Od lutego 2025 roku farmaceuci mogą wystawiać refundowane recepty na szczepionki bezpośrednio w aptece. To przełom, który może realnie odmienić dostęp pacjentów do profilaktyki zdrowotnej i jednocześnie dać aptekom konkretny impuls do rozwoju. Dziś farmaceuta może w jednym miejscu zakwalifikować pacjenta do szczepienia, wystawić receptę, sprzedać preparat i wykonać szczepienie. Wszystko to bez konieczności udziału lekarza. Właśnie dlatego coraz więcej aptek decyduje się na uruchomienie lub reaktywację punktu szczepień. Czy warto pójść w ich ślady?
Nowe możliwości, realna wygoda dla pacjenta
Zmiany, które weszły w życie 14 lutego 2025 r., na mocy nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z 5 grudnia 2024 r., znacząco rozszerzyły uprawnienia farmaceutów. Zgodnie z nowymi przepisami, farmaceuci wykonujący szczepienia w aptekach mogą teraz wystawiać refundowane recepty farmaceutyczne na szczepionki. Co więcej, takie recepty mogą uwzględniać dodatkowe uprawnienia pacjentów wynikające z przepisów ustawy, takie jak:
- DZ i S – czyli bezpłatne leki dla dzieci i seniorów (na podstawie art. 43a ust. 1),
- ZK, WE, IW, IB – inne kategorie pacjentów objętych szczególnymi uprawnieniami do refundacji (zgodnie z art. 43–46 ustawy).
To rozwiązanie oznacza realną wygodę dla pacjenta. Cała ścieżka szczepienia może być zrealizowana podczas jednej wizyty w aptece. Pacjent nie tylko otrzymuje kwalifikację i szczepienie, ale również receptę na refundowaną szczepionkę, bez konieczności wcześniejszej wizyty u lekarza. Co istotne, receptę farmaceutyczną można zrealizować jedynie w tej aptece, w której została wystawiona. Takie uproszczenie procedury nie tylko zwiększa dostępność szczepień, ale także zachęca do skorzystania z tej formy profilaktyki, szczególnie osoby z grup uprawnionych do bezpłatnego lub częściowo refundowanego leczenia.
Szczepienia ochronne w aptece: na co może zaszczepić farmaceuta?
Farmaceuci mają uprawnienia do wykonywania wszystkich zalecanych szczepień ochronnych u osób dorosłych — zgodnie z obowiązującym przepisem art. 86 ust. 8a ustawy Prawo farmaceutyczne. Oznacza to, iż w aptekach ogólnodostępnych, które spełniają określone wymagania lokalowe i kadrowe, mogą być przeprowadzane szczepienia zgodnie z przepisami ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.
Od 2024 roku listę zalecanych szczepień, które mogą być wykonywane przez farmaceutów w aptekach, znacząco rozszerzono. w tej chwili obejmuje wszystkie preparaty wskazane przez Ministra Zdrowia na podstawie zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia. Wśród nich znajdują się szczepienia przeciwko m.in.: grypie, HPV, pneumokokom, RSV, tężcowi, ospie wietrznej, półpaścowi, COVID-19, meningokokom, krztuścowi, odrze, różyczce, wściekliźnie, rotawirusom, WZW typu A i B, a choćby chorobom tropikalnym, takim jak żółta gorączka.
Warto jednak pamiętać, iż możliwość szczepień w aptece dotyczy wyłącznie osób pełnoletnich — szczepionki mogą być podawane tylko pacjentom powyżej 18. roku życia.
Wymagania wobec farmaceutów wykonujących szczepienia w aptece
W aptece szczepienia może wykonywać każdy farmaceuta, który ukończył kurs kwalifikacyjny organizowany przez Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2024 roku zmieniającym rozporządzenie ws. kursów kwalifikacyjnych dla farmaceutów, tematyka tego kursu obejmuje wszystkie szczepienia ochronne. Do kursu kwalifikacyjnego do szczepień może przystąpić każdy farmaceuta, który posiada co najmniej 12-miesięczny staż pracy w pełnym wymiarze godzinowym.
Co ważne, farmaceuci, którzy nabyli uprawnienia do kwalifikowania i wykonywania szczepień przeciwko COVID-19 w czasie pandemii, mają takie same uprawnienia, jak farmaceuci kończący kursy obecnie. Oznacza to, iż mogą oni również kwalifikować i wykonywać wszystkie zalecane szczepienia ochronne.
