Pojęcie rak (nowotwór złośliwy) wywodzi się ze starożytności. Początkowo tym mianem określano tylko złośliwe guzy piersi, które w zaawansowanym stadium przypominały kształtem kraba. W średniowiecznym piśmiennictwie słowo rak występuje już jako określenie guza nowotworowego, który pojawia się w każdej części ciała.
Nowotwór złośliwy to w tej chwili jedna z najczęstszych i najgroźniejszych chorób oraz poważny problem zdrowotny. Najnowsze dostępne dane mówią o blisko 146 tys. nowych zachorowań w Polsce (rocznie).
SPIS TREŚCI:
- Co to jest nowotwór
- Czym różnią się rak i nowotwór
- Jak powstaje nowotwór złośliwy
- Fazy rozwoju raka
- Nowotwór – to warto wiedzieć
Co to jest nowotwór (choroba)
Aż do XX wieku nowotwór uważano za chorobę nieuleczalną, a jedynym znanym sposobem leczenia była operacja chirurgiczna. Jeszcze kilkanaście lat temu rak nie budził tak wielkich emocji, choroba nowotworowa była wstydliwa, ukrywana i traktowana jako temat tabu. Aktualnie następuje zmiana tego trendu – o nowotworach złośliwych dyskutuje się coraz więcej i głośniej.
Nowotwór jest chorobą materiału genetycznego. Powstaje w wynik akumulacji uszkodzeń genetycznych. Choroba nowotworowa dotyczy ludzi, ale również zwierząt.
Niemal każdy z nas ma dziś w swoim bezpośrednim lub dalszym otoczeniu kogoś chorego na nowotwór złośliwy lub łagodny. Statystyki odnotowują zwiększony odsetek zachorowań na nowotwory, choć nie jest on tak duży, jak się powszechnie sądzi. Wrażenie to wynika raczej z upowszechniania się specjalistycznej diagnostyki onkologicznej oraz z częstszego rozpoznawania raka we wczesnych stadiach choroby.
Warto podkreślić, iż każdy nowotwór jest tak wyjątkowy, tak jak osoba, którą dotyka. Oznacza to, iż pacjenci, u których zdiagnozowano ten sam podtyp raka (chorobę zlokalizowaną w tym samym organie), mogę posiadać w rzeczywistości tylko ułamek wspólnych mutacji.
Każdy nowotwór jest skomplikowaną mozaiką złożoną z miliardów różnych komórek, które nieustannie uczą się dostosowywać, „oszukiwać” układ odpornościowy i opierać się stosowanym terapiom.
ZOBACZ: JAKIE OBJAWY DAJE NOWOTWÓR
Czym różnią się rak i nowotwór?
Pojęcia rak i nowotwór są potocznie traktowane jako tożsame i używane zamiennie. W rzeczywistości nie każdy nowotwór jest rakiem i jest złośliwy. Natomiast każdy rak jest złośliwy – ten termin oznacza medycznie nowotwór złośliwy. To co odróżnia guza złośliwego od niezłośliwego to jego zdolność do ciągłego rozrostu, niepohamowanego rozprzestrzeniania się komórek nowotworowych w organizmie i niszczącego działania.
Nowotwory niezłośliwe (łagodne) rosną tylko miejscowo i nie dają przerzutów. Choć występują statystycznie częściej niż złośliwe, to z reguły nie są dużym problemem onkologicznym. W przypadku takiego guza wystarczającym leczeniem jest zwykle klasyczna operacja chirurgiczna. Niektóre zmiany niezłośliwe traktowane są jako stan poprzedzający powstanie guza złośliwego (np. polipy jelita grubego).
Wszystkie zmiany uważane za niezłośliwe i usuwane chirurgicznie muszą zostać przebadane dla pewności pod mikroskopem podczas badania histopatologicznego.
Jak powstaje nowotwór złośliwy?
Najprostsze wyjaśnienie słowa nowotwór czyli nowy twór, mówi wiele o naturze tej choroby. Nowotwór nie jest ciałem obcym, ale powstaje na skutek przekształcenia się normalnych, prawidłowych komórek ustroju w komórki nienormalne czyli nowotworowe.
Nowotwór powstaje z biegiem czasu w zdrowych komórkach w wyniku przypadkowych zmian genetycznych, zwanych mutacjami. Są one wywoływane przez nasz styl życia, predyspozycje rodzinne czy długoterminowe warunki zdrowotne.
