Cukrzyca zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) to "grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia w cukrzycy wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych".
Diagnoza cukrzycy możliwa jest dzięki prostemu badaniu. W laboratorium pobierana jest krew w celu oznaczenia stężenia glukozy we krwi. Oznacza się stężenie glukozy we krwi na czczo. Na czczo, czyli w godzinach porannych, przynajmniej po 8 godzinach od ostatniego posiłku.
Otrzymane wyniki interpretuje się w poniższy sposób:
- 70-99 mg/dl to prawidłowy cukier na czczo, nie masz cukrzycy
- Jeżeli wynik będzie wyższy niż 125 mg/dl (czyli 126 mg/dl i więcej) badanie należy powtórzyć innego dnia. Jeśli dwa razy uzyskasz wynik stężenia glukozy we krwi równy 126 mg/dl i powyżej tej wartości – lekarz rozpoznaje cukrzycę
- Wynik 100-125 mg/dl oznacza nieprawidłową glikemię na czczo. Lekarz w takiej sytuacji zleca dodatkowe badanie – doustny test obciążenia glukozą. Badanie polega na wypiciu wody, w której rozpuszczona jest glukoza. Po 2 godzinach pobierana jest krew w celu ponownego oznaczenia stężenia cukru we krwi. Wynik powyżej 200 mg/dl pozwala rozpoznać cukrzycę. jeżeli otrzymałeś wynik 140-199 mg/dl to rozpoznaje się nieprawidłową tolerancję glukozy.
Przewlekła hiperglikemia
Niebezpieczeństwo w cukrzycy związane jest z przewlekłą hiperglikemią. Hiperglikemia to za wysokie stężenie cukru we krwi. Przewlekła hiperglikemia to utrzymujące się długotrwale wysokie stężenie cukru we krwi. Leczenie cukrzycy, każdego typu, niezależnie od tego czy przyjmujesz tabletki, insulinę, czy stosujesz samą dietę, ma na celu uzyskanie prawidłowych lub bliskich normy poziomów cukru we krwi. Pozwala to na uchronienie się przed powikłaniami cukrzycy. Wysokie stężenia glukozy niosą ryzyko poważnych powikłań. Wysokie glikemie uszkadzają i zaburzają prawidłową pracę wielu narządów. Dlatego tak ważne jest, aby stosować się do zaleceń lekarskich w kwestii stosowania odpowiednich leków, kontrolować swoje cukry, utrzymywać zdrową dietę i dbać o codzienny ruch.
Przewlekła hiperglikemia w cukrzycy typu 2. Dlaczego osoby z cukrzycą typu 2 są szczególnie narażone na wystąpienie powikłań?
Cukrzyca typu 2 nie daje typowych objawów. Objawy są skąpe, dyskretne, często trudne do zauważenia. Nasilenie tych objawów jej zwykle małe, a podwyższone stężenia cukru nie powodują bólu. Stąd trudność w rozpoznaniu choroby w początkowym jej stadium. Wystąpienie cukrzycy typu 2 poprzedza stan przedcukrzycowy, który również nie daje specyficznych objawów. Rozpoznanie stanu przedcukrzycowego i wdrożenie na tym etapie odpowiedniego leczenia może sprawić, iż znacznie opóźnimy rozwój cukrzycy typu drugiego. Niestety w większości przypadków stan przedcukrzycowy oraz cukrzyca typu 2 nie jest rozpoznawana we właściwym czasie. Skutkiem są stale utrzymujące się wysokie stężenia cukru we krwi – bezpośrednia przyczyna rozwoju powikłań. Żeby nie przeoczyć choroby niezbędne są badania profilaktyczne i konieczność ich wykonywania. Inaczej rozpoznanie cukrzycy wiąże się z występowaniem licznych powikłań. Do przewlekłej hiperglikemii w cukrzycy typu 2 prowadzą także: niestosowanie się do zasad prawidłowego żywienia, bagatelizowanie zaleceń lekarza, brak aktywności fizycznej.
Przewlekła hiperglikemia w cukrzycy typu 1. Osoby z cukrzycą typu 1 również narażone są na wystąpienie późnych powikłań cukrzycowych.
Cukrzyca typu 1 charakteryzuje się gwałtownymi objawami. Narastają one zwykle w ciągu kilku tygodni. Leczenie polega głównie na przyjmowaniu insuliny. Wykorzystuje się do tego peny lub osobistą pompę insulinową. Istotnymi elementami wpływającym na leczenie cukrzycy typu 1 są: zdrowe odżywianie, aktywność fizyczna, a także samokontrola chorego. Znacznie łatwiej przychodzi wtedy utrzymanie prawidłowych stężeń glukozy we krwi. Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, nieuleczalną i czasami w życiu cukrzyka pojawiają się momenty buntu, zniechęcenia. Czujemy bezsilność, bo mimo starań i naszego zaangażowania cukry nie są zadowalające. Wtedy przestajemy się kontrolować, a zbyt wysoki cukier we krwi staje się codziennością. I o ile taki stan nie trwa długo, to nic złego nie powinno się wydarzyć. Natomiast jeżeli brak samokontroli i przewlekła hiperglikemia realizowane są wiele tygodni/miesięcy to rozwój powikłań cukrzycy staje się nieunikniony.
Negatywne skutki cukrzycy dzieli się na mikroangiopatie i makroangiopatie.
Mikroangiopatie dotyczą uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych. W zależności od miejsca, w którym powstają uszkodzenia można wyróżnić następujące powikłania:
- pogorszenie widzenia, a choćby utrata wzroku
- niewydolność nerek, często konieczność dializ
- zaburzenia czucia, piekący i mrowiący ból nóg, drętwienia kończyn
- problemy z zaparciami, biegunką, nietrzymanie moczu
- wystąpienie trudno gojących się ran, stopa cukrzycowa, amputacja kończyn
Makroangiopatie – uszkodzenia dużych naczyń krwionośnych. Doprowadzają m.in. do:
- zawału serca
- udaru mózgu
- miażdżycy naczyń kończyn dolnych
- choroby niedokrwienna serca
Dlaczego cukrzyca jest niebezpieczna?
Niebezpieczeństwo cukrzycy polega głównie na lekceważeniu zaleceń całego zespołu terapeutycznego – lekarza, pielęgniarki oraz dietetyka. Wysokie poziomy cukru we krwi nie bolą, dlatego większość chorych bagatelizuje zalecenia. Nie zmienia swojego dotychczasowego sposobu żywienia, nie zwiększa aktywności fizycznej, nie kontroluje cukrów, ignoruje wysokie poziomy glikemii. Doprowadza w ten sposób do przewlekłej hiperglikemii i rozwoju przewlekłych powikłań, których później nie da się już skutecznie wyleczyć.
Warto jednak pamiętać, iż leczenie cukrzycy, oparte na edukacji diabetologicznej, stosowaniu leków doustnych/insuliny, dbanie o zdrowe żywienie i codzienną aktywność fizyczną pozwala na normalne życie oraz uniknięcie rozwoju powikłań
