Intymne relacje u osób z autyzmem

Osoby z autyzmem (ASD) wykazują zainteresowanie relacjami intymnymi, jednak ich doświadczenia są silnie uwarunkowane specyficznymi cechami autyzmu, trudnościami społecznymi oraz problemami sensorycznymi. Badania pokazują, iż większość osób z ASD pragnie bliskich relacji, choć jednocześnie czuje się nieprzygotowana do ich inicjowania i podtrzymywania (Beato, Sarmento & Correia, 2024).

Trudności w nawiązywaniu relacji

Już na wczesnym etapie nawiązywania kontaktu osoby z autyzmem napotykają liczne bariery społeczne. Często nie wiedzą, jak wyrazić zainteresowanie drugą osobą lub pociąg, a brak umiejętności flirtowania oraz lęk przed odrzuceniem utrudniają podejmowanie prób nawiązania relacji. Jeden z uczestników badania przyznał: „Trudno mi okazywać zainteresowanie, bo nie wiem, jak to zrobić” (16 lat, mężczyzna). Inne osoby wskazywały, iż nie wiedziały, co powiedzieć ani jak się zachować podczas flirtu, a obawa przed błędną interpretacją sygnałów partnera była powszechna. Trudności te wynikają głównie z deficytów w zakresie umiejętności społecznych, komunikacji niewerbalnej oraz interpretacji sygnałów społecznych.

Funkcjonowanie w związku i intymność

Objawy spektrum autyzmu wpływają również na przebieg relacji po jej nawiązaniu. Osoby z ASD doświadczają trudności w interpretacji komunikacji niewerbalnej, podtrzymywaniu rozmowy oraz wyrażaniu emocji, a także zmagają się z nadwrażliwością lub podwrażliwością sensoryczną, co może utrudniać intymność. Ograniczenia te sprawiają, iż niektóre interakcje są niekomfortowe, a czasem zniechęcają do wchodzenia w związki.

Czynniki sprzyjające udanym relacjom

Mimo licznych wyzwań osoby z ASD opisują również pozytywne doświadczenia relacyjne. Stabilności związku sprzyjają przede wszystkim wzajemna akceptacja, zrozumienie cech autystycznych oraz dostosowanie komunikacji przez partnera.

Kluczowe znaczenie mają jasność relacji, przewidywalność, otwarte rozmowy o potrzebach oraz wsparcie emocjonalne partnera. Wiele osób z ASD podejmuje aktywny wysiłek w celu utrzymania relacji, ucząc się odpowiednich zachowań, starając się zrozumieć oczekiwania partnera oraz regulować emocje, aby unikać konfliktów. Jeden z uczestników badania wskazał, iż pomocne mogłoby być „szkolenie istotnych umiejętności, wskazówki dotyczące relacji intymnych oraz nauka odczytywania sygnałów niewerbalnych” (25 lat, mężczyzna).

Doświadczenia związane z zakończeniem relacji

Kończenie relacji, podobnie jak ich nawiązywanie, wiąże się z ambiwalentnymi doświadczeniami emocjonalnymi. Negatywne konsekwencje obejmują silne poczucie porażki, trudności w radzeniu sobie z emocjami oraz zagubienie dotyczące dalszego życia. Jednocześnie część osób odczuwa ulgę po zakończeniu związku, odzyskując przestrzeń sensoryczną i możliwość odpoczynku od relacji, która była dla nich przeciążająca.

Podsumowanie

Osoby z autyzmem wykazują silną potrzebę bliskich relacji, jednak ich doświadczenia są w dużej mierze kształtowane przez specyficzne cechy ASD oraz trudności społeczne i sensoryczne. Skuteczna komunikacja, wzajemne zrozumienie, wsparcie partnera, a także programy rozwijające umiejętności społeczne i świadomość seksualną mogą znacząco poprawić jakość relacji intymnych osób z autyzmem.

autor: Karolina Szczepańska

W naszym Centrum realizujemy:

• badanie spektrum autyzmu u dzieci i młodzieży
• badanie spektrum autyzmu u dorosłych
• Trening Umiejętności Społecznych dla dzieci i młodzieży
• Trening Umiejętności Społecznych dla dorosłych
• Psychoedukację dla rodziców dzieci z diagnozą spektrum

Bibliografia:

Beato, A., Sarmento, M.R. & Correia, M. Experiencing Intimate Relationships and Sexuality: A Qualitative Study with Autistic Adolescents and Adults. Sex Disabil 42, 439–457 (2024). https://doi.org/10.1007/s11195-024-09838-x