Choroba Hashimoto to autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Choroba dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Jednak to kobiety zdecydowanie częściej są diagnozowane w tym kierunku. Przyczyną choroby mogą być czynniki genetyczne oraz czynniki środowiskowe. Choroba Hashimoto zwykle prowadzi do destrukcji miąższu gruczołu tarczycowego, co skutkuje upośledzeniem wydzielania hormonów tarczycy (T3 – trójjodotyronina i T4 – tyroksyna). Hormony te są niezwykle istotne w kontekście przemian metabolicznych i to właśnie one biorą udział w skutecznym odchudzaniu.
Związek Hashimoto z niedoczynnością tarczycy – przyrost masy ciała
Hashimoto może przebiegać z eutyreozą (prawidłową czynnością gruczołu) lub współwystępować i jednocześnie być przyczyną hipotyreozy (niedoczynności tarczycy). Niedoczynność tarczycy jest zespołem objawów klinicznych, które wynikają z niedoboru hormonu tyroksyny (T4). Najczęstszym pierwszym objawem niedoczynności tarczycy jest nadmierny przyrost tkanki tłuszczowej (wzrost masy ciała) oraz obrzęki podskórne (wynikające z gromadzenia się wody w glikozaminoglikanach tkanki łącznej). Efekt przybierania masy ciała w przebiegu niedoczynności tarczycy jest wynikiem zmniejszenia się intensywności procesów utleniania w organizmie oraz obniżonego tempa przemian metabolicznych. Dlatego właśnie bardzo istotne jest dopasowanie odpowiedniego sposobu żywienia, który zawierałby prawidłową wartość energetyczną pożywienia oraz realizowałby zapotrzebowanie energetyczne chorych na witaminy i składniki mineralne.
Kalorie w chorobie Hashimoto
Wartość energetyczna diety powinna być dopasowana pod indywidualne potrzeby chorego. Istotnym czynnikiem w wyznaczeniu zapotrzebowania kalorycznego stanowi aktywność fizyczna, tryb życia chorej osoby oraz cel, jaki chce osiągnąć np. ewentualna redukcja masy ciała. Warto zaznaczyć, iż z jednej strony potrzebna jest restrykcja kaloryczna aby osiągnąć spadek masy ciała, ale z drugiej strony zbyt duży ujemny bilans kaloryczny może działać negatywnie. W wyniku zbyt małej kaloryczności diety może dojść do obniżenia tempa przemian metabolicznych. Dlaczego jest to niekorzystne? Sama w sobie niedoczynność tarczycy na skutek zmniejszonego wydzielania hormonów tarczycy (T3 i T4) powoduje spowolnienie tempa przemiany materii. To już na starcie utrudnia proces odchudzania. W wyniku dużej chęci odchudzania (która często łączy się z dużymi restrykcjami kalorycznymi – dieta zbyt niskokaloryczna) tempo przemiany materii jeszcze mocniej spowalnia. Generuje to jeszcze większe problemy z redukcją masy ciała.
Liczenie kalorii w chorobie Hashimoto
Istnieje silny związek pomiędzy występowaniem niedoczynności tarczycy, a wzrostem masy ciała. Dlatego właśnie trzymanie pod kontrolą ilości spożywanych kalorii w ciągu dnia ma sens, zwłaszcza jeżeli występują tendencje do podjadania, zajadania stresu i innych trudnych emocji. W takiej sytuacji rozwój nadwagi i otyłości pozostało szybszy. Dobrze jest jednak aby nad kalorycznością diety czuwał specjalista np. dietetyk. Nadmierne skupienie się na liczeniu wartości energetycznej diety może być dużym bodźcem stresującym, który jest wyjątkowo niekorzystny w przebiegu choroby Hashimoto. Wiele osób może również zapominać o innych bardzo ważnych kwestiach dietetycznych takich jak: podział makroskładników (białka, tłuszcze, węglowodany) oraz odpowiednia ilość witamin i składników mineralnych. Znaczenie mają także źródła białka, tłuszczu i węglowodanów. Węglowodany pozyskiwane ze słonych przekąsek bądź wyrobów cukierniczych nie mają takiej samej wartości odżywczej jak dodatek kaszy gryczanej na obiad. Warto zatem wszystkie wyżej wymienione kwestie skonsultować ze specjalistą, który pokieruje sposobem żywienia w taki sposób aby osoba z Hashimoto mogła osiągnąć swój cel np. w postaci redukcji masy ciała. Opieka dietetyka powinna być stałym elementem w procesie leczenia chorych ze względu na częste współwystępowanie nadwagi i otyłości z niedoczynnością tarczycy oraz Hashimoto.
Czy można dokładnie wyliczyć zapotrzebowanie kaloryczne u osób z niedoczynnością tarczycy i Hashimoto?
