Wiek biologiczny a epigenetyka
Aby zrozumieć wyniki badań dotyczących wpływu diety wegańskiej na starzenie się organizmu, warto znać podstawowe pojęcia dotyczące wieku. Otóż wiek człowieka można określić na dwa sposoby - biologicznie i chronologicznie. Ten ostatni pokaże nam metryka urodzenia, natomiast do określenia pierwszego potrzeba nieco więcej danych. Wiek biologiczny określany jest na podstawie ogólnego stanu zdrowia. Dlatego może różnić się od chronologicznego, w skrajnych przypadkach choćby o wiele lat.
Wiek biologiczny może się różnić w zależności od stylu życia, diety czy aktywności fizycznej. Decydującą rolę w procesach starzenia się odgrywa metylacja DNA - jest to proces epigenetyczny regulujący aktywność genów bez zmiany ich sekwencji. Z biegiem lat i pod wpływem czynników środowiskowych wzorce metylacji DNA ulegają zmianom, co może przyspieszać procesy starzenia i zwiększać ryzyko chorób przewlekłych.Reklama
Jak to wygląda w praktyce? Osoba w wieku 40 lat (wiek chronologiczny), która cierpi na otyłość (BMI powyżej 30), może mieć wiek biologiczny wynoszący 50-55 lat ze względu na przewlekły stan zapalny, zwiększony stres oksydacyjny, insulinooporność i ryzyko cukrzycy typu 2, szybsze skracanie telomerów (marker starzenia komórkowego), przyspieszone zmiany w metylacji DNA związane z procesami starzenia. Z kolei osoba o prawidłowej masie ciała, prowadząca zdrowy tryb życia, może mieć wiek biologiczny choćby niższy niż chronologiczny, np. 35 lat zamiast 40. Wpływ na to mają: zdrowa dieta, aktywność fizyczna, niski poziom stresu i brak przewlekłych stanów zapalnych.
Badanie TwiNS, czyli wpływ stosowania diety wegańskiej
W lipcu 2024 roku w czasopiśmie "BMC Medicine" opublikowano wyniki badania Twins Nutrition Study (TwiNS), przeprowadzonego przez naukowców z Uniwersytetu Stanforda. Badacze skupili się na analizie wpływu diety wegańskiej na metylację DNA i procesy starzenia komórkowego.
W eksperymencie wzięło udział 21 par bliźniąt jednojajowych. Jedno z rodzeństwa stosowało dietę wegańską przez osiem tygodni, podczas gdy drugie kontynuowało dotychczasowy sposób odżywiania, obejmujący mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego. Celem badania było sprawdzenie, jak dieta wpływa na metylację DNA, proces związany z ekspresją genów i starzeniem się komórek.
Wyniki badania. Czy dieta wegańska odmładza?
Po ośmiu tygodniach zaobserwowano, iż uczestnicy stosujący dietę wegańską wykazywali zmniejszenie epigenetycznego wieku biologicznego w porównaniu z grupą kontrolną. Największe zmiany dotyczyły:
zmniejszenia poziomu stanów zapalnych - przewlekły stan zapalny przyspiesza procesy starzenia i zwiększa ryzyko chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca czy miażdżyca; poprawy funkcji metabolicznych - uczestnicy na diecie roślinnej wykazywali lepszą kontrolę poziomu glukozy i lipidów we krwi; korzystnych zmian w ekspresji genów związanych z długowiecznością - dieta wegańska wpływała na metylację genów powiązanych z ochroną przed stresem oksydacyjnym.
Jak dieta wegańska działa na organizm?
Efekty, które zaobserwowali naukowcy, mogą wynikać z kilku różnych czynników. Pierwszym z nich jest spożywanie produktów bogatych w przeciwutleniacze. Dieta opierająca się głównie na produktach roślinnych dostarcza dużych ilości silnych antyoksydantów. Głównie witamin C i E, ale również flawonoidów i karotenoidów. Te substancje chronią komórki przed stresem oksydacyjnym poprzez neutralizowanie wolnych rodników.
Zdrowiu serca sprzyja fakt, iż dieta pozbawiona tłuszczów zwierzęcych pomaga utrzymać prawidłowy poziom cholesterolu. Natomiast wysoka zawartość błonnika w diecie wegańskiej pomaga utrzymać dobrą kondycję jelit, co wspiera ogólną odporność organizmu.
Procesy starzenia się organizmu dostrzegamy, patrząc na stan naszej skóry. Jej wiotczenie i zmarszczki sygnalizują upływ lat. Pojawiają się w różnym tempie i również one brane są pod uwagę przy określaniu wieku biologicznego. Choć naukowcy z Uniwersytetu Stanforda nie skupiali się na ocenie stanu skóry, to warto zaznaczyć, iż dieta wegańska może pomagać w utrzymaniu jej w dobrej kondycji. Wspomniane wyżej antyoksydanty, w połączeniu z kwasami omega-3, wspierają zdrowie skóry. Przyjmowanie ich wraz z pokarmem może opóźniać pojawienie się oznak starzenia.
Podczas badania uczestnicy na diecie wegańskiej stracili średnio 2 kg masy ciała. Nadwaga i otyłość są czynnikami przyspieszającymi starzenie poprzez zwiększenie stresu oksydacyjnego i stanu zapalnego w organizmie. Dieta roślinna sprzyja utrzymaniu zdrowej masy ciała, zatem może być dodatkowym czynnikiem spowalniającym starzenie.
Czy dieta wegańska to klucz do długowieczności?
Zanim odstawisz wszystkie produkty odzwierzęce, musisz wiedzieć, iż każde badanie ma swoje ograniczenia. Pierwszym z nich jest fakt, iż przytoczony test trwał tylko osiem tygodni i obejmował niewielką grupę uczestników. Długoterminowe efekty diety wegańskiej na metylację DNA i procesy starzenia wciąż pozostają nieznane. Dlatego, by potwierdzić tę teorię, trzeba zdobyć więcej informacji z długotrwałej obserwacji pacjentów.
Nie zmienia to faktu, iż wyniki badania TwiNS kładą nowe światło na działanie diety wegańskiej na ludzki organizm. Udowadniają, jak ważne w naszym codziennym jadłospisie są owoce, warzywa i tłuszcze roślinne. Nie są "eliksirem młodości", który sprawi, iż na zawsze zachowamy młodość. Mogą natomiast spowolnić procesy starzenia się, które sami przyspieszamy współczesnym stylem życia.
Choć potrzebne są dalsze badania, obecne wyniki wskazują, iż włączenie większej ilości produktów roślinnych do codziennej diety może być obiecującą strategią w promowaniu zdrowia i długowieczności.
Źródło:
Unveiling the epigenetic impact of vegan vs. omnivorous diets on aging: insights from the Twins Nutrition Study (TwiNS) [do.i.: https://bmcmedicine.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12916-024-03513-w].
CZYTAJ TAKŻE:
Starzenie się to nie tylko zmarszczki i siwe włosy. Tak też organizm daje znać o upływie lat
Sekret zdrowia i długiego życia Japończyków. Dlatego nie tyją i długo żyją
Taką kawę piją stulatkowie z niebieskich stref. Ważna też liczba filiżanek