Farmaceuta wykonujący szczepienia w aptece może być w niej zatrudniony na umowę o pracę. Wówczas wykonując szczepienia powinien mieć to wpisane w zakres swoich obowiązków. Za większym zakresem obowiązków powinna iść oczywiście podwyżka wynagrodzenia. Innym sposobem na zatrudnienie farmaceuty w aptecznym punkcie szczepień może być umowa zlecenie. jeżeli obejmuje ona tylko wykonywanie szczepień to należy pamiętać, iż takiego obowiązku farmaceuta nie może mieć wpisanego w umowie o pracę zawartą z tym samym pracodawcą. Również wykonywanie szczepień w jej ramach nie może odbywać się w godzinach pracy określonych przez umowę o pracę.
Refundacja i rozliczenia
Obecnie apteki mają możliwość uzyskania finansowania ze środków publicznych za realizację wybranych szczepień ochronnych. Zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Zdrowia z 9 października 2023 r., Narodowy Fundusz Zdrowia może finansować w całości lub w części szczepienia wykonywane w aptekach przeciwko:
- COVID-19 – dla osób powyżej 18. roku życia,
- pneumokokom – dla osób powyżej 65. roku życia,
- grypie – również dla pacjentów w wieku 65+.
Aby móc zgodnie z przepisami wykonywać takie szczepienia w aptece, konieczne jest zawarcie stosownej umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia. Wnioski o zawarcie umowy można składać wyłącznie drogą elektroniczną, począwszy od 15 lipca 2024 r. Szczegółowe informacje oraz formularze i instrukcje znajdują się na stronie internetowej NFZ.
Za każdą usługę zakwalifikowania pacjenta do szczepienia oraz jego wykonania Fundusz wypłaca aptece kwotę 33,37 zł – stawka ta obowiązuje od 1 lipca 2024 r. i ustalono ją na podstawie zarządzenia Prezesa NFZ. Należy także pamiętać, iż farmaceuta przed wykonaniem szczepienia musi:
- Zweryfikować uprawnienia pacjenta do skorzystania ze świadczenia finansowanego ze środków publicznych,
- Dokonać kwalifikacji do szczepienia,
- Wprowadzić dane pacjenta do e-Karty Szczepień w systemie informatycznym.
Warto pamiętać, iż apteka może wykonywać szczepienia bez konieczności podpisywania umowy z Funduszem na realizację szczepień zalecanych. Wtedy to wszystkie szczepienia w aptece, wykonywane są na zasadach komercyjnych. Oznacza to, iż za usługę szczepienia w pełni płaci pacjent. Apteka ma natomiast możliwość ustalenia własnej kwoty, jaką będzie od niego pobierać. istotną informacją jest ta, iż usługa szczepienia w aptekach podlega zwolnieniu z podatku VAT.
Dlaczego teraz to dobry moment na reaktywację punktu szczepień?
Obecna sytuacja prawna i organizacyjna sprawia, iż powrót do prowadzenia szczepień w aptece jeszcze nigdy nie był tak opłacalny. Farmaceuci, dzięki najnowszym zmianom legislacyjnym, mogą w tej chwili przeprowadzać całą ścieżkę szczepienia w jednym miejscu — od kwalifikacji, przez wystawienie refundowanej recepty, aż po samo podanie szczepionki. To oznacza, iż pacjent nie musi już umawiać się na osobne wizyty u lekarza ani odwiedzać kilku placówek. Wszystko odbywa się w aptece, gwałtownie i wygodnie.
Ponadto należy podkreślić, iż społeczne zaufanie do szczepień w aptekach dynamicznie rośnie. Coraz więcej pacjentów decyduje się na tę formę profilaktyki, postrzegając apteki, jako miejsca łatwo dostępne, profesjonalne i bezpieczne. To przekłada się na większy ruch w placówce i buduje jej pozycję jako nowoczesnego punktu w systemie ochrony zdrowia.
Warto również podkreślić, iż apteki mają dziś szerokie możliwości w zakresie oferowanych szczepień. Mogą wykonywać wszystkie szczepienia zalecane przez Ministra Zdrowia. Dodatkowo, farmaceuci posiadający uprawnienia uzyskane jeszcze w czasie pandemii zachowują pełną zdolność do ich realizacji.
Dodatkowym atutem jest brak większych barier powrotu do świadczenia usług szczepień. Apteki, które już wcześniej prowadziły punkt szczepień, często mogą go reaktywować bez większych trudności. W wielu przypadkach wystarczy aktualizacja dokumentacji lub ponowne zgłoszenie działalności. To sprawia, iż decyzja o reaktywacji nie wymaga dużych nakładów ani długotrwałych procedur. Może natomiast przynieść konkretne korzyści, zarówno finansowe, jak i wizerunkowe.
©MGR.FARM
