Definicje coachingu
Słowo „coaching” w ciągu ostatnich dwóch dekad mocno zakorzeniało się w naszym słowniku. Bywa też często nadużywane, a ustanowienie zawodu coacha wciąż jest procedowane. Warto więc przypomnieć, czym coaching jest, a czym nie, i jakie są definicje coachingu.
Pierwsze definicje coachingu pojawiły się w pracach naukowych z początkiem lat 90. ubiegłego wieku. Określały coaching jako proces nauczania.
Coachowie o coachingu
Eric Parsloe podkreśla instruktażowe podejście. Uważa, iż coaching dotyczy natychmiastowej poprawy wyników i rozwoju umiejętności poprzez formę tutoringu lub instrukcji.
Daniel Druckman i Robert A. Bjork z kolei powiedział, iż coaching zakłada obserwację studentów i oferowanie im wskazówek, informacji zwrotnej, przypomnień oraz nowych zadań. Tym samym przekierowuje uwagę studenta na istotę rzeczy, a wszystko po to, by jego wyniki w jak najwyższym stopniu przybliżyły się do wyników eksperckich.
John Whitmore postrzega coaching bardziej jako proces facylitacji i samouczenia się, niż instruowania. Podkreśla, iż coaching otwiera potencjał osoby w celu zmaksymalizowania jej własnych wyników. Jest jednocześnie narzędziem, które pomaga coachee raczej uczyć się, niż być nauczaną.
Myles Downey uważa, iż coaching to sztuka facylitacji wyników, uczenia i rozwijania innych.
David Clutterbuck definiując coaching, ujął to tak: „Zasadniczo jest to krótkoterminowa interwencja, której celem jest poprawa wyników lub rozwój określonej kompetencji”.
Definicje coachingu
Robert Dilts:
- Coaching obejmuje różne sposoby pomagania ludziom w osiąganiu bardziej skutecznego niż dotychczasowe działania. Coaching przez małe „c” jest skoncentrowany na poziomie zachowania, odnosząc się do procesu pomagania drugiej osobie w uzyskaniu czy poprawie konkretnego działania. […] Coaching przez duże „C” obejmuje pomaganie ludziom w skutecznym osiąganiu celów na różnych poziomach. Podkreśla produktywną zmianę, koncentrując się na wzmocnieniu tożsamości i wartości oraz na urzeczywistnieniu marzeń i celów.
- Proces pomagania ludziom mający na celu dotarcie do ich szczytowych możliwości. Polega on na rozwijaniu silnych stron, pomocy w pokonywaniu wewnętrznego oporu i przekroczeniu własnych ograniczeń w celu osiągnięcia osobistej doskonałości.
Sara Thorpe i Jackie Clifford:
- Coachingiem jest pomoc danej osobie we wzmacnianiu i udoskonalaniu działania poprzez refleksję nad tym, jak stosuje konkretną umiejętność i/lub wiedzę.
Robert Hargrove
- Coaching to rozwijanie zdolności zmieniania ludzi, organizacji, w których pracują oraz środowiska, w którym żyją. Wpływając na ich wyobraźnię i wyznawane wartości, pomaga w ponownym określeniu – w zgodzie z celami, do których dążą – ich postaw, sposobu myślenia i zachowania.
Rola komunikacji
Julie Starr twierdzi, iż coachingiem jest rozmowa lub seria rozmów pomiędzy dwiema osobami. Rolę komunikacji podkreślali już wcześniej także inni badacze, wskazując jednocześnie, jak ważne jest udzielanie informacji zwrotnej przez coacha. Julie Starr ujęła to tak: „Coachowie udzielają menadżerom informacji zwrotnych na temat osobistej efektywności, kariery i zagadnień organizacyjnych, których normalnie nigdy by nie otrzymali”.
Niektórzy badacze definiują coaching przez opisanie roli coacha. Janice Caplan uważa, że: „Coach to współpracujący partner, który pracuje z uczącym się, aby pomóc mu osiągać cele, rozwiązywać problemy, uczyć się i rozwijać”.
W podobnym duchu wyraża się Frederic M. Hudson, który w następujący sposób określa rolę coacha: „To osoba, która jest dobrym przykładem, doradcą, przyjacielem, porządnym gościem, przewodnikiem – osobą, która pracuje z najbardziej obiecującymi osobami w organizacji, wprowadzając nową energię i wyznaczając cele, by kształtować nową wizję i plany i generować oczekiwane rezultaty. Coachem jest ktoś oddany i przygotowany do prowadzenia innych w kierunku wzrostu kompetencji, zaangażowania i zaufania”.
Rozwój osobisty
Rozwój osobisty jest jak kosmiczna głębia. Coach sprawia, iż klient, w tym przypadku menedżer, zaczyna rozumieć, jak przełożyć swoje głębokie wewnętrzne odkrycia na poprawę efektywności, a w rezultacie na rozwój organizacji.
Nowa definicja coachingu największej międzynarodowej profesjonalnej organizacji skupiającej coachów – International Coaching Federation (ICF) z 2012 roku podkreśla jego metakognitywny charakter: „Coaching jest współpracą z klientem w prowokującym myślenie kreatywnym procesie, który inspiruje go do maksymalizowania osobistego i profesjonalnego potencjału”.
Definicje coachingu mogą mieć także charakter metaforyczny. Wspomniany Myles Downey uważa, iż coaching jest sztuką, a relacja coachingowa – tańcem. Ujął to tak: „Coaching jest sztuką – w tym sensie, iż gdy jest perfekcyjne realizowany, przestaje liczyć się technika. Trener w pełni angażuje się w pracę z podopiecznym, a rodzaj relacji można porównać do tańca dwojga ludzi, w którym najważniejsza jest harmonia i partnerstwo”.
