W Polsce ponad 3,6 miliona osób spełnia kryteria rozpoznania zespołu jelita drażliwego (IBS), co stanowi około 11% populacji kraju. Ta dolegliwość znacznie obniża komfort życia, wpływając negatywnie na codzienne funkcjonowanie, pracę, kontakty społeczne oraz podróże. Mimo to wielu pacjentów unika rozmowy o swoich dolegliwościach i odkłada wizytę u lekarza, często stosując nieskuteczne metody samoleczenia czy eliminacyjne diety.
Czym jest IBS i jak można je rozpoznać?
Zespół jelita drażliwego (ang. irritable bowel syndrome) jest zaburzeniem osi jelito–mózg, które objawia się nawracającym bólem brzucha oraz zmianami rytmu wypróżnień, a przy tym nie ma uchwytnej organicznej przyczyny. Zgodnie z kryteriami rzymskimi IV, ból brzucha powinien pojawiać się co najmniej raz w tygodniu przez ostatnie trzy miesiące. Objawy IBS mogą przybierać formę biegunkową (IBS-D), zaparciową (IBS-C) lub mieszaną (IBS-M).
Objawy alarmowe – kiedy nie zwlekać z konsultacją?
Specjaliści podkreślają, iż w przypadku pojawienia się objawów alarmowych IBS niezbędna jest szybka diagnostyka. Należą do nich między innymi:
- obecność krwi w stolcu,
- niezamierzona utrata masy ciała,
- niedokrwistość lub gorączka,
- wywiad rodzinny dot. raka jelita grubego lub nieswoistych zapaleń jelit.
Wystąpienie powyższych symptomów wymaga jak najszybszej konsultacji lekarskiej – często wiąże się to także z koniecznością wykonania kolonoskopii, zanim postawione zostanie rozpoznanie IBS.
Bezwzględnie zgłoś się do lekarza także wtedy, gdy:
- pojawią się objawy alarmowe,
- ból brzucha jest nowy, ostry i nie ustępuje po przyjęciu leków rozkurczowych.
Tak wczesne podjęcie diagnostyki pozwala wykluczyć poważniejsze schorzenia, takie jak nieswoiste zapalne choroby jelit czy nowotwory jelita.
Diagnostyka i metody leczenia zespołu jelita drażliwego
Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii (PTG-E) oraz American College of Gastroenterology, rozpoznanie IBS można postawić na podstawie objawów, jeżeli nie występują objawy alarmowe. Wówczas nie ma konieczności wykonywania kosztownych badań wstępnych.
- W ramach diagnostyki wykonuje się podstawowe badania krwi (morfologia, CRP), oznaczenie kalprotektyny w kale oraz wykluczenie celiakii.
- Dieta low-FODMAP powinna być stosowana maksymalnie przez 6–8 tygodni, a następnie podlega kontrolowanemu powrotowi do dawnego jadłospisu.
- Na pierwszym etapie leczenia rekomendowane są błonnik rozpuszczalny oraz probiotyki, które stanowią bezpieczne wsparcie terapii.
Dlaczego objawy IBS często są bagatelizowane?
Wielu pacjentów, mimo dotkliwych dolegliwości, unika rozmów na temat swojego stanu zdrowia, co prowadzi do opóźnionej diagnozy i nieodpowiedniego leczenia. Ból brzucha, biegunki czy zaparcia pojawiające się na przemian bywają przypisywane stresowi lub złemu jedzeniu, a nie chorobie wymagającej specjalistycznego podejścia.
Warto pamiętać, iż odpowiednia i szybka diagnostyka pozwala nie tylko złagodzić objawy, ale także zapobiec poważniejszym powikłaniom.
Co warto wiedzieć o IBS?
- Ta choroba dotyczy milionów osób w Polsce i na świecie.
- Bagatelizowanie dolegliwości może prowadzić do istotnego pogorszenia jakości życia.
- Obserwacja i szybka reakcja na objawy alarmowe ratuje zdrowie i życie.
Wskazówki dla osób podejrzewających IBS
Jeśli zauważasz u siebie powtarzający się ból brzucha, połączony na zmianę z biegunkami i zaparciami, zwróć uwagę na to, czy nie pojawiły się objawy alarmowe. W razie ich wystąpienia nie zwlekaj – skonsultuj się z lekarzem. Wczesne ustalenie diagnozy to klucz do skutecznej terapii i poprawy komfortu życia.
