Zmiany w obrębie podniebienia, takie jak czerwone kropki, białe plamki czy pęcherzyki, mogą wydawać się niepozorne. W rzeczywistości bywają one sygnałem, iż w organizmie rozwija się infekcja. Jak rozpoznać, co może być przyczyną wysypki w jamie ustnej i kiedy konieczna jest szybka diagnoza?
Zakażenia wirusowe powodujące kropki na podniebieniu
Wirusy są jedną z częstszych przyczyn zmian w obrębie jamy ustnej, zwłaszcza u dzieci. Czerwone kropki, pęcherzyki czy nadżerki na podniebieniu miękkim mogą towarzyszyć różnym infekcjom wirusowym, zarówno typowym dla wieku dziecięcego, jak i zakażeniom przenoszonym drogą kropelkową u dorosłych. Zmiany są zwykle przejściowe, ale mogą powodować znaczny dyskomfort. Ich charakterystyczna lokalizacja i wygląd mogą pomóc w rozpoznaniu konkretnego patogenu.
Mononukleoza i różyczka a czerwone kropki na podniebieniu
Dość częstą przyczyną czerwonych kropek na podniebieniu miękkim jest zakażenie wirusem Epsteina-Barr (EBV), który wywołuje mononukleozę zakaźną. Często mylona jest z anginą. W przebiegu tej choroby u pacjenta może pojawić się gorączka, znaczne powiększenie węzłów chłonnych, migdałków oraz śledziony. W jamie ustnej obserwuje się wówczas drobne wybroczyny lub czerwone plamki. [1]
Do podobnych zmian mogą prowadzić także inne wirusy – np. w przebiegu różyczki u dzieci czasami pojawiają się tzw. plamki Forchheimera – małe czerwone punkty na podniebieniu, które często poprzedzają wysypkę skórną.
Herpangina – czerwone kropki i inne charakterystyczne objawy
U dzieci do piątego roku życia możliwą przyczyną zmian w jamie ustnej może być herpangina, czyli infekcja wirusowa wywoływana przez wirusy Coxsackie. Na tylnej ścianie gardła, podniebieniu miękkim i łukach podniebiennych pojawiają się wówczas szarobiałe grudki i pęcherzyki otoczone rumieniowym obrzeżem. Przekształcają się one w bolesne nadżerki. Dziecko może gorączkować, skarżyć się na ból gardła i mieć trudności z połykaniem. Choć objawy są dokuczliwe, choroba zwykle ustępuje samoistnie po kilku dniach. [1]
Krosty spowodowane przez opryszczkowe zapalenie jamy ustnej
Jeśli na błonie śluzowej w jamie ustnej pojawiają się czerwone zmiany, bolesne krosty lub pęcherzyki wypełnione płynem, które łatwo pękają i zamieniają się w nadżerki, mogą one świadczyć o opryszczkowym zapaleniu jamy ustnej. Wywołuje je wirus HSV-1, a choroba najczęściej dotyczy niemowląt i małych dzieci. Zakażenie często przebiega z wysoką gorączką, brakiem apetytu i silnym bólem podczas jedzenia. U niektórych osób pojawiają się też zmiany wokół ust. [2]
Infekcje bakteryjne, które powodują czerwone zmiany na podniebieniu
Zdarza się, iż kropki w jamie ustnej są efektem zakażenia bakteryjnego. Jedną z poważniejszych, choć dziś rzadko występujących przyczyn, jest błonica. Choroba ta, wywoływana przez Corynebacterium diphtheriae, prowadzi do powstania gęstych, białawych nalotów – tzw. błon rzekomych – zlokalizowanych m.in. na migdałkach i podniebieniu. Charakterystyczne objawy ogólne obejmują gorączkę, ból gardła i obrzęk szyi. Choć błonica jest w tej chwili rzadko spotykana dzięki szczepieniom, może wystąpić u osób niezaszczepionych lub z zaburzeniami odporności i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. [3]
Grzybica jamy ustnej a plamy na języku i podniebieniu
Wysypka na podniebieniu może mieć także podłoże grzybicze. Krosty i biały nalot na języku, przypominający kożuch z mleka, zwykle zwiastują pleśniawki, czyli grzybicze zapalenie jamy ustnej wywołane przez drożdżaki z rodzaju Candida. Zakażenie objawia się zwykle w postaci zmian na języku, wewnętrznych stronach policzków i podniebieniu.
Grzybica rozwija się zwykle w sytuacjach zaburzenia równowagi mikroflory – po antybiotykoterapii, u dzieci z niedoborami odporności lub przy niedostatecznej higienie jamy ustnej. Objawom towarzyszy pieczenie, suchość i utrudnione jedzenie. [4]
Czerwone krostki na podniebieniu – kiedy udać się do lekarza?
Choć kropki w jamie ustnej często ustępują samoistnie, niektóre z nich wymagają pilnej oceny lekarskiej. Skonsultuj się z lekarzem, jeżeli zmiany utrzymują się dłużej niż kilka dni, są bolesne, towarzyszy im gorączka, trudności w połykaniu lub powiększenie węzłów chłonnych. U dzieci szczególnie niepokojącym sygnałem jest odmawianie jedzenia i picia oraz objawy ogólnoustrojowe, takie jak gorączka. [1.4]
Bibliografia
- Leszczyńska-Pilich M. i wsp. Wykwity skórne i zakaźne choroby wysypkowe u dzieci, Paediatrics and Family Medicine, 2022
- Mielnik-Błaszczak M. i in., Stany zapalne jamy ustnej u dzieci i młodzieży, Standardy Medyczne Pediatria, 2018
- Zielnik-Jurkiewicz B., Zapalenie gardła i migdałków podniebiennych, w: Choroby laryngologiczne u dzieci, Medical Tribune Polska, 2020
- Lorkowska-Zawicka B., Grzybicze zapalenie jamy ustnej, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/gardlo_i_krtan/107527,grzybicze-zapalenie-jamy-ustnej [Dostęp online: 21.06.2025]
materiały partnera (wp)12 fot. własne
