Badania laboratoryjne są często niezbędne do postawienia diagnozy, wykrycia takich chorób jak cukrzyca czy przewlekła niewydolność nerek. Przykładem jest badanie stężenia glukozy we krwi - gdy jest zbyt wysokie, może wskazywać na insulinooporność (cukrzycę). Z kolei podwyższony poziom kreatyniny we krwi sugeruje problemy z nerkami.
– jeżeli rocznie wykonywalibyśmy o 25 proc. więcej badań poziomu glukozy, Narodowy Fundusz Zdrowia zaoszczędziłby około 500 mln zł. 25 proc. więcej badań kreatyniny to oszczędność 93-197 mln zł. Te pieniądze można z powodzeniem wykorzystać zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu. Takie wnioski można wyciągnąć na podstawie danych przekazanych przez Stowarzyszenie MedTech Polska – twierdzi prezes Polskiego Towarzystwa Diagnostów Laboratoryjnych prof. Katarzyna Winsz-Szczotka.
Ponad 60 proc. decyzji lekarskich jest dokonywanych na podstawie pracy specjalistów laboratoryjnych – wskazuje opublikowany w 2017 r. raport Najwyższej Izby Kontroli. W 2021 r. było w Polsce 2734 laboratoriów medycznych, w których pracowało ponad 16 tys. diagnostów. Niestety diagnostyka laboratoryjna nie jest wciąż w pełni wykorzystywana, szczególnie przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej (POZ).
Marian Chabuda ze Stowarzyszenia MedTech Polska wylicza, iż 85 proc. diagnostyki laboratoryjnej odbywa się w szpitalach, gdzie pacjent często trafia już w zaawansowanym stadium choroby. - Tylko 3 proc. badań zlecają lekarze POZ, a około 10 proc. przypada na ambulatoryjną opiekę specjalistyczną (AOS) – dodaje.
Gorzej wypadamy w porównaniu z innymi krajami. Z danych przedstawionych przez specjalistę wynika, iż rocznie 80 euro na diagnostykę pacjenta wydaje się w krajach Europy Zachodniej, takich jak Niemcy czy Szwajcaria, a średnia w Unii Europejskiej to 40 euro. Tymczasem w Polsce na diagnostykę laboratoryjną pacjenta rocznie przeznacza się zaledwie 13 euro. - Jesteśmy zatem na piątym miejscu w Europie. Od końca - dodaje Marian Chabuda.
Prezes Stowarzyszenia MedTech Polska Jarosław Wyligała uważa, iż lekarzy wciąż obowiązuje sztywny budżet (tzw. stawka kapitacyjna – PAP) i nie mogą wydać na pacjenta więcej niż 191,88 zł rocznie. A to oznacza, iż muszą wybierać - na przykład dodatkowe USG czy badanie laboratoryjne, takie jak cytologia.
Od innych państw europejskich odbiegamy też pod względem zakresu badań laboratoryjnych. Według raportu Stowarzyszenia Medtech Polska, powstałego we współpracy z Deloitte, z jednego pobrania krwi w Polsce określa się trzy parametry. W Europie Zachodniej średnia to 7-9 parametrów, a w najbogatszych krajach – choćby kilkanaście. - Oznacza to, iż badamy się mało efektywnie i po kilka razy, zanim usłyszymy wreszcie diagnozę – zaznaczają eksperci.
Zwracają uwagę, iż poza poradą diagnostyczną ważna jest kompleksowa informacja o zdrowiu pacjenta i wykonanych u niego badaniach. W ramach indywidualnego konta pacjenta powinna znaleźć się informacja o wszystkich badaniach, jakie ostatnio przeszedł pacjent, co umożliwiałoby lekarzowi lepsze rozpoznanie choroby i szybszą diagnozę.
Eksperci wskazują ponadto, iż warto skorzystać z bezpłatnych badań dostępnych w ramach finansowanego przez Narodowy Fundusz Zdrowia programu Profilaktyka 40 Plus. Można również korzystać ze wszystkich możliwych rządowych i samorządowych programów profilaktycznych. Najczęściej są jednak są adresowane do seniorów, a nie osób młodszych, które uchroniłyby przed niektórymi chorobami. Można jednak podczas wizyty u lekarza POZ – przekonują eksperci - upominać się o badania profilaktyczne, szczególnie te pozwalające wykryć cukrzycę, chorobę nerek oraz schorzenia sercowo-naczyniowe.
