Zajście w ciążę, wymaga starannego i dokładnego zaplanowania każdego etapu ciąży, szczególnie wtedy, kiedy dotyczy ona kobiety z cukrzycą. Jak przygotować się do ciąży przy cukrzycy? Jakie badania należy wykonać? Ciąża z cukrzycą nie jest niebezpieczna, pod warunkiem, iż spełni się pewne zasady. Jakie? Tego dowiecie się z artykułu poniżej.
Kolejny temat z cyklu rozmów o cukrzycy. Zapytaliśmy Marzenę Wilczewską – założycielkę fundacji “CUKRZYCA 24”, czy cukrzyca nie przeszkadza w byciu mamą.
Aktualnie cukrzyca sama w sobie nie jest przeszkodą, aby zajść w ciążę i urodzić zdrowe dziecko. Kilkadziesiąt lat temu, uważano, iż kobieta z cukrzycą nie powinna myśleć o potomstwie. Z tego względu, iż dziecko urodzi się z cukrzycą lub wadami wrodzonymi.
Mianem cukrzycy ciążowej określa się zaburzenie metabolizmu cukrów rozpoznane po raz pierwszy w trakcie ciąży. Zwykle cukrzycę ciążową rozwija się na podstawie badań laboratoryjnych około 24-28 tygodnia ciąży (przełom drugiego i trzeciego trymestru), zdecydowanie rzadziej objawia się ona w pierwszych tygodniach ciąży.
Przyczyną problemu jest wzrost oporności komórek na działanie insuliny, co jest wynikiem burzy hormonalnej zachodzących w organizmie ciężarnej. Konsekwencją insulinooporności jest nadmierny wzrost stężenia glukozy we krwi, który pojawia się głównie po posiłkach
Cukrzyca ciążowa – insulinooporność
U każdej ciężarnej pojawia się fizjologiczna insulinooporność, za którą odpowiedzialne są hormony produkowane przez organizm matki i przez łożysko. Hormony te są niezbędne do utrzymania ciąży i prawidłowego rozwoju płodu. W efekcie ich działania w okresie ciąży zapotrzebowanie na insulinę wzrasta około trzykrotnie. U większości kobiet trzustka jest w stanie tak znacząco zwiększyć ilość wydzielanej insuliny, jeżeli jednak jej wydolność nie jest wystarczająca pojawiają się zaburzenia tolerancji glukozy i diagnozowana jest cukrzyca ciążowa. w tej chwili szacuje się, iż w Polsce problem ten dotyka około 10 proc. ciężarnych.
Czynniki ryzyka rozwoju cukrzycy ciążowej
- nadwaga lub otyłość przed ciążą
- rodzinne obciążenie cukrzycą typu 2 (rodzice, rodzeństwo)
- wcześniejsze urodzenie dziecka o wadze powyżej 4 kg
- problemy przy wcześniejszych ciążach tj. poronienia, wady rozwojowe, obumarcia
- wewnątrzmaciczne
- cukrzyca ciążowa w poprzedniej ciąży
- wiek powyżej 35 lat
Cukrzyca ciążowa – ryzyko dla dziecka i matki
Co się dzieje, gdy z powodu cukrzycy mamy do krwi dziecka przedostaje się zbyt duża ilość glukozy? Aby obniżyć jej stężenie, trzustka płodu musi wyprodukować duże ilości insuliny, dzięki której energia z pożywienia przedostanie się do tkanek i zostanie zmagazynowana. W związku z tym pojawia się nadmiar tkanki tłuszczowej i mięśniowej oraz może dochodzić do przerostu mięśnia sercowego płodu. Duży płód, typowy dla matki z cukrzycą, bardziej narażony jest na niedotlenienie i urazy okołoporodowe, hipoglikemię poporodową, żółtaczkę okresu noworodkowego oraz zaburzenia oddychania i infekcje. Z kolei u ciężarnej z cukrzycą ciążową częściej rozwija się nadciśnienie, cholestaza i wielowodzie. Ponadto cukrzyca w ciąży wskazuje na duże prawdopodobieństwo zachorowania na cukrzycę typu 2, po 10-15 latach po porodzie.
Insulinoterapia w ciąży
Kobiety w ciąży chore na cukrzycę leczone są insuliną. Doustne leki przeciwcukrzycowe nie są w tej chwili rekomendowane do leczenia cukrzycy w ciąży. Zaleca się stosowanie insuliny metodą tradycyjnych wstrzyknięć, a także przy pomocy pompy insulinowej, zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Terapię pompową najlepiej rozpoczynać na etapie planowania lub we wczesnej ciąży. W ramach opieki nad ciężarną z cukrzycą, ośrodki specjalizujące się w prowadzeniu cukrzycy, wyposażone są w nowoczesne pompy insulinowe, które można bezpłatnie wypożyczyć. Celem programu jest zwiększenie liczby kobiet planujących ciążę, a także poprawa opieki nad ciężarnymi z cukrzycą.
