Zrozumienie kryteriów depresji według DSM 5

diagnostyka-umyslu.pl 2 lat temu

Jeśli cierpisz na depresję lub przypuszczasz, iż możesz mieć depresję, prawdopodobnie masz kilka pytań dotyczących depresji – zarówno tych związanych z dostępnymi metodami leczenia depresji, jak i tych związanych z kryteriami rozpoznawania depresji oraz różnymi rodzajami zaburzeń depresyjnych. Do diagnozowania zaburzeń psychicznych specjaliści z dziedziny medycyny i zdrowia psychicznego używają podręcznika diagnostyczno-statystycznego zaburzeń psychicznych, zwanego często DSM. Najnowszą wersją DSM jest DSM-5. W podręczniku diagnostyczno-statystycznym na przestrzeni lat wprowadzono pewne zmiany, ponieważ publikowane są jego kolejne wydania. Czym więc jest depresja i jak można lepiej zrozumieć kryteria depresji zawarte w DSM-5?

Co to jest depresja?

Depresja jest zaburzeniem psychicznym. To coś więcej niż tylko smutek. Smutek jest istotny i jest czymś, czego wszyscy doświadczamy, ale tych dwóch terminów nie można stosować zamiennie. Objawy depresji mogą być tak poważne, iż wpływają na zdolność danej osoby do funkcjonowania i wykonywania codziennych zadań. W DSM-5 znajduje się wiele różnych rozpoznanych zaburzeń depresyjnych. Zaburzenia te obejmują Zaburzenia dysregulacji nastroju, Duże zaburzenia depresyjne (MDD), Uporczywe zaburzenia depresyjne, Zaburzenia dysforyczne przedmiesiączkowe, Zaburzenia depresyjne wywołane używkami/lekami, Zaburzenia depresyjne spowodowane innym stanem chorobowym, Inne określone zaburzenia depresyjne oraz Nieokreślone zaburzenia depresyjne. Każde zaburzenie ma określone kryteria wymienione w podręczniku diagnostycznym i statystycznym. Jest to niezbędne, aby specjaliści z dziedziny medycyny i zdrowia psychicznego mogli postawić trafną diagnozę.

Niektóre objawy zaburzeń depresyjnych mogą obejmować:

Niski lub przygnębiony nastrój
Utrata zainteresowania czynnościami, które wcześniej sprawiały danej osobie przyjemność
Zbyt dużo lub zbyt mało snu
Trudności z koncentracją i skupieniem uwagi
Zmęczenie lub niepokój
Zmiany apetytu
Poczucie bezwartościowości lub beznadziejności
Nadmierny płacz lub odrętwienie

Depresja może mieć przebieg od łagodnego do ciężkiego. Zaburzenia depresyjne są powszechne. Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne (APA) podaje, iż rocznie 6,7% osób w wieku 18 lat i starszych będzie dotkniętych depresją. Ponadto, 16,6% osób doświadczy depresji w pewnym momencie swojego życia. Depresja może wystąpić u osób w każdym wieku. Oprócz 6,7% dorosłych cierpiących na depresję, według Centrum Kontroli Chorób (CDC) depresję rozpoznano u 3,7% osób w wieku od 3 do 17 lat. Diagnoza depresji jest poważna w każdym wieku i jest to choroba, którą można leczyć. Należy pamiętać, iż czasami objawy depresji mogą być przypisane innej chorobie lub problemowi zdrowotnemu. Jest to jeden z powodów, dla których ważne jest postawienie diagnozy przez lekarza lub specjalistę z zakresu zdrowia psychicznego i wykluczenie innych potencjalnych przyczyn objawów.

