Rozszczep to jedna z najczęściej występujących wad rozwojowych w obrębie twarzoczaszki, która polega na przerwaniu ciągłości anatomicznej tkanek (błony śluzowej, skóry, mięśni, kości). Wada ta zdarza się u około od 1,42‰ do 2,0‰ populacji. Rozszczep często jest zaskoczeniem dla rodziców, zwłaszcza kiedy jest diagnozowany dopiero po urodzeniu.
Niestety w szpitalu rodzice dziecka z rozszczepem nie zawsze uzyskają wszystkie informacje, które pozwolą im na sprawne działanie i rozpoczęcie działań z zakresu wczesnej interwencji już od okresu niemowlęcego.
Kilka istotnych faktów:
- Rozszczep podniebienia zdarza się 1 na 500 do 1 na 700 żywych urodzeń.
- W 1995 roku podano, iż w Polsce rocznie przybywa około 1000 dzieci z rozszczepem.
- Rozszczep u dziecka zaczyna powstawać już w 5 tygodniu życia płodowego.
- Przyczyną rozszczepu może być czynnik dziedziczny (genetycznie w 20-30%) lub środowiskowy (działający podczas kształtowania się struktur podniebiennych, czyli w pierwszym trymestrze ciąży) np.: szkodliwy wpływ niektórych lekarstw, urazy psychiczne matki, zanieczyszczenie środowiska, niedotlenienie, bakterie, naświetlanie RTG, niedobory lub nadmiar witamin.
Istnieje kilka rodzajów rozszczepów:
| Grupa rozszczepów | Podgrupa rozszczepów |
| rozszczepy wargi |
|
| rozszczepy wargi i wyrostka zębodołowego |
|
| rozszczepy podniebienia |
|
| rozszczepy wargi, wyrostka zębodołowego i podniebienia |
|
| rozszczepy kombinowane |
Warto wiedzieć, jak rozpocząć działania w kierunku zwiększenia szans dziecka na dalszy prawidłowy rozwój. Do kogo rodzice mogą się zgłosić?
Na samym początku ważne jest, aby zdecydować o operacji zamknięcia rozszczepu. W Polsce dokonuje się tych zabiegów na dwa sposoby. W Warszawie podczas jednego zabiegu zamyka się wargę i podniebienie w pierwszym roku życia. W Gdańsku stosuje się operację dwuetapową i najpierw operowana jest warga – ok. 6. miesiąca życia – a następnie podniebienie – w 12. mc-u życia. W wielu przypadkach konieczne są wtórne zabiegi chirurgiczne.
Należy pamiętać, iż na początku istotny jest proces karmienia i umiejętnego masowania blizn po zabiegach. Rodzic musi pamiętać o wspomaganiu rozwoju komunikacyjnego i umiejętności poznawczych już od pierwszych miesięcy życia. W tym przypadku konieczna jest konsultacja z neurologopedą lub logopedą wczesnej interwencji.
Niestety z rozszczepem wiążą się poważne wady zgryzu, a także zniekształcenia kośćca szczęki. Dlatego niezbędna jest odpowiednia higiena jamy ustnej, stały nadzór ortodonty i profilaktyka dentystyczna.
Nie można zapominać o pojawiających się często problemach ze słuchem. Dzieci dotknięte rozszczepem podniebienia są szczególnie narażone na stany zapalne górnych dróg oddechowych, a także zapalenia uszu i ucha środkowego. Dlatego konieczny jest stały nadzór i systematyczne kontrole laryngologiczne.
Dziecko z rozszczepem podniebienia wymaga długoletniej i intensywnej terapii logopedycznej. Istnieją także aparaty protetyczne poprawiające wymowę. W Zakładzie Ortodoncji w GUMedzie można wykonać specjalną płytkę przedoperacyjną, na wcześniejszy wniosek pediatry.
