem depresji, zaburzeń lękowych i problemów kardiologicznych
Śmierć bliskiej osoby to jedno z najbardziej obciążających doświadczeń życiowych. Może wpływać na niemal każdy aspekt codziennego funkcjonowania – zarówno psychicznego, jak i fizycznego. Wiele wcześniejszych badań wykazało, że żałoba wiąże się ze zwiększonym ryzykiem depresji, zaburzeń lękowych i problemów kardiologicznych. Osoby w żałobie częściej korzystają z opieki medycznej i wykazują większe zapotrzebowanie na leki.
Jak żałoba wpływa na zdrowie psychiczne i fizyczne?
W najnowszym badaniu naukowcy postanowili sprawdzić, jak nasilenie i długość trwania żałoby wpływają na zdrowie. Interesowały ich zarówno skutki psychiczne i fizyczne, jak i długoterminowe ryzyko zgonu.
W badaniu wzięło udział 1735 osób, z czego 71% stanowiły kobiety. Średni wiek uczestników wynosił 62 lata. Wszyscy mieszkali w Danii i doświadczyli śmierci bliskiej osoby. W 66% przypadków zmarłym był partner, w 27% – rodzic, a w 7% – inna bliska osoba.
Badanie wpływu żałoby na zdrowie
Objawy żałoby oceniano dzięki standaryzowanej skali Prolonged Grief-13. Pomiar przeprowadzono trzykrotnie: przed śmiercią bliskiego, a następnie po 6 miesiącach i 3 latach od straty. Na podstawie wyników uczestników podzielono na pięć grup, w zależności od tego, jak zmieniały się ich objawy żałoby w czasie.
Dwie grupy były szczególnie istotne dla dalszej analizy:
- grupa niskiej żałoby – 670 osób (45%) z konsekwentnie niskim poziomem objawów; grupa odniesienia;
- grupa wysokiej żałoby – 107 osób (6%) z utrzymującym się wysokim nasileniem objawów przez cały czas obserwacji.
W kolejnych siedmiu latach — czyli od trzeciego do dziesiątego roku po śmierci bliskiej osoby — naukowcy obserwowali, jak przynależność do poszczególnych grup wpływa na stan zdrowia uczestników. Sprawdzali, jak często osoby te korzystały z opieki lekarskiej, czy zgłaszały się po pomoc do psychologów lub psychiatrów, a także czy częściej przyjmowały leki przeciwdepresyjne, przeciwlękowe lub uspokajające. Oceniano również, czy nasilenie objawów żałoby miało związek z długoterminowym ryzykiem zgonu.
Długotrwałe skutki żałoby
Wyniki badania wykazały, iż osoby należące do grupy wysokiej żałoby, czyli te, u których objawy żałoby utrzymywały się na wysokim poziomie przez dłuższy czas, znacznie częściej korzystały z opieki medycznej. W porównaniu z grupą odczuwających żałobę słabiej, częściej odwiedzały lekarzy, szukały pomocy psychologicznej i psychiatrycznej oraz przyjmowały leki przeciwdepresyjne, przeciwlękowe i uspokajające – choćby do siedmiu lat po stracie bliskiej osoby.
Co więcej, osoby przeżywające długotrwałą żałobę charakteryzowała wyższa śmiertelność w długoterminowej perspektywie. To najważniejsze odkrycie, które podkreśla, jak poważnym i często niedocenianym problemem zdrowotnym może być długotrwała żałoba.
Doświadczenie żałoby wpływa na nasze zdrowie psychiczne i fizyczne
Badanie ma istotne implikacje kliniczne. Po pierwsze, wyniki sugerują, iż niektóre osoby mogą mieć predyspozycje do ciężkiego przeżywania żałoby. Po drugie, to pierwsze badanie, które pokazuje, iż wczesny wzorzec żałoby może przewidywać, kto będzie w przyszłości potrzebował farmakoterapii psychiatrycznej. To szczególnie ważne, ponieważ umożliwia wczesną identyfikację osób zagrożonych i objęcie ich odpowiednim wsparciem.
Choć częstsze korzystanie z pomocy psychologicznej przez osoby z grupy, która mocno i długotrwale przeżywała żałobę można uznać za pozytywny sygnał (system ochrony zdrowia trafia do najbardziej potrzebujących), to jednak utrzymujące się zapotrzebowanie na pomoc psychologiczną i psychiatryczną może świadczyć o tym, iż obecne interwencje nie są wystarczająco skuteczne.
Autorzy badania podkreślają również rolę lekarzy rodzinnych. To oni często jako pierwsi mają kontakt z osobami w żałobie. W przypadku osób z wysokim nasileniem objawów, które dodatkowo mogą mieć ograniczone zasoby finansowe i psychiczne, dostęp do specjalistycznej opieki – zwłaszcza prywatnej psychoterapii – bywa utrudniony. Właśnie dlatego rola podstawowej opieki zdrowotnej w rozpoznawaniu i wspieraniu osób w żałobie jest niezwykle istotna.
Wyniki badania opublikowano w czasopiśmie Frontiers in Public Health.
