Zwrot w sprawie kar za naruszenie zakazu reklamy aptek

Inspekcja farmaceutyczna i właściciele aptek już odczuwają konsekwencje wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie zakazu reklamy aptek. TSUE uznał, iż art. 94a ust. 1 Prawa farmaceutycznego, jest niezgodny z prawem unijnym. Wyrok w tej sprawie zapadł 19 czerwca, a już dzień później prawnicy zaczęli robić z niego użytek…

• Czytaj również: TSUE: Obowiązujący w Polsce zakaz reklamy aptek jest sprzeczny z prawem Unii

Tak było chociażby w sprawie apteki, która w 2019 roku została ukarana przez Dolnośląskiego Inspektora Farmaceutycznego za umieszczenie w izbie ekspedycyjnej hasła „Teraz Taniej”. Kontrolerzy WIF uznali, iż zachęcało ono pacjentów do kupowania konkretnych produktów objętych promocją. Innymi słowy – naruszało zakaz reklamy aptek. Dolnośląski WIF wszczął w tej sprawie postępowanie. W jego trakcie właściciel apteki usunął hasło z izby ekspedycyjnej. Postępowanie zakończono decyzją stwierdzającą naruszenie przepisów i nakładającą na przedsiębiorcę karę finansową w wysokości 9 500 zł.

Właściciel apteki odwołał się od tej decyzji do Głównego Inspektora Farmaceutycznego, który jednak ją podtrzymał.

– W ocenie GIF, sposób prezentacji informacji o możliwości zakupu w niższej cenie produktów umieszczonych pod napisem „Teraz Taniej”, zachęcał klientów do zakupu właśnie tych towarów. Wskazano, iż napis: „Teraz Taniej”, widoczny dla pacjentów podchodzących do okienka ekspedycyjnego, w sposób jednoznaczny kojarzy się z czasową ofertą sprzedaży danego towaru po niższej, korzystniejszej dla pacjenta cenie, co niewątpliwie jest działaniem zachęcającym do zakupu takiego towaru – czytamy w aktach sprawy.

Kolejnym krokiem właściciela apteki była skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Ten 28 czerwca 2021 roku stanął po stronie inspektorów (WIF i GIF) i oddalił skargę przedsiębiorców. Stwierdził, iż prawidłowo interpretują oni przepisy o zakazie reklamy aptek, a wymierzona przez WIF kara finansowa „nie można uznać za wygórowaną”. Sprawa trafiła więc w ramach skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego gdzie przeleżała prawie cztery lata.

NSA jest Sądem unijnym…

Skarga kasacyjna w sprawie wspomnianej apteki wpłynęła do Naczelnego Sądu Administracyjnego na początku grudnia 2021 roku. Na rozpatrzenie czekała prawie cztery lata. Na kilka dni przed wydaniem wyroku przez NSA nastąpił najważniejszy zwrot akcji. 19 czerwca wspomniany wyrok w sprawie zakazu reklamy aptek wydał TSUE.

Już następnego dnia – 20 czerwca – pełnomocnik apteki zawiadomił Naczelny Sąd Administracyjny o decyzji Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W rezultacie zawnioskował o uchylenie wyroku WSA oraz decyzji GIF z oraz Dolnośląskiego WIF. Wniosek dotyczył też zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego (wraz z opłatą za czynności radcy prawnego). Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił wszystkie elementy tego wniosku.

• Czytaj również: Co wyrok TSUE w sprawie zakazu reklamy aptek zmieni w działaniu inspekcji farmaceutycznej?

– NSA – będąc Sądem unijnym jest zobligowany – przy ocenie legalności postępowania przed Sądem I instancji oraz kontroli działalności administracji publicznej uwzględniać regulacje zawarte w prawie unijnym oraz brać pod uwagę stanowisko i argumenty zawarte w orzecznictwie TSUE. W przeciwnym wypadku bowiem, mogłyby doznać uszczerbku, wywodzone z przepisów prawa unijnego zasady: skuteczności, jednolitości oraz pierwszeństwa prawa unijnego – czytamy w orzeczeniu NSA.

Zasada pierwszeństwa prawa unijnego

Skład orzekający uznał, iż rozpoznając tę konkretną sprawę, jest zobligowany do uwzględnienia wyroku Trybunału Unii Europejskiej. Wskazał, iż sądy państw członkowskich nie powinny przyjmować innej interpretacji przepisów prawa unijnego niż zawarta w orzeczeniach TSUE. Orzeczenia te stanowią pomoc dla sądu krajowego w zakresie rozumienia treści normy prawa unijnego. W konsekwencji stanowią również pomoc w zakresie oceny przepisów krajowych.

– Z zasady pierwszeństwa prawa unijnego wynikają szczególne obowiązki nałożone na Sądy krajowe w zakresie zapewnienia skuteczności i pierwszeństwa prawa unijnego. Na Sądach, a w szczególności na Sądach ostatniej instancji, spoczywa obowiązek kontroli działań administracji publicznej w sposób umożliwiający wyeliminowanie rozstrzygnięć niezgodnych z prawem unijnym. Sąd krajowy, do którego należy w ramach jego kompetencji stosowanie przepisów prawa unijnego, zobowiązany jest zapewnić pełną skuteczność tych norm – nie stosując sprzecznych z nimi przepisów prawa krajowego – wskazał NSA.

Realizacja zasady bezpośredniej skuteczności i pierwszeństwa stosowania prawa unijnego wynika też z art. 90 w zw. z art. 91 ust. 3 Konstytucji RP. Wymaga ona więc, by w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym uwzględnić wyrok TSUE z dnia 19 czerwca 2025 r. w sprawie zakazu reklamy aptek.

Uznanie przez TSUE, iż artykuł 94a ust. 1 Prawa farmaceutycznego jest niezgodny z prawem unijnym sprawiło, iż wszystkie decyzje inspekcji i wyroki WSA wydane w oparciu o ten przepis, podlegają uchyleniu. W rezultacie NSA w tym konkretnym przypadku uznał, iż skarga kasacyjna właściciela apteki jest zasadna. W rezultacie uchylił zarówno wyrok WSA, jak i decyzje GIF i WIF. Właściciel apteki nie musi płacić 9500 zł kary za umieszczenie w aptece hasła „Teraz Taniej”. Na tym jednak nie koniec – Główny Inspektor Farmaceutyczny musi zapłacić 3829 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Sygn. akt II GSK 2635/21

©MGR.FARM