Opieka długoterminowa w Polsce funkcjonuje w rozbiciu na dwa sektory: ochrony zdrowia i pomocy społecznej. Brak koordynacji między nimi (a także niedofinansowanie i brak kadr) powoduje nieefektywność leczenia – to niedobrze, bo co roku takich usług potrzebuje co najmniej pół miliona osób, a czas oczekiwania na nie jest zbyt długi.
Z „Przeglądu strategicznego opieki długoterminowej w Polsce” opracowanego przez Bank Światowy dla Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej wynika, iż co najmniej pół miliona osób rocznie w Polsce wymaga opieki długoterminowej (ODT). To wynika z danych o liczbie beneficjentów świadczeń ODT.
Zapotrzebowanie na opiekę długoterminową będzie się zwiększać wraz z postępującymi zmianami demograficznymi. W 2023 r. liczba ludności Polski wynosiła 37,6 mln, w tym niemal 9,9 mln stanowiły osoby w wieku 60 lat i więcej.
Z prognoz Głównego Urzędu Statystycznego wynika, iż w 2060 r. osób starszych w Polsce może być już niemal 12 mln – to oznacza, iż będą stanowić 40 proc. społeczeństwa.
Z tym najpewniej system opieki długoterminowej sobie nie poradzi – już radzi sobie niewystarczająco.
– Od lat jest niedofinansowany, brakuje koordynacji – i to nie tylko na poziomie ministerialnym, ale również w regionach. Nie ma opieki, która by zagwarantowała pacjentom jak najdłuższe utrzymanie ich w domach i dopiero w razie potrzeby pomoc udzielaną im w podmiotach leczniczych – mówi w rozmowie z serwisem Newseria Magdalena Osińska-Kurzywilk, prezes Koalicji „Na pomoc niesamodzielnym”.
ODT, czyli jaka?
Usługi ODT mogą być realizowane w trybie stacjonarnym (placówki całodobowe), dziennym i środowiskowym lub domowym. W sektorze pomocy społecznej do podmiotów stacjonarnych zalicza się domy pomocy społecznej i rodzinne domy pomocy dla osób wymagających stałej opieki. Z kolei opieka środowiskowa i domowa jest świadczona w ramach ośrodków wsparcia oraz usług opiekuńczych. W sektorze ochrony zdrowia funkcjonują zakłady opiekuńczo-lecznicze i pielęgnacyjno-opiekuńcze, a opieka środowiskowa i domowa jest świadczona poprzez pielęgniarską opiekę domową. Mimo dostępnych rozwiązań system mierzy się jednak z wyzwaniem, jakim jest zapewnienie dostępu do przystępnych cenowo usług ODT dobrej jakości.
– Domowa opieka nad seniorem jest możliwa, ale musi być koordynacja, czyli kooperacja zarówno lekarzy, pielęgniarek, jak i podstawowej opieki zdrowotnej, bo pacjenci, jeżeli coś się z nimi dzieje w domowach, w pierwszej kolejności udają się do lekarzy rodzinnych. Pielęgniarki opieki długoterminowej powinny mieć dobry kontakt z lekarzami pierwszego kontaktu, pielęgniarkami środowiskowymi i fizjoterapeutami. Wtedy jesteśmy w stanie całościowo objąć pacjentów opieką – tłumaczy Magdalena Osińska-Kurzywilk.
Rozproszenie problemem
Z „Przeglądu strategicznego opieki długoterminowej w Polsce” wynika, iż opieka skoncentrowana na beneficjentach i sprzyjająca samodzielności jest utrudniona ze względu na rozproszenie usług między różnymi sektorami.
System powinien zapewnić opiekę dostosowaną do potrzeb, a to wymaga zintegrowania opieki nieformalnej, domowej i środowiskowej, a także – w razie potrzeby – opieki stacjonarnej.
Skoordynowany system opieki jest również niezbędny do wspierania przejścia od zinstytucjonalizowanych form opieki do systemów środowiskowych. Brak jednolitego, kompleksowego systemu informacji o usługach ODT często też niepotrzebnie wydłuża czas do świadczeń finansowanych z pieniędzy publicznych.