Z kolei Lidia D. Czarkowska porównuje coacha do magicznego lustra, w którym może przejrzeć się klient. Natomiast wspomniani Robert Dilts i Stephen Gilligan uważają, iż coaching jest specyficzną podróżą w poszukiwaniu życia pełnego sensu i znaczenia.
Definicje coachingu – podział
Dokonując analizy historycznej, można zauważyć w definiowaniu terminu obecność dwóch trendów, które dominowały w początkowym okresie rozwoju coachingu. Pierwszym jest dynamika na linii wewnątrz i zewnątrzsterowności w coachingu, tj. z perspektywy klienta – bycie nauczanym. Drugim trendem jest nastawienie na wyniki w przeciwieństwie do koncentracji na procesie i rozwoju. W tym miejscu warto podkreślić, iż to właśnie ewolucja od dyrektywności do partnerstwa i czerpania z zasobów wewnętrznej mądrości zaczęła odróżniać coaching od innych form rozwoju.
Anthony M. Grant dokonuje rozróżnienia pomiędzy coachingiem życiowym (life coaching) a biznesowym (business coaching), a jego definicja brzmi następująco „Coaching życiowy (osobisty) jest wspólnym planowanym, nastawionym na rozwiązania i rezultaty procesem […], w którym coach facylituje podniesienie wyników i jakości doświadczeń życiowych klienta oraz wspiera jego samouczenie się i rozwój osobisty”.
Natomiast coaching w miejscu pracy jest wspólnym planowanym, nastawionym na rozwiązania i rezultaty procesem w którym coach facylituje podniesienie wyników zawodowych. Wspiera samouczenie się i rozwój osobisty klienta.
Jedną z najpełniejszych i najczęściej cytowanych jest definicja executive coachingu autorstwa Richarda R. Kilburga. Według niego coaching to: „Relacja pomagania stworzona pomiędzy klientem posiadającym autorytet i odpowiedzialność w organizacji a konsultantem. Używa on całego szeregu metod, aby dopomóc klientowi w osiągnięciu wymiernie ustalonego zestawu celów dla poprawy swoich wyników zawodowych i satysfakcji osobistej a w konsekwencji dla poprawy efektywności klienta w organizacji, poprzez formalnie określoną umowę coachingową”.
Definicje coachingu – kategoryzacja alternatywna
Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, w ujęciu alternatywnym interwencja jest coachingiem, jeżeli przeważają w niej następujące elementy:
- rozwija potencjał jednostki
- jest celowa
- wspiera rozwój klienta holistycznie i systemowo
- opiera się na relacjach partnerskich
jest systematycznie prowadzonym procesem - jest rozmową
- polega na udzielaniu oczekiwanej przez klienta informacji zwrotnej
- polega na generowaniu rozwiązań przez klienta
- dzięki niej klient może przekraczać swoje wewnętrzne ograniczenia, jest krótkoterminowa.
Źródło:
Bożena Wujec
Wybrana bibliografia
Atkinson M., Chois R.T. (2009) Wewnętrzna dy- namika coachingu. Warszawa: New Dawn. Campbel J. (1994) Potęga mitu. Kraków: Wydaw-nictwo Signum.
Campbel J. (1997) Bohater o tysiącu twarzy. Kraków: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Caplan J. (2003) Coaching for the future: How smart companies use coaching and mentoring. London: CIPD. Choi B.C., Pak A.W. (2006) Multidisciplinarity, interdisciplinarity and transdisciplinarity in health research, services, education and policy: 1. Defini-tions, objectives, and evidence of effectiveness. Cli- nical and Investigative Medicine, nr 29, s. 351–364.
Choughury I. (2009) Coaching Indian sub-conti- nent heritage coaches. W: Passmore J. (red.), Diver- sity in Coaching. London: Kogan Page.
Clutterbuck D. (2009) Coaching zespołowy. Po- znań: Dom Wydawniczy Rebis.
Cornish T. (2009) Coaching black British coache- es. W: Passmore J. (red.), Diversity in Coaching. Lon- don: Kogan Page.
Czarkowska L.D. (2008) Coaching – nowa jakość doskonalenia kompetencji menedżerskich. W: Wit- kowski S.A., Listwan T. (red.), Kompetencje a sukces zarządzania organizacją. Warszawa: Difin. Czarkowska L.D. (2010) Coaching par w świetle psychologii miłości. W: Ramirez-Cyzio K. (red.), Life coaching. Relacje w równowadze. Warszawa: New Dawn.
Dąbrowska A. (2010) Z praktyki coacha – szanse i słabości coachingu prowadzonego przez coacha wewnętrznego. Coaching Review, nr 1, s. 123–135. Dilts R. (2003) From Coach to Awakener. Califor- nia: Meta Publications.
Stern L.R. (2004) Executive Coaching: A Working Definition. Consulting Psychology Journal:Practice and Research, Vol. 56, No. 3, s. 154–162. Syrek-Kosowska A. (2010) Pani Terapia i Pan Co- aching, czy małżeństwo może się udać? W: Rami- rez-Cyzio K. (red.), Life Coaching. Relacje w równo- wadze. Warszawa: New Dawn.
Szmidt Cz. (2009) Coaching a zarządzanie strate- giczne. W: Sidor-Rządkowska M. (red.), Coaching. Teoria, praktyka, studia przypadków. Kraków: Wolters Kluwer Polska.
Wieczorek P. (2009) E-coaching: zalety i ogra- niczenia. W: Smółka P. (red.), Coaching. Inspiracje z perspektywy nauki, praktyki i klientów. Gliwice: Helion.
