– Pierwsze udane przeszczepienie serca w Polsce odbyło się 38 lat temu w Zabrzu. W małym budynku, który był pierwotnie przeznaczony na szpital psychiatryczny, a dopiero później przekształcony w Wojewódzki Ośrodek Kardiologii - WOK. Wielu z nas pamięta jeszcze czasy, gdy mówiono o "WOK-u Religi". Złote czasy pionierów – napisał na Facebooku kardiochirurg prof. Michał Zembala, syn zmarłego ponad 1,5 roku temu prof. Mariana Zembali, który pobrał od dawcy serce do pierwszej udanej transplantacji.
– 5 listopada 1985 roku doc.Zbigniew Religa w asyście dr. Andrzeja Bochenka podejmuje próbę przeszczepienia serca u biorcy z Krzepic – rodzinnego miasta dr. Mariana Zembali, który w tym czasie pobiera serce od dawcy w sali obok. Chorego znieczula dr Bogusław Kominek. Kilka godzin po zabiegu chory odzyskuje przytomność, zaczyna sprawnie, samodzielnie oddychać, jest świadomy i gotów do szybkiej rehabilitacji. Sukces – wspomina prof. Michał Zembala.
Dziś transplantacje to uznana metoda leczenia i ratowania ludzkiego życia. W połowie lat 80. doc. Religa musiał zmierzyć się z olbrzymią presją i oporem części środowiska, a także z siermiężnymi warunkami polskiej medycyny u schyłku PRL. Drogę do tej pionierskiej operacji pokazali twórcy filmu "Bogowie" w reżyserii Łukasza Palkowskiego z 2014 r. Rolę Religi zagrał w nim Tomasz Kot.
W skład zespołu, który w Zabrzu stworzył Religa, weszli m.in. kardiochirurdzy Marian Zembala i Andrzej Bochenek. 5 listopada 1985 r. zespół ten przeprowadził pierwszą w Polsce udaną transplantację serca, otwierając zarazem program transplantacji tego narządu.
Pierwszą w Polsce transplantację serca wykonał – już w 1969 roku – prof. Jan Moll, jednak zabieg nie udał się.
W 1987 r., tuż po zakończeniu jednej z kolejnych operacji przeszczepu serca, Zbigniew Religa został uwieczniony na słynnej fotografii wykonanej dla "National Geographic" przez Jamesa Stanfielda. Na pierwszym planie widać siedzącego wybitnego kardiochirurga, na drugim – jego asystenta, który ze zmęczenia zasnął w kącie sali. Zdjęcie uznano za jedno ze 100 najlepszych fotografii w historii magazynu "National Geographic".
Obecnie Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu (wcześniej Wojewódzki Ośrodek Kardiologii) to jeden z czołowych ośrodków o tym profilu w Polsce, który z sukcesem wprowadził – również w 1985 r. – nowy model leczenia zawału serca, w kolejnych latach upowszechniony w całym kