Asperger u dzieci i dorosłych
Zespół Aspergera (ZA) to zaburzenie neurorozwojowe zaliczane do spektrum autyzmu. ZA powoduje problemy w interakcjach społecznych i komunikacji. Charakteryzuje się też ograniczonym, powtarzalnym repertuarem zainteresowań i aktywności.
Co to jest zespół Aspergera?
Syndrom Aspergera cechuje się nieprawidłowościami w funkcjonowaniu społecznym, komunikacji oraz szczególnymi zainteresowaniami i czynnościami rutynowymi.
Zaburzenie wzięło swoją nazwę od nazwiska Hansa Aspergera, który w 1944 roku jako pierwszy opisał grupę chłopców z „psychopatią autystyczną”. W charakterystyce problemu lekarz zwrócił uwagę nie tylko na deficyty społeczno-komunikacyjne pacjentów. Akcentował też ich prawidłowy rozwój intelektualny i językowy, zdolności oraz potencjał, nazywając podopiecznych „małymi profesorami”.
Jakie są przyczyny zespołu Aspergera?
Przyczyny zespołu Aspergera i innych zaburzeń ze spektrum autyzmu nie zostały do końca poznane. Na podstawie dostępnych dowodów uważa się, iż rolę w powstawaniu problemu odgrywa współdziałanie wielu czynników. Główne hipotezy wskazują na nieprawidłowy rozwój lub uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego spowodowane przez uwarunkowania genetyczne, infekcyjne i powikłania w okresie ciążowym i poporodowym.
Objawy zespołu Aspergera
Objawy zespołu Aspergera mogą mieć różne nasilenie – od dyskretnych po utrudniające funkcjonowanie. Osoby z tym zaburzeniem są postrzegane nie tyle jako chore, co jako zamknięte w sobie lub źle wychowane. Często, zwłaszcza w młodym wieku stają się podmiotem żartów czy odrzucenia.
Do symptomów ZA należą m.in.:
- brak potrzeby lub nieumiejętność nawiązywania kontaktów z rówieśnikami,
- nieadekwatne zachowania społeczne,
- brak umiejętności interpretowania zachowań innych ludzi,
- mała zdolność przypisywania innym osobom różnych stanów psychicznych,
- nieprawidłowa i nieadekwatna ekspresja własnych emocji,
- niezwykle nasilone, wyizolowane zainteresowania, np. z zakresu nauk ścisłych, astronomii, transportu, systematyki czy faktografii,
- ograniczone, powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowania i zainteresowań,
- trudności w radzeniu sobie z nieoczekiwanymi zmianami,
- zachowania przesadnie formalne, przywiązane sztywno do zasad,
- trudności z prowadzeniem rozmowy (problemy w zakresie używania języka w sytuacjach społecznych, rozpoznawania różnych znaczeń tego samego słowa oraz niezwykły ton, akcent i intonacja mowy),
- nadwrażliwość sensoryczna (nieadekwatna nadwrażliwość na niektóre bodźce zmysłowe, np. światło czy dźwięk),
- zaburzenia koordynacji ruchowej.
U części osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu ujawniają się ponadprzeciętne zdolności, np. arytmetyczne, muzyczne, wzrokowo-przestrzenne, plastyczne i pamięci mechanicznej.
Diagnostyka zespołu Aspergera
Diagnostyka zaburzeń ze spektrum autyzmu oparta jest na analizie zachowania i przebiegu rozwoju. Rozpoznanie ZA stawia się u osób z objawami autystycznymi w zakresie relacji społecznych oraz zachowania i zabawy, ale o prawidłowym funkcjonowaniu intelektualnym i bez ewidentnych zaburzeń w rozwoju mowy. Dla diagnozy ważne jest stwierdzenie, iż rozwój dziecka do 3. roku życia przebiegał prawidłowo.
Zespół Aspergera u dzieci
Zespół Aspergera jest zwykle rozpoznawany u dzieci w wieku przedszkolnym lub szkolnym. Z biegiem czasu funkcjonowanie większości osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu poprawia się, co wynika z nabywania przez nie umiejętności społecznych.
Niekiedy pacjent uczy się tworzenia więzi, choć relacje społeczne są powierzchowne, a okazywanie uczuć w stosunku do innych – ograniczone. U części osób następuje nasilenie objawów. Ma to związek z pojawieniem się innych problemów czy powikłań ZA, np. zaburzeń nastroju.
Jakie są metody leczenia zespołu Aspergera?
Leczenie Aspergera polega na oddziaływaniu psychospołecznym. Obejmuje ono zarówno pacjenta, jak i środowisko, w którym funkcjonuje. Podstawową rolę spełnia psychoedukacja, której celem jest przekazanie otoczeniu dziecka informacji o trudnościach i ograniczeniach związanych z zaburzeniem. Ważne jest dostosowanie metod i procesu uczenia się do indywidualnych możliwości osoby z ZA oraz dążenie do jej uspołecznienia.
Wśród metod leczenia zespołu Aspergera trzeba również wymienić terapię poznawczo-behawioralną oraz grupowy trening umiejętności społecznych. Niektórym pacjentom zalecana jest także farmakoterapia. Służy ona łagodzeniu objawów, które najbardziej zaburzają funkcjonowanie danej osoby.
Zespół Aspergera u dorosłych
Sposób funkcjonowania i potrzeby dorosłych z ZA mogą być różne. Nieliczne z tych osób są w stanie stworzyć i utrzymać związek partnerski. Oszacowano, iż niemal połowa pacjentów izoluje się i nie akceptuje innych osób. Około 20% dorosłych z syndromem Aspergera stara się aktywnie uczestniczyć w życiu.
Dzięki swoim zainteresowaniom i zdolnościom mogą oni odnosić sukcesy w wybranych dziedzinach nauki i sztuki. Stale występuje u nich jednak tendencja do nieszablonowych wypowiedzi i nieadekwatnych zachowań w sytuacjach społecznych czy brak adekwatnego dystansu.
Zespół Aspergera a klasyfikacja chorób ICD-11
Warto wiedzieć, iż w najnowszej klasyfikacji chorób ICD-11 Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zespół Aspergera nie funkcjonuje jako odrębna diagnoza. W tej systematyce wszystkie zaburzenia, które charakteryzują się objawami autystycznymi objęto wspólną nazwą „zaburzenie ze spektrum autyzmu” (autism spectrum disorder – ASD).
w tej chwili trwa okres przejściowy, w którym Polska przygotowuje się do wprowadzenia ICD-11. Po jego zakończeniu jednostka kliniczna nazywana dotąd zespołem Aspergera będzie najprawdopodobniej diagnozowana jako „zaburzenie ze spektrum autyzmu bez zaburzeń rozwoju intelektualnego oraz z łagodnymi zaburzeniami języka funkcjonalnego lub bez nich”.
Od Holisens
Należy pamiętać, iż autyzm to nie choroba, a inne od większości ludzi postrzeganie świata i otaczającej rzeczywistości, mimo iż klasyfikowany jest według standardów lekarskich. Nie ma sposobu aby “wyleczyć” autyzm ponieważ różnice w zakresie funkcjonowania mózgu wytyczają całkowicie inne ścieżki rozwoju, odmienne postrzeganie i sposób myślenia.
Autyzm nie jest także żadną formą niepełnosprawności, aczkolwiek część osób w spektrum doświadcza tak dużych różnic w odbiorze świata, iż samodzielne funkcjonowanie bez wsparcia ze strony terapeuty lub opiekuna, jest niezwykle wymagające.
