Afty i pleśniawki to częste problemy, z którymi borykają się zarówno starsze dzieci, jak i niemowlęta. Mogą one powodować znaczny dyskomfort, utrudniać spożywanie pokarmów oraz wywoływać niepokój rodziców. adekwatna diagnostyka i odpowiednie leczenie są najważniejsze dla szybkiego złagodzenia objawów. Warto więc wiedzieć, jakie są przyczyny tych dolegliwości, jak skutecznie sobie z nimi radzić oraz kiedy niezbędna jest konsultacja z lekarzem.
Choroby i stany zapalne jamy ustnej u dzieci wymagają szczególnej uwagi ze względu na podatność młodego organizmu na infekcje oraz trudności w komunikacji odczuwanych dolegliwości, zwłaszcza w przypadku niemowląt. Afty, które mają charakter bolesnych owrzodzeń oraz pleśniawki, będące zakażeniem grzybiczym, różnią się nie tylko swoim wyglądem, ale także przyczynami i metodami leczenia. Wybór preparatu musi być zawsze dostosowany do wieku dziecka i uwzględniać składniki bezpieczne dla jego zdrowia.
Czym jest afta i jakie są przyczyny powstawania aft u dzieci?
Afta to niewielkie, bolesne nadżerki i owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej, które najczęściej występuje na wewnętrznej części policzków, języku, podniebieniu miękkim lub dziąsłach. Wyróżnia się trzy główne typy aft: afty małe (afty Mikulicza), afty duże (afty Suttona) oraz afty opryszczkopodobne.
Afty u dzieci i niemowląt mogą powodować trudności w jedzeniu, piciu, a czasem choćby mówieniu, co znacząco wpływa na komfort życia.
Mechanizm powstawania aft u niemowlaków i dzieci nie jest w pełni poznany – przypuszcza się, iż mają one charakter wieloczynnikowy. Jakie więc mogą być przyczyny aft u dzieci?
• Urazy mechaniczne – dzieci często przypadkowo przygryzają błonę śluzową jamy ustnej, co może prowadzić do powstawania mikrourazów, stanowiących punkt wyjścia dla aft.
• Niedobory pokarmowe – braki witamin z grupy B, cynku, żelaza oraz kwasu foliowego są związane z większą podatnością na występowanie aft.
• Infekcje wirusowe i bakteryjne – osłabienie układu odpornościowego spowodowane infekcjami może sprzyjać pojawianiu się aft, przede wszystkim u małych dzieci.
• Alergie pokarmowe – u niektórych dzieci afty mogą być reakcją na określone pokarmy, np. czekoladę, orzechy, owoce cytrusowe czy produkty mleczne.
• Czynniki genetyczne – skłonność do aft może być dziedziczna, co oznacza, iż dzieci, których rodzice borykają się z aftami, są bardziej podatne na rozwój tej dolegliwości.
Afty nie są zakaźne i nie przenoszą się na inne osoby, jednak mogą nawracać, co określane jest jako nawracające aftowe zapalenie jamy ustnej. U dzieci nawracające afty powinny zawsze skłonić do konsultacji z pediatrą w celu wykluczenia innych, poważniejszych przyczyn, takich jak choroby autoimmunologiczne lub alergie pokarmowe.
Pleśniawki u dzieci i niemowlaków. Co warto o nich wiedzieć?
Pleśniawki to zapalenie jamy ustnej o podłożu grzybiczym, wywoływane najczęściej przez Candida albicans – grzyb, który naturalnie występuje w jamie ustnej, ale w sprzyjających warunkach może się nadmiernie namnażać.
U niemowląt pleśniawki są dość częstą przypadłością ze względu na ich nie w pełni rozwinięty układ odpornościowy. Objawiają się białymi nalotami w jamie ustnej, które mogą przypominać resztki mleka, jednak w przeciwieństwie do nich, nie można ich łatwo usunąć. Pleśniawki mogą występować na języku, wewnętrznej stronie policzków, dziąsłach, a choćby na podniebieniu. W zaawansowanych przypadkach mogą powodować dolegliwości bólowe i trudności w ssaniu, co prowadzi do niepokoju, płaczu i problemów z karmieniem malucha.