Należy podkreślić, iż w przebiegu niedoboru hormonów tarczycy (T3 i T4) obniża się tempo przemian metabolicznych. Oznacza to, iż wyliczenia z ogólnodostępnych wzorów na oszacowanie dziennego zapotrzebowania kalorycznego mogą nie być odpowiednie dla osób z niedoczynnością tarczycy. Należy uwzględnić możliwe mniejsze wydatki energetyczne organizmu z racji niedoboru hormonów tarczycy oraz ewentualne adaptacje metaboliczne wynikające z wcześniejszego zbyt dużego deficytu energii w diecie. Ta złożoność w szacowaniu wydatków energetycznych u chorych na niedoczynność tarczycy powoduje, iż najlepszym rozwiązaniem byłoby skorzystanie z pomocy dietetyka, który pomógłby w ustaleniu sposobu żywienia (łącznie z wyznaczeniem kaloryczności diety).
Czy w przebiegu Hashimoto tylko kalorie się liczą?
Dobranie odpowiedniej wartości energetycznej diety to jeden z kilku elementów prawidłowego postępowania dietetycznego. Równie istotna jest podaż białka, która powinna być większa niż u osób zdrowych. Białko wykorzystywane jest do produkcji hormonów tarczycy oraz przyczynia się do przyspieszenia przemian metabolicznych, co jest niezwykle istotne dla chorych. Źródłem białka mogą być ryby morskie, nasiona roślin strączkowych oraz mięso.
Drugim istotnym makroskładnikiem diety są węglowodany, które powinny być dostarczane w postaci pełnoziarnistych produktów zbożowych. Produkty z pełnego przemiału zawierają więcej błonnika, witamin oraz składników mineralnych. Mają również niższy indeks glikemiczny, dzięki czemu po ich spożyciu nie dochodzi do gwałtownego wzrostu poziomu glukozy we krwi. Zachowanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi jest bardzo istotne, ponieważ chorzy na niedoczynność tarczycy często cierpią na zaburzenia gospodarki węglowodanowej. Konsekwencjami zaburzonej gospodarki węglowodanowej może być rozwój insulinooporności, a choćby cukrzycy typu II, zespołu metabolicznego oraz chorób sercowo-naczyniowych. Ponadto, u takich osób nierzadko występują zaparcia. Błonnik pokarmowy zawarty w produktach pełnoziarnistych pozytywnie wpływa na perystaltykę jelitową ułatwiając w ten sposób zachowanie prawidłowego rytmu wypróżnień. Błonnik zwiększa także uczucie sytości po posiłku, dzięki czemu łatwiej jest zachować odpowiedni bilans kaloryczny diety.
Trzecim makroskładnikiem diety jest tłuszcz. Bardzo ważna jest nie tylko jego ilość w diecie, ale także jakość. Należy zwrócić uwagę na to czy tłuszcz pochodzi z produktów zwierzęcych czy roślinnych. W diecie chorych na Hashimoto powinien przeważać tłuszcz roślinny np. oliwa z oliwek, olej lniany, awokado, nasiona, orzechy, pestki oraz ryby morskie. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe (m.in omega3) zawarte w wyżej wymienionych produktach wspierają prawidłową funkcję układu immunologicznego, który jest szczególnie istotny w chorobie Hashimoto.
Co więcej, chorzy na Hashimoto mogą mieć wyższe stężenie cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL oraz trójglicerydów we krwi niż osoby zdrowe. Predysponuje to do wystąpienia wyższych wartości ciśnienia tętniczego oraz chorób układu krążenia. Dlatego właśnie warto zwrócić szczególną uwagę na jakość spożywanego tłuszczu.
Podsumowanie
- Redukcja masy ciała w przebiegu choroby Hashimoto jest utrudniona, ale nie jest niemożliwa.
- Kontrola ilości spożywanych kalorii jest istotna.
- Kluczowe jest odpowiednie dopasowanie wartości energetycznej diety. Zarówno zbyt niska jak i zbyt wysoka podaż kalorii jest niekorzystna.
- Zbyt niskokaloryczna dieta może pogłębić problem z redukcją masy ciała.
- Nie tylko kalorie mają znaczenie. Bardzo istotna jest także wartość odżywcza diety (jakość pożywienia).
Pomóż innym zdobyć wartościową wiedzę. Udostępnij ten artykuł na swoim Facebook’u.
Bibliografia
- Dominika Gier., Lucyna Ostrowska.Choroba Hashimoto a otyłość Hashimoto disease and obesity. Varia Medica. 2019;3(3):238–242.
- Agnieszka Olech. Dietoterapia w chorobie Hashimoto.
- Alicja E. Ratajczak, Małgorzata Moszak, Marian Grzymisławski. Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto. Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne. 2017;7(4):305–311
- J. Omeljaniuk, M. Dziemianowicz, S. K. Naliwajko i wsp. Ocena sposobu żywienia pacjentek z chorobą Hashimoto.Bromatologia i Chemia Toksykologiczna– XLIV; 2011,3:428-433.
- Agata Janczy, Sylwia Małgorzewic, Skuteczność diety redukcyjnej u pacjentek z chorobą Hashimoto. Forum Zaburzeń Metabolicznych. 2015;6(3):112–117
- Gołkowski Filip, Aktualne spojrzenie na etiopatogenezę i aspekty kliniczne choroby Hashimoto, Państwo i Społeczeństwo. 2016,16, 4.
Publikowane na blogu treści są opiniami niezależnych autorów – specjalistów w dziedzinie nauki i dietoterapii. Norsa Pharma Sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w publikacjach.