Najwcześniejsza faza kancerogenezy czyli powstawania choroby to okres pojawienia się pierwszej komórki nowotworowej w organizmie, która „zadomowi się” w miejscu powstania i zacznie rozwijać – dając w konsekwencji dwie nowotworowe komórki potomne. Ta faza ma charakter utajony i nie wywołuje żadnych objawów.
Tym samym część komórek w organizmie człowieka zwyczajnie wymyka się spod kontroli. Komórki chorobowe są nastawione na ekspansję oraz walkę przeciw całemu zdrowemu organizmowi. Nowa tkanka zaczyna kierować się własnymi zasadami. Najważniejszą z nich jest masywne i szybkie dzielenie się komórek raka, tak aby powstała ich jak największa liczba (wzrost guza).
Drugą zasadą charakteryzującą raka jest migracja komórek poza obręb guza pierwotnego do innych tkanek w organizmie, która prowadzi do powstania przerzutów raka – najczęściej w płucach, wątrobie, mózgu i kościach. Ten proces charakterystyczny jest dla nowotworów złośliwych.
Fazy rozwoju raka
Na samym początku choroby autonomia rozwoju raka jest niewielka. Układ odpornościowy organizmu i jego mechanizm obronne hamują jego rozwój i ograniczają ekspansję, a zdrowy i silny organizm sam stara się zniszczyć powstałe komórki nowotworowe. Na tym etapie rak – choroba nowotworowa nie jest groźna i łatwa do zwalczenia. Niestety ludzkie zmysły – pacjenta i lekarza – rozpoznają nowotwór dopiero w bardziej zaawansowanym stadium, kiedy jest on już zbudowany z miliardów komórek.
Badania naukowe nie są w stanie wychwycić początkującej fazy kancerogenezy (proces nowotworzenia), podczas której nowotwór skutecznie oszukuje organizm, który nie wie, iż powstaje w nim guz. Uważa się, iż musi dojść do namnożenia się co najmniej miliarda komórek rakowych, aby w ogóle dały one o sobie znać.
Oznacza to, iż rak w czasie kilkudziesięciu komórkowych pokoleń zwyczajnie ukrywa się, a nasz organizm nie jest w stanie zareagować.
Naukowcy wciąż próbują odpowiedzieć na pytanie o czynniki ryzyka rozwoju raka i przyczyny powstawania nowotworów. Wiadomo, iż w kancerogenezie, czyli procesie powstawania raka w organizmie uczestniczy co najmniej kilka czynników sprawczych. Jedne z nich należą do świata zewnętrznego – np. palenie papierosów, a drugie pochodzą z samego ustroju – np. osłabienie odporności przeciwnowotworowej.
Dopiero ich wspólne działanie może doprowadzić do powstania ogniska choroby onkologicznej. Tak właśnie powstaje rak czyli zaawansowany nowotwór złośliwy. Niestety, jego pełne wyleczenie przez cały czas stanowi duże wyzwanie dla współczesnej onkologii.
Nowotwór – to warto widzieć o raku
Nowotwory to plaga naszej współczesności i jedna z najczęstszych chorób. Szacuje się, iż w krajach rozwiniętych na nowotwór może zachorować choćby co trzecia osoba. Okres rozwoju, rozpoznania i leczenia nowotworów jest bardzo długi oraz wymaga wysokich nakładów.
Wzrost zachorowań na nowotwory związany jest w dużej mierze z wydłużaniem się czasu życia ludzi. Częstość występowania choroby nowotworowej rośnie z wiekiem człowieka.
Choć nowotwory znane są od starożytności (po raz pierwszy opisał je grecki lekarz Hipkorates), to dynamiczny rozwój badań nad nowotworami nastąpił w XX wieku i nada trwa, przynosząc coraz lepsze zrozumienie biologii nowotworów, a tym samym dając podstawy pod tworzenie nowych sposobów zapobiegania i leczenia tej choroby.
Warto podkreślić, iż dzięki metodom wczesnego rozpoznawania oraz innowacyjnym strategiom leczenia raka (takim jak np. immunoterapia nowotworów), systematycznie wzrasta szansa na całkowite wyleczenie wielu nowotworów lub uczynienie z raka choroby przewlekłej.
PRZEDŹ DO: LECZENIE NOWOTWORÓW
Post Co to jest nowotwór złośliwy? pojawił się poraz pierwszy w Zwrotnikraka.pl.