Kryteria DSM-5 dotyczące depresji

Kryteria diagnostyczne dla poszczególnych zaburzeń depresyjnych różnią się od siebie. Poniżej znajduje się przystępny przegląd kryteriów diagnostycznych MDD, czyli dużych zaburzeń depresyjnych, zawartych w DSM-5. Aby zdiagnozować duże zaburzenie depresyjne lub MDD, w ciągu dwóch tygodni musi być spełnionych jednocześnie pięć z dziewięciu poniższych kryteriów. Objawy te muszą stanowić zmianę w stosunku do poprzedniego sposobu funkcjonowania danej osoby, a co najmniej jednym z nich musi być obniżony nastrój lub utrata przyjemności lub zainteresowania czynnościami, które wcześniej sprawiały przyjemność.

Przygnębiony nastrój lub obniżony nastrój przez większą część dnia, prawie codziennie
Utrata zainteresowania czynnościami, które wcześniej sprawiały przyjemność, przez większą część dnia, prawie codziennie.
Zmiany wagi lub apetytu bez żadnej innej przyczyny
Kłopoty ze snem (bezsenność, czyli spanie zbyt krótko, lub hipersomnia, czyli spanie zbyt długo)
Poczucie beznadziejności, nieproporcjonalnego poczucia winy lub bezwartościowości
Zmiana aktywności/ pobudzenie psychoruchowe
Problemy z koncentracją lub skupieniem uwagi
Zmęczenie
Myśli samobójcze (jeśli doświadczasz myśli samobójczych, natychmiast zwróć się o pomoc).

Ponadto, aby postawić diagnozę, muszą być spełnione następujące warunki:

Objawy depresji powodują klinicznie istotny niepokój lub upośledzenie funkcjonowania społecznego, zawodowego (szkoła, praca itp.) lub w innych ważnych obszarach funkcjonowania.
Brak epizodów maniakalnych lub hipomaniakalnych w wywiadzie (nie dotyczy to sytuacji, gdy wszystkie epizody maniakalne lub hipomaniakalne były spowodowane używaniem substancji lub wynikały z konsekwencji innej choroby).
Epizody u pacjenta nie są bardziej precyzyjnie przypisywane używaniu substancji lub innemu schorzeniu.
Epizody choroby nie są lepiej wyjaśnione przez zaburzenia schizoafektywne, schizofrenię lub inne określone i nieokreślone zaburzenia ze spektrum schizofrenii lub inne zaburzenia psychotyczne.

Depresja a choroba dwubiegunowa

W powyższych kryteriach DSM znajduje się zapis, iż aby postawić diagnozę Większej Depresji, nie może wystąpić epizod mieszany lub maniakalny. Choroba dwubiegunowa to zaburzenie nastroju, które charakteryzuje się występowaniem okresów manii lub hipomanii oraz depresji. jeżeli u kogoś występują epizody depresyjne i epizody maniakalne lub hipomaniakalne, bardziej prawdopodobne jest, iż spełnia on kryteria zaburzenia dwubiegunowego lub pokrewnego zaburzenia, a nie depresji. Aby uzyskać diagnozę depresji, należy skontaktować się z lekarzem lub z psychiatrą. Badania przesiewowe w kierunku depresji są na ogół bardzo nieinwazyjne i przeprowadzane przez lekarza lub specjalistę w dziedzinie zdrowia psychicznego, który potrafi diagnozować i leczyć zaburzenia psychiczne. Lekarz ten zada pacjentowi serię pytań i na podstawie udzielonych odpowiedzi przedstawi ocenę i diagnozę. W niektórych przypadkach depresję może zdiagnozować lekarz pierwszego kontaktu lub pacjent może zgłosić się do psychiatry w celu postawienia diagnozy.

