Układ oddechowy u wcześniaków jest nie w pełni dojrzały. Ich płuca nie są wystarczająco rozwinięte, by dostarczać organizmowi odpowiednią ilość tlenu. Ponieważ w momencie narodzin najmłodsze wcześniaki nie mają jeszcze w pełni rozwiniętych płuc i nie są w stanie samodzielnie oddychać, konieczne jest u nich wspieranie oddychania z zastosowaniem różnych aparatów do nieinwazyjnej lub inwazyjnej wentylacji.
To z kolei sprawia, iż chorują one częściej na zakażenia górnych i dolnych dróg oddechowych, w tym na zapalenie oskrzeli, oskrzelików i zapalenie płuc. Największe problemy zdrowotne dotykają te przedwcześnie urodzone noworodki, u których rozpoznano dysplazję oskrzelowo-płucną, nazywaną także przewlekłą chorobą płuc.
Choroby układu oddechowego u wcześniaków
U wcześniaków diagnozuje się szereg chorób układu oddechowego, w tym:
dysplazję oskrzelowo-płucną
bezdechy wcześniaka
zapalenie płuc
zespół zaburzeń oddychania.
Zespół zaburzeń oddychania u wcześniaków
Zespół zaburzeń oddychania (ZZO lub z ang. RDS, Respiratory Distress Syndrome) manifestuje się:
przyśpieszeniem oddechu powyżej 60/min
bezdechami
postękiwaniem
widocznym używaniem przez noworodka dodatkowych mięśni oddechowych (zaciąganie mostka, przestrzeni międzyżebrowych, wcięcia szyjnego, ruchy skrzydełek nosa)
sinicą (skóra i błony śluzowe jamy ustnej mają sine zabarwienie).
ZZO najczęściej występuje bezpośrednio po urodzeniu lub w pierwszych godzinach życia. Zasadniczą przyczyną ZZO jest niedobór surfaktantu (czynnika powierzchniowo czynnego, który decyduje o prawidłowym rozprężeniu pęcherzyków płucnych), co uniemożliwia prawidłową wymianę gazową i dostarczanie tlenu do wszystkich tkanek ustroju. Aby wspomóc oddychanie, konieczne jest dostarczenie dziecku tlenu, a często również intubacja i zastosowanie sztucznej wentylacji. Suplementacja surfaktantu bezpośrednio do dróg oddechowych jest metodą z wyboru u wcześniaków z ZZO.
Dysplazja oskrzelowo-płucna u wcześniaków
Jeśli po narodzinach dziecko potrzebowało respiratora i po kilku następnych tygodniach przez cały czas wymaga mechanicznej wentylacji, lekarze rozpoznają u wcześniaka dysplazję oskrzelowo-płucną. Dysplazja oskrzelowo-płucna (bronchopulmonary dysplasia, BPD) dotyczy około 40% dzieci urodzonych przed 28. tygodniem ciąży, z masą ciała poniżej 1000 g.
Mechaniczna wentylacja i wysokie ciśnienia mieszaniny tlenu z powietrzem oraz dodatkowo często występujący proces zapalny zaburzają proces gojenia i dojrzewania delikatnych płuc wcześniaka. Sztuczna wentylacja i stosowanie respiratora ratują życie skrajnie niedojrzałych dzieci, jednocześnie nie pozwalając na gojenie i dojrzewanie miąższu płucnego.
U noworodków przedwcześnie urodzonych często występują bezdechy, a także trudności w karmieniu spowodowane brakiem koordynacji oddychania i połykania pokarmu. U niemowląt z BPD szczególnie często dochodzi też do kaszlu i stanów doprowadzających do zwężenia oskrzeli oraz do ciężkiej niewydolności oddechowej spowodowanej zakażeniami wirusowymi, szczególnie wirusem RSV.
Bezdechy wcześniaka
Bezdechy wcześniaków spowodowane są niedojrzałością zarówno ich układu nerwowego, jak i układu oddechowego. Mechanizmy regulujące rytm oddychania u wcześniaka nie są w pełni wykształcone. Bezdechem nazywamy zatrzymanie oddechu noworodka na minimum 20 sekund. Bezdech stwierdza się także, jeżeli zatrzymanie oddechu trwa krócej, ale jednocześnie występują inne objawy jak: zwolnienie czynności serca (
