Czas na stopy! Propozycje ćwiczeń angażujących funkcje stóp

W codziennej praktyce nauczyciela wiele uwagi poświęcamy działaniu rąk – wzmacniamy mięśnie, rozwijamy sprawność manualną, doskonalimy ruchy dłoni i palców. Nic dziwnego, iż tak się staramy – bez dobrej sprawności dłoni trudniej jest efektywnie funkcjonować na co dzień, wykonywać wiele precyzyjnych czynności i opanować umiejętność pisania. My dziś zachęcamy do tego, żeby spojrzeć w dół i przyjrzeć się naszym stopom – w końcu to one, metaforycznie i dosłownie, są naszą podporą.

Co wiemy o stopach – i jak możemy wykorzystać tę wiedzę w pracy nauczyciela i terapeuty?

• Prawidłowe ułożenie i praca stóp jest podstawą dla adekwatnej sylwetki ciała.
• W stopach znajduje się mnóstwo receptorów – organizując aktywności, w których dzieci mogą działać boso, pomagamy im poszerzyć zakres doświadczeń sensorycznych i wiedzy o świecie.
• Docisk na stopy może wspomóc funkcjonowanie sensoryczne ucznia – możemy zaproponować uściśnięcie stóp w sytuacji pobudzenia, aby pomóc się wyciszyć.
• Dostarczanie wrażeń w obrębie stóp, np. podpórka z wypustkami, pojemnik z materiałami naturalnymi (szyszkami, ziarnami), piłka może wspomóc zaopiekowanie się potrzebą ruchu podczas siedzenia w ławce.

Propozycje ćwiczeń angażujących funkcje stóp:

• Klasyk, czyli ścieżka sensoryczna – przechodzenie bosymi stopami po zróżnicowanych materiałach aktywizuje receptory czuciowe, poszerza zakres doznań zmysłowych i bardzo często jest po prostu dobrą zabawą! Ścieżkę sensoryczną możemy zorganizować na wiele sposobów:

– po prostu w domu, przechodząc po różnym podłożu: płytkach, panelach, chodnikach;

– w ogrodzie, wykorzystując trawę, mech, piasek, żwir;

– tematycznie, np. ścieżka jesienna, złożona z liści, kasztanów, gałązek lub kuchenna, w której wykorzystamy np. ziarna fasoli, grochu, suchy makaron;

– „konstrukcyjna” – z wykorzystaniem materiałów o różnej fakturze, często z recyklingu, np. folia bąbelkowa, filc, falista tektura, wypełnienie do przesyłek.

• Zabawa od stóp do głów – zaprośmy dzieci do zabawy z wykorzystaniem substancji i mas sensorycznych, np. kisielu, galaretki, sztucznego śniegu. Pozwólmy im ich doświadczać również stopami – taka zabawa rozwija planowanie ruchu, skupienie uwagi, pomaga dzieciom doświadczać nowości, oswajać nadwrażliwość sensoryczną. Koniecznie zadbajmy o bezpieczeństwo!
• Sensoryczne stopy – odrysujmy z dziećmi na grubszym kartonie swoje stopy. Na wycięte kontury naklejamy różne materiały, np. ziarna kawy, fasoli, kaszę mannę, liście herbaty. Tak przygotowane stopy możemy wykorzystać do przygotowania ścieżki sensorycznej, zabaw tropiących, gry w memory.
• Po śladach do celu – w tej zabawie dzieci umieszczają swoje stopy na rozłożonych w sali szablonach stóp. Możemy je ułożyć na różne sposoby:

– jeden za drugim – pomagamy dzieciom utrwalić wzorzec ruchu naprzemiennego;

– po kole – chodzenie w rytmie, np. wyklaskiwanym lub nadawanym przez instrument, wspomaga rozwój umiejętności leżących u podstaw nauki czytania i pisania;

– w kształcie ósemki – aktywizujemy współpracę półkul mózgowych;

– w rozsypce – ćwiczymy orientację w przestrzeni.

• Wysepki – wyznaczamy miejsce startu i mety, pomiędzy nimi rozkładamy na podłodze woreczki z grochem – dzieci pokonują trasę, stąpając tylko po woreczkach.
• Transporter – w tej zabawie zadaniem dzieci jest przeniesienie stopami za głowę, w leżeniu na plecach, wybranego przedmiotu, np. pluszaka. W innej wersji zabawy możemy zaproponować dzieciom np. podawanie w kręgu przedmiotu „od stóp do stóp” lub wrzucanie stopami klocków do pojemnika.
• Zwinne stopy – w siadzie ugiętym, rolujemy stopami ręcznik lub inny materiał.
• Mycie podłogi – stojąc na podłodze lub innej gładkiej powierzchni, dziecko przesuwa szmatkę bosą stopą, naśladując czynność mycia podłogi.
• Kwiatek – dziecko próbuje wspiąć się na palce jak najwyżej, a następnie opuszcza pięty i siada na nich.
• Gra w siatkówkę po nowemu – odbijamy stopami piłkę plażową lub balon.
• Podaj hasło – siedzimy w kręgu; jedna osoba wymyśla rytm wytupany stopami. Kolejne osoby, siedzące po prawej stronie powtarzają go – rytm wraca do jego autora.
• Taniec stóp – kładziemy się na plecach, włączamy ulubioną muzykę i tańczymy – wyłącznie stopami!
• Na zakończenie, bijemy wielkie brawa – oczywiście stopami.

Literatura:

E. Notbohm, V. Zysk, 1001 porad dla rodziców i terapeutów dzieci z autyzmem i zespołem Aspergera, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2016

https://bosastopka.pl/pl/blog/cwiczenia-dla-maluchow-ekspert-radzi-zdrowa-stopka-to-bosa-stopka, dostęp z dnia 12.10.2024

Autorka: Urszula Wesół – pedagog specjalny, terapeuta pedagogiczny

Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli