Choroby przyzębia to bardzo rozpowszechniony, ale i niestety wciąż bagatelizowany problem. Wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy, iż są one nie tylko jedną z głównych przyczyn utraty zębów, ale mogą ze sobą nieść również poważne powikłania ogólnoustrojowe. Kluczowym elementem umożliwiającym skuteczne leczenie i zapobieganie postępowi schorzeń przyzębia jest prawidłowa diagnostyka – sprawdzamy więc, jakie konkretnie badania może wykonać i zlecić stomatolog, gdy w gabinecie pojawi się pacjent z objawami chorób przyzębia.
Choroby przyzębia rozwijają się na skutek przewlekłego, postępującego stanu zapalnego obejmującego zarówno tkanki miękkie (dziąsła, ozębna), jak i struktury twarde (kość wyrostka zębodołowego) przyzębia. Nieleczone skutkują destrukcją tych struktur, co w konsekwencji może prowadzić do utraty zębów.
W literaturze dostępne są różne klasyfikacje chorób przyzębia – jeszcze niedawno dzieliło się je na dwa zasadnicze rodzaje: przewlekłe zapalenie przyzębia i agresywne zapalenie przyzębia. Nowsza klasyfikacja rozróżnia natomiast trzy ogólne kategorie: choroby dziąseł, zapalenie przyzębia oraz inne stany chorobowe mające wpływ na przyzębie.
Z punktu widzenia pacjentów ważne jest to, aby nie lekceważyć objawów stanu zapalnego przyzębia i zgłaszać się z nimi do dentysty – szybka diagnostyka i wdrożenie odpowiednich metod leczenia, którymi dysponuje współczesna stomatologia, ma fundamentalne znaczenie nie tylko dla zdrowia jamy ustnej, ale i zdrowia ogólnego.
Zapalenie przyzębia – objawy, które powinny skłonić do wizyty u dentysty
Objawy zapalenia przyzębia mogą rozwijać się powoli – w wielu przypadkach są niestety ignorowane przez pacjentów, co sprawia, iż schorzenie diagnozowane jest dopiero na zaawansowanym etapie. Wczesne wykrycie jest natomiast najważniejsze dla zahamowania procesu destrukcji tkanek.
Jakie konkretnie objawy powinny zaniepokoić i skłonić do wizyty w gabinecie?
• Krwawienie z dziąseł – jest jednym z pierwszych i najczęściej występujących objawów zapalenia dziąseł, będącym wynikiem reakcji zapalnej tkanek na bakterie obecne w płytce nazębnej.
• Zmiany w kolorze i obrzęk dziąseł – w wyniku zapalenia dziąsła mogą stać się zaczerwienione, obrzęknięte i bolesne, co jest sygnałem postępującego stanu zapalnego.
• Recesje dziąseł – obniżenie linii dziąseł prowadzące do odsłonięcia szyjek zębów, co może powodować nadwrażliwość na zmiany temperatury oraz defekty estetyczne.
• Rozchwianie zębów – w zaawansowanych stadiach zapalenia przyzębia dochodzi do rozluźnienia tkanek przyzębia oraz zaniku kości, co skutkuje nadmierną ruchomością zębów.
• Nadwrażliwość zębów – wynika z odsłonięcia powierzchni korzeni zębowych, przez co stają się narażone na bezpośredni kontakt z drażniącymi czynnikami, takimi jak zimne, gorące lub kwaśne pokarmy.
• Ropnie dziąseł – gromadzenie się ropy w wyniku zakażenia tkanek przyzębia, prowadzące do obrzęków i bólu.
• Nieprzyjemny zapach z ust – to jedna z oznak stanu zapalnego będąca skutkiem działania bakterii beztlenowych gromadzących się w kieszonkach dziąsłowych.
Każdy z powyższych objawów stanowi sygnał ostrzegawczy, który powinien skłonić pacjenta do niezwłocznej wizyty u stomatologa w celu diagnostyki i wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Choroby przyzębia – diagnostyka. Jakie badania może zlecić dentysta?
Efektywna diagnostyka chorób przyzębia opiera się na kompleksowej ocenie klinicznej oraz zastosowaniu różnorodnych badań dodatkowych, które pozwalają na precyzyjną ocenę stopnia zaawansowania choroby. Stomatolog ma do dyspozycji szeroki wachlarz metod diagnostycznych, które umożliwiają monitorowanie stanu tkanek przyzębia.
• Badanie kliniczne
Pierwszym etapem każdej wizyty stomatologicznej, także w przypadku podejrzenia chorób przyzębia, jest badanie kliniczne. Specjalista ocenia wygląd dziąseł, sprawdzając ich kolor, strukturę oraz ewentualne obrzęki. Obserwuje obecność płytki nazębnej i kamienia nazębnego, co jest istotnym czynnikiem ryzyka dla rozwoju zapalenia dziąseł i przyzębia. Badanie wzrokowe pozwala także na ocenę poziomu recesji dziąseł oraz obecności widocznych ropni, owrzodzeń czy innych zmian patologicznych.
