Autor: Marta Brzozowska
Krótsze dni, mniej słońca i zimne poranki… Doskonale znamy te oznaki późnej jesieni. Oprócz tego, iż pogoda się zmienia, zmiany odczuwalne są również w naszym samopoczuciu. W okresie jesienno-zimowym wiele osób doświadcza obniżenia poziomu energii, nastroju i zwiększonej senności oraz apetytu. Jest to czas, w którym najchętniej nie wychodzilibyśmy spod koca. Jednak pomimo niesprzyjającej aury warto zatroszczyć się o siebie.
Co nam mówią statystyki?
Depresja sezonowa może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy, a jej przebieg jest zwykle łagodny lub umiarkowany. Szacuje się, iż dotyka od 6% do 12% dorosłych w populacji, przy czym diagnozowana jest częściej u kobiet. W Polsce choćby 10% społeczeństwa odczuwa symptomy przesilenia jesiennego w mniejszym lub większym stopniu.
Przyczyny gorszego samopoczucia w okresie jesienno-zimowym
Istnieje kilka hipotez dotyczących powodów pojawiania się depresji sezonowej. Główną przyczyną jest mała ilość słońca, a jak wiemy potrzebujemy go, aby w mózgu wytwarzała się serotonina, która między innymi odpowiada za dobry nastrój.
Oprócz serotoniny, czynnikiem wpływającym na nasz dobrostan jest odpowiedzialna za kontrolę rytmu dobowego – melatonina. Gdy robi się ciemno szyszynka uwalnia melatoninę, która sugeruje nam, iż czas na odpoczynek i sen. Jej nadmiar z kolei zaburza rytm snu.
Bardzo ważnym czynnikiem są również geny i indywidualna wrażliwość na pogodę panującą za oknem.
Objawy depresji sezonowej
Jesienne obniżenie nastroju i spadek energii dotyka wielu z nas. Czasami jednak może przerodzić się w chorobę, czyli depresję sezonową, która nazywana jest również zaburzeniem afektywnym sezonowym (ang.seasonal affective disorder). Charakteryzuje się nawracaniem zaburzeń o charakterze depresyjnym w okresie jesienno-zimowym i ich ustępowaniem w czasie wiosenno-letnim. Depresji sezonowej towarzyszą bardzo podobne objawy jak przy depresji klinicznej:
- smutek, rozdrażnienie, niepokój,
- nadmierna senność lub bezsenność,
- utrata zainteresowań,
- trudności w skupieniu się,
- wycofanie społeczne,
- nadmierne poczucie winy,
- spadek libido,
- niskie poczucie wartości.
Charakterystycznym symptomem SAD-u jest nadmierny apetyt, ochota na słodycze oraz produkty wysokokaloryczne.
Jak możemy o siebie dbać w tym czasie?
Nie mamy wpływu na pogodę, ale możemy wprowadzać do naszego życia nawyki, które pomogą nam w troszczeniu się o swoje ciało oraz umysł. Należy pamiętać również, iż czasami każdego z nas dopada gorszy dzień lub zmęczenie. Przesilenie jesienno-zimowe nie sprzyja dobremu samopoczuciu. Jednak w przypadku występowania wyżej wskazanych objawów przez okres dłuższy niż dwa tygodnie najlepszym wyborem będzie wizyta u lekarza, który udzieli profesjonalnej porady.
Oto kilka sposób na radzenie sobie w okresie jesienno-zimowym:
- Poranne spacery
Dzięki porannym spacerom możemy złapać trochę słońca choćby w pochmurny dzień. Już 10- minutowy spacer może pozytywnie wpłynąć na nastrój i zdecydowanie jest lepszym wyborem niż siedzenie w domu.
- Aktywność fizyczna
Nawet 30 minut aktywności fizycznej przekłada się na zwiększenie energii w ciągu dnia. Istnieje tak dużo jej rodzajów, iż z pewnością każdy znajdzie coś dla siebie. Można wybrać siłownię, zajęcia grupowe czy ćwiczenia w domu.
- Zbilansowana dieta
To, co jemy jest podstawą naszego samopoczucia. Odżywcza dieta wspiera nasz układ odpornościowy i poprawia nastrój, a także usprawnia pracę naszego mózgu. W sezonie, w którym zmagamy się niedoborem słońca warto zwrócić uwagę na produkty bogate w kwasy omega-3 takie jak ryby, oliwa z oliwek czy orzechy.
- Suplementacja witaminy D3
Witaminę D3 czerpiemy z promieni słonecznych, których jest kilka w okresie od października do marca. Nasz organizm nie jest w stanie wyprodukować odpowiedniej ilości witaminy. Dlatego należy ją suplementować, aby wzmocnić układ odpornościowy i uniknąć niedoboru.
- Praktykowanie wdzięczności
Pomimo niesprzyjającej pogody warto wprowadzić do swojej rutyny praktykowanie wdzięczności w formie dziennika. Każdego dnia wydarzają się małe rzeczy, które można docenić np. smaczna kawa, pyszne śniadanie czy rozmowa z przyjacielem.
- Samowspółczucie
W codziennym biegu i stresie często stosujemy negatywną narrację wobec siebie samych. Szczególnie w przypadkach, gdy nie wszystko idzie po naszej myśli. Warto jednak traktować siebie z życzliwością, troską oraz zrozumieniem, w taki sposób jakbyśmy zwracali się do naszych najbliższych.
Powyżej przedstawione metody są tylko propozycjami. Sposobów na poprawę samopoczucia jest o wiele więcej, a najlepszym z nich jest słuchanie swojego organizmu oraz sięganie po profesjonalną pomoc.
Bibliografia:
- Bereza Bernarda. (2009). Depresja sezonowa – wybrane aspekty diagnostyczne i terapeutyczne. Pediatria I Medycyna Rodzinna, 5(2), 113–119.
- Forneris, C. A., Nussbaumer, B., Kaminski-Hartenthaler, A., Morgan, L. C., Gaynes, B. N., Sonis, J. H., Greenblatt, A., Wipplinger, J., Lux, L. J., Winkler, D., Van Noord, M. G., Hofmann, J., & Gartlehner, G. (2015). Psychological therapies for preventing seasonal affective disorder. Cochrane Database of Systematic Reviews.