Kod DSM-5 dla depresji

Kody DSM-5 różnią się w zależności od rodzaju zaburzenia depresyjnego, które jest diagnozowane. Oto niektóre z kodów wymienionych w DSM w kategorii zaburzeń depresyjnych:

F34.8 Zaburzenia regulacji nastroju (Disruptive Mood Dysregulation Disorder)
F34.1 Uporczywe zaburzenie depresyjne (znane również jako dystymia)
N94.3 Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne
F32.8 Inne określone zaburzenie depresyjne
F32.9 Nieokreślone zaburzenie depresyjne
F33.0 Poważne zaburzenie depresyjne (nawracające, łagodne)
F33.1 Duże zaburzenia depresyjne (nawracające, umiarkowane)
F33.2 Duże zaburzenia depresyjne (nawracające, ciężkie, bez cech psychotycznych)
F33.3 Duże zaburzenie depresyjne (nawracające, ciężkie z cechami psychotycznymi)
F33.40 Duże zaburzenie depresyjne (nawracające, w remisji, nieokreślone)
F33.41 Poważne zaburzenie depresyjne (nawracające, w częściowej remisji)
F33.42 Duże zaburzenia depresyjne (nawracające, w pełnej remisji)

W DSM-5 wyróżniono także zaburzenia depresyjne wywołane przez substancje lub leki oraz zaburzenia depresyjne spowodowane innym stanem chorobowym. U osób z zaburzeniami depresyjnymi często występują współwystępujące zaburzenia psychiczne. Stan współistniejący to stan, który występuje w tym samym czasie, co inny stan. Na przykład, osoba cierpiąca na depresję może mieć również zaburzenia lękowe, zaburzenia związane z używaniem substancji lub zaburzenia odżywiania. Można mieć więcej niż jedną chorobę psychiczną.

Czynniki ryzyka depresji

Istnieje szereg czynników ryzyka, które mogą zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń depresyjnych. Należą do nich: występowanie depresji lub innych zaburzeń psychicznych w rodzinie, osobiste występowanie zaburzeń fizycznych lub psychicznych, takich jak przewlekły ból lub zaburzenia związane z używaniem substancji, poważne stresy życiowe lub traumatyczne przeżycia, a choćby płeć. Statystycznie rzecz biorąc, kobiety są bardziej narażone na depresję niż mężczyźni. Depresja może jednak wystąpić u osoby niezależnie od płci – 7,2% kobiet i 4,3% mężczyzn doświadcza poważnych zaburzeń depresyjnych. Należy również pamiętać, iż osoby transpłciowe są bardziej narażone na zaburzenia depresyjne, a dysforia płciowa może przyczyniać się do depresji. Depresja może pojawić się w dowolnym momencie, ale przeciętny przedział wiekowy, w którym się pojawia, to późne nastolatki i połowa dwudziestego roku życia. Dobrą wiadomością w przypadku rozpoznania depresji jest to, iż jest to stan, który można leczyć.

Jakie jest najlepsze leczenie depresji?

Dwa potencjalne sposoby leczenia depresji to terapia rozmowna i leczenie farmakologiczne. Niektórzy ludzie decydują się na leczenie depresji dzięki kombinacji różnych metod. Wszelkie wskazówki dotyczące leczenia i przyjmowania leków należy uzyskać od licencjonowanego lekarza.

Powszechną formą terapii stosowaną w przypadku depresji jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT). Popularna jest także terapia psychodynamiczna. Dla niektórych osób korzystne są grupy wsparcia, zarówno te działające osobiście, jak i internetowe. Terapii można szukać online lub osobiście, znajdując terapeutę w pobliżu miejsca zamieszkania, szukając kogoś, kto oferuje sesje zdalne w pobliżu lub korzystając z portalu terapii online. Aby znaleźć terapeutę lub doradcę w swojej okolicy, można wyszukać w Internecie hasło “depression counselors near me” (doradcy ds. depresji w pobliżu) lub “depression therapists near me” (terapeuci ds. depresji w pobliżu). Możesz także zwrócić się do swojego lekarza o skierowanie, zadzwonić do firmy ubezpieczeniowej lub odwiedzić jej stronę internetową, aby sprawdzić, co oferuje, poszukać w swojej okolicy tanich terapii lub poradnictwa, albo zarejestrować się na stronie internetowej poświęconej terapii online. Najlepsze metody leczenia depresji różnią się w zależności od osoby, dlatego ważne jest, aby znaleźć coś odpowiedniego dla siebie.