• Badanie kieszonek dziąsłowych
Kolejnym istotnym elementem diagnostyki jest badanie kieszonek dziąsłowych dzięki sondy periodontologicznej. Zdrowe kieszonki dziąsłowe mają głębokość od 1 do 3 mm, a ich zwiększenie powyżej tego poziomu świadczy o wystąpieniu patologicznych zmian zapalnych. Badanie to umożliwia ocenę głębokości kieszonek, a także monitorowanie postępu choroby. Głębsze kieszonki mogą świadczyć o destrukcji kości wyrostka zębodołowego, co jest charakterystycznym objawem zaawansowanego zapalenia przyzębia.
• Inne badania periodontologiczne
W diagnostyce chorób przyzębia niezbędne są również inne badania kliniczne i laboratoryjne, które pomagają precyzyjnie ocenić stopień zaawansowania choroby.
Ocena ruchomości zębów – wzmożona ruchomość zębów jest wynikiem zniszczenia struktur przyzębia, co świadczy o zaawansowanym stadium choroby.
Testy mikrobiologiczne – identyfikacja patogennych bakterii odpowiedzialnych za rozwój zapalenia przyzębia pozwala na bardziej precyzyjne dobranie terapii antybiotykowej. Bakterie takie jak Porphyromonas gingivalis czy Aggregatibacter actinomycetemcomitans odgrywają kluczową rolę w patogenezie chorób przyzębia.
Ocena krwawienia przy sondowaniu – wskaźnik ten jest użyteczny w ocenie stanu zapalnego dziąseł – obecność krwawienia podczas sondowania świadczy o aktywnym stanie zapalnym.
• Badania radiologiczne
Diagnostyka radiologiczna odgrywa kluczową rolę w ocenie struktur tkanek twardych, takich jak kość wyrostka zębodołowego. Lekarz stomatolog może zlecić np. pantomograf lub tomografię komputerową CBCT, umożliwiającą trójwymiarową ocenę tkanek twardych, szczególnie przydatną w planowaniu zabiegów regeneracyjnych.
Leczenie chorób przyzębia – co warto wiedzieć?
Leczenie chorób przyzębia zależy od stopnia zaawansowania choroby i obejmuje zarówno zabiegi usuwania kamienia nazębnego, jak i terapię farmakologiczną oraz – w cięższych przypadkach – zabiegi chirurgiczne. Dobrana do potrzeb terapia pozwala na zahamowanie postępu choroby, odbudowę tkanek i przywrócenie funkcji przyzębia.
• Skaling i kiretaż
Podstawową metodą leczenia zapalenia przyzębia jest mechaniczne usuwanie złogów kamienia nazębnego (skaling), które pozwala na eliminację bakterii i zapalnych produktów ich metabolizmu. Kiretaż jest z kolei procedurą, która polega na oczyszczeniu kieszonek dziąsłowych, co sprzyja ich gojeniu się i zapobiega dalszej destrukcji tkanek.
• Leczenie farmakologiczne
W zależności od stopnia zaawansowania choroby, stomatolog może zalecić antybiotykoterapię – miejscową (w postaci żeli i płukanek) lub ogólnoustrojową. Zastosowanie znajdują m.in. takie antybiotyki, jak metronidazol czy doksycyklina, skuteczne w zwalczaniu bakterii wywołujących stany zapalne
• Zabiegi chirurgiczne
W zaawansowanych przypadkach konieczne jest przeprowadzenie zabiegów chirurgicznych, takich jak operacje płatowe pozwalające na dokładne oczyszczenie kieszonek przyzębnych oraz zmniejszenie ich głębokości, zabiegi regeneracyjne z wykorzystaniem materiałów kościozastępczych oraz stymulujących regenerację tkanek przyzębia i kości, a także przeszczepy dziąsłowe stosowane w przypadku znaczącej recesji dziąseł.
• Laseroterapia
Laseroterapia stosowana w nowoczesnej periodontologii umożliwia precyzyjne leczenie zmienionych chorobowo tkanek, jednocześnie minimalizując krwawienie i przyspieszając gojenie. Lasery mogą być stosowane zarówno do oczyszczania kieszonek dziąsłowych, jak i regeneracji tkanek.
Choroby przyzębia to poważny problem zdrowotny, który wymaga kompleksowej diagnostyki i leczenia. Wczesna interwencja stomatologiczna, oparta na nowoczesnych metodach diagnostycznych, takich jak badania kliniczne, radiologiczne oraz mikrobiologiczne, pozwala na skuteczne zahamowanie postępu choroby i przywrócenie funkcji przyzębia. Prawidłowa higiena jamy ustnej, regularne wizyty kontrolne oraz świadomość objawów stanowią klucz do zachowania zdrowia jamy ustnej.
