Depresja uznawana jest za najczęściej występujące zaburzenie psychiczne na świecie. Chociaż kojarzona jest zwykle z problemami osób dorosłych, to coraz częściej zwraca się uwagę, iż mogą się z nią zetknąć także dzieci i młodzież. Nie ma dolnej granicy zachorowalności na te chorobę, dlatego niezwykle ważna jest czujność opiekunów na zmiany w nastroju i zachowaniu ich pociech. Szczególnym wyzwaniem jest rozpoznanie depresji u małych dzieci, ponieważ nie mają one wystarczających umiejętności językowych, żeby opisać swoje stany emocjonalne.
Objawy depresji u dzieci, co powinno nas zaniepokoić?
– zmiany w nastroju i zachowaniu dziecka, znacznie odbiegające od jego dotychczasowego funkcjonowania. Utrzymują się prawie codziennie przez przynajmniej 2 tygodnie, niezależnie od pory dnia, środowiska i wykonywanych czynności
– dziecko wydaje się nam smutne, mało aktywne
– mamy wrażenie, iż nic go nie cieszy, nie czerpie przyjemności z zabawy, straciło dotychczasowe zainteresowania
– jest rozdrażnione i płaczliwe
– ma mniej energii, odczuwa ciągłe zmęczenie, odmawia wykonywania codziennych obowiązków np. wstawania, chodzenia do szkoły, przedszkola
– obserwujemy nagłe zmiany w wadze – przybieranie na wadze lub chudnięcie
– dziecko ma problemy z koncentracją i uczeniem się
– w rozmowie przywołuje temat śmierci, samobójstwa
– ma niską samoocenę, negatywne przekonania na swój temat; uważa, iż jest bez wartościowościowe
– izoluje się od otoczenia, ucieka w gry itp.
Objawy, których zwykle nie utożsamiamy z depresją, a są charakterystyczne dla tego zaburzenia w wieku dziecięcym:
- zachowania agresywne- dysforia inaczej rozdrażnienie, zniecierpliwienie, wybuchy złości i agresywne zachowania . Dziecko się często się złości lub wpada w rozpacz. Ma wrogie nastawienie do innych.
- zaburzenia somatyczne- dzieci zmagające się z depresją mogą skarżyć się na bóle brzucha, bóle głowy, moczenie, wymioty, duszności, kołatania serca, omdlenia, zaburzenia snu. Objawy te nie mają podłoża somatycznego.
Depresja może przejawiać się w inny sposób w zależności od wieku dziecka. W zależności od grupy wiekowej warto zwrócić uwagę na:
– u najmłodszych dzieci, do 3 roku życia: dominuje wycofanie, smutek i niepokój. Mogą pojawić się problemy z jedzeniem, wybuchy złego humoru, zmniejszona ekspresja emocjonalna,
– w wieku przedszkolnym: przeważa obniżony nastrój, drażliwość, utrata zainteresowań i odczuwania przyjemności, brak energii. Pojawiają się objawy somatyczne takie jak bóle brzucha, bóle głowy, zaburzenia snu. Dziecko przejawia niskie poczucie własnej wartości, jest bardzo krytyczne wobec siebie, ma poczucie winy choćby za drobne pomyłki.
– wczesny wiek szkolny: objawy somatyczne, zaburzenia snu, agresywne zachowania, unikanie wyzwań i kontaktów społecznych. Częstym czynnikiem wpływającym na pojawienie się depresji w tym wieku jest brak bliskich przyjaciół. Dodatkowo może pojawić się podwyższony lęk, zmienność nastroju, płaczliwość, problemy w nauce, unikanie zabawy.
– preadolescencja, 9- 11 lat: niska samoocena, negatywny obraz siebie, poczucie bycia niekochanym, nielubianym. Mogą pojawić się myśli samobójcze. Dziecko staje się rozdrażnione, łatwo wpada w gniew, staje się małomówne, opryskliwe, nadwrażliwe na krytykę.
W codziennym życiu dzieci napotykają wiele trudności, które mogą skutkować czasowym obniżeniem nastroju oraz pojawieniem się pojedynczych objawów depresyjnych. W sytuacji kiedy taki stan utrzymuje się powyżej dwóch tygodni i negatywnie wpływa na funkcjonowanie dziecka, należy skonsultować się ze specjalistą.
Jeśli obserwujesz powyższe objawy u swojego dziecka, zgłoś się do psychologa lub psychiatry. W przypadku małych dzieci niezbędna może się okazać terapia rodzinna.
mgr Sylwia Dylewska
Poradnia Zdrowia Psychicznego Psychoklinika