Przyczyny pleśniawek to przede wszystkim:
• osłabienie układu odpornościowego – niemowlęta i dzieci są szczególnie podatne na zakażenia grzybicze ze względu na niewystarczającą dojrzałość swojego układu immunologicznego,
• antybiotykoterapia – stosowanie antybiotyków, zarówno przez dziecko, jak i karmiącą matkę, może zaburzać równowagę mikroflory bakteryjnej, co sprzyja rozwojowi drożdżaków,
• brak odpowiedniej higieny smoczków i butelek – drożdżaki mogą namnażać się na niedokładnie wyczyszczonych akcesoriach do karmienia, co zwiększa ryzyko infekcji.
Pleśniawki, choć mniej bolesne niż afty, mogą prowadzić do powikłań, zwłaszcza jeżeli obejmują większą część jamy ustnej lub rozprzestrzeniają się na inne części ciała, np. przełyk. Dlatego ważne jest wczesne rozpoznanie i leczenie.
Preparat na afty i pleśniawki dla dzieci. Jakie składniki może zawierać?
Preparaty przeznaczone dla dzieci z aftami i pleśniawkami muszą spełniać określone normy bezpieczeństwa. Produkty te powinny być pozbawione substancji drażniących, konserwantów oraz alkoholu, który może nasilać ból i podrażnienia.
W aptekach można znaleźć rozmaite dostępne bez recepty spraye, maści i żele na afty. Składniki najczęściej spotykane w lekach na afty u niemowląt i dzieci to:
• chlorheksydyna – jest to środek o szerokim spektrum działania przeciwbakteryjnego i antyseptycznego, który hamuje namnażanie się drobnoustrojów w jamie ustnej, jednocześnie przyspieszając gojenie, przeznaczony jest dla starszych dzieci,
• kwas hialuronowy – naturalny polisacharyd, który wspiera regenerację tkanek i tworzy na powierzchni owrzodzeń warstwę ochronną, co pomaga zmniejszyć ból i przyspieszyć proces gojenia,
• wyciągi roślinne, np. z rumianku, nagietka czy aloesu – mają działanie przeciwzapalne, łagodzące i regenerujące, przyspieszają gojenie się zmian i zmniejszają stan zapalny,
• pantenol – działa kojąco i wspomaga regenerację tkanek, a także chroni przed podrażnieniami.
W przypadku pleśniawek składniki preparatów przeciwgrzybiczych to:
• nystatyna – jeden z najbezpieczniejszych leków przeciwgrzybiczych stosowany w leczeniu pleśniawek u dzieci, ma formę zawiesiny, która jest łatwa do stosowania w jamie ustnej,
• flukonazol – jako lek przeciwgrzybiczy może być stosowany w leczeniu pleśniawek u dzieci w formie doustnej, szczególnie w przypadkach opornych na inne terapie, jednak jego stosowanie wymaga konsultacji z lekarzem ze względu na możliwe skutki uboczne i konieczność precyzyjnego dobrania dawki,
• clotrimazol – stosowany w niektórych przypadkach zakażeń grzybiczych u dorosłych i dzieci w wieku powyżej 12 lat.
Afty i pleśniawki w jamie ustnej dziecka. Kiedy zgłosić się do lekarza?
Choć wiele przypadków aft i pleśniawek można skutecznie leczyć domowymi środkami lub preparatami dostępnymi bez recepty, istnieją sytuacje, w których niezbędna jest interwencja lekarska. Konsultacji medycznej wymagają:
• afty utrzymujące się dłużej niż 10-14 dni lub nawracające afty,
• znaczne trudności w spożywaniu pokarmów i płynów prowadzące do odwodnienia,
• gorączka towarzysząca zmianom w jamie ustnej,
• powiększone węzły chłonne i ogólne osłabienie,
• zmiany, które rozprzestrzeniają się poza jamę ustną (np. na tylną ścianę gardła i do przełyku w przypadku pleśniawek).
W takich przypadkach lekarz może zalecić badania diagnostyczne w celu wykluczenia innych schorzeń lub zastosować bardziej specjalistyczne leczenie.
Afty i pleśniawki to dolegliwości, które mogą znacząco wpłynąć na jakość życia dziecka powodując ból i dyskomfort. Odpowiednie rozpoznanie i leczenie pozwalają na skuteczne złagodzenie objawów. najważniejsze jest dobranie preparatów bezpiecznych dla dziecka, zwłaszcza tych przeznaczonych dla niemowląt, a także prawidłowa higiena jamy ustnej. Niezwykle istotne jest również monitorowanie stanu zdrowia dziecka i szybka interwencja medyczna w przypadku pojawienia się niepokojących objawów. Dzięki odpowiedniemu podejściu można zapobiec powikłaniom i przywrócić dziecku komfort codziennego funkcjonowania.