Planowanie ciąży przy cukrzycy
Planowanie ciąży rozpoczyna się jeszcze przed zapłodnieniem. Kobieta, która chce zajść w ciążę zwykle ma bardzo silną motywację, aby osiągnąć cel jakim jest posiadanie dzieci. Niewłaściwie wyrównana cukrzyca może być powodem powikłań przy ciąży, może także niekorzystnie wpływać na prawidłowy rozwój dziecka. Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, ciąża nie jest zalecana u kobiet z cukrzycą powikłaną:
- nefropatią ciężkiego stopnia charakteryzującą się klirensem kreatyniny < 40 ml/min,
- niekontrolowanym, opornym na leczenie nadciśnieniem tętniczym,
- ciężką, niepoddającą się leczeniu retinopatią,
- neuropatią autonomiczną z zajęciem układu bodźców przewodzącego serca lub przewodu pokarmowego.
Normy Glikemii Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego na rok 2020:
Hiperglikemia w ciąży zwiększa ryzyko powikłań u ciężarnej i rozwijającego się płodu oraz rzutuje na dalszy rozwój dziecka. Wartości docelowe według zaleceń PTD na 2020 rok wynoszą:
- na czczo i przed posiłkami 70-90 mg/dl (3,9–5,0 mmol/l);
- maksymalna glikemia w 1. godzinie po rozpoczęciu posiłku < 140mg/dl (< 7,8 mmol/l),
między godziną: 2.00 a 4.00 > 70-90 mg/dl (> 3,9–5,0 mmol/l).
Wartość HbA1c < 6,5% – wartość ta obowiązuje również w I trymestrze ciąży.
W II i III trymestrze zaleca się stężenie hemoglobiny HbA1c <6,0%, jeżeli nie jest związane z większą częstością hipoglikemii.
Dieta cukrzycowa w ciąży
Dieta cukrzycowa w ciąży służy utrzymaniu jak najbardziej zbliżonych do normoglikemii wartości, a także powinna spełniać potrzeby rozwijającego się dziecka. Przy diecie cukrzycowej w ciąży zaleca się ograniczenie artykułów spożywczych, które zawierają duże ilości węglowodanów prostych.
Co należy ograniczyć podczas diety cukrzycowej
- słodycze,
- słodzone napoje,
- dżemy,
- miód.
Co należy jeść podczas diety cukrzycowej
- warzyw,
- owoców (w ograniczonych ilościach),
- twarogów,
- jogurtów naturalnych,
- ryb,
- chudych mięs i wędlin,
- pieczywa pełnoziarnistego.
Należy też przestrzegać ilości spożywanych posiłków, które mieszczą się w granicach od 6 do 8 dziennie, a także spożywać posiłki o stałych porach. Celem diety przyszłej mamy z cukrzycą jest dostarczenie odpowiedniej ilości energii, utrzymanie prawidłowej masy ciała, a także prawidłowy rozwój dziecka.
Podstawowe badania przy planowaniu ciąży
Kobieta z cukrzycą planująca ciążę powinna przygotować się do niej przechodząc szereg niezbędnych badań. Dzięki nim można ocenić czy ciąży zagrażają jakieś powikłania. Do podstawowych badań należy:
- HbA1c,
- badanie wzroku,
- badanie nerek,
- badanie neurologiczne,
- badanie ciśnienia tętniczego krwi.
Dodatkowo, planując ciążę należy całkowicie zrezygnować z picia alkoholu i palenia papierosów.
Stała opieka podczas ciąży
Przez cały okres przygotowywania się do ciąży oraz w czasie ciąży i połogu kobieta powinna być pod stałą opieką diabetologa i ginekologa mającego doświadczenie w tej dziedzinie.
Zobacz także poprzednie wywiady z Marzeną i Łukaszem:
Początki cukrzycy – diagnoza i co dalej?
Wsparcie dla diabetyka. Cukrzyca forum/grupa.
Cukrzyca typu 1 u dzieci z perspektywy rodzica.
O Diabdis
Diabdis to program opieki i wsparcia dla cukrzyków. W Diabdis czeka na Ciebie osobisty opiekun cukrzycowy, który będzie Ci towarzyszył i wspierał Twoje wysiłki w przejęciu kontroli nad cukrzycą. Do Twojej dyspozycji pozostaje także cały zespół specjalistów, nie tylko edukator, który odpowie na wszelkie pytania związane z cukrzycą, które przyjdą Ci do głowy, ale także grono ekspertów, którzy będą Cię wspierać: dietetyk, psycholog, trener personalny oraz lekarz diabetolog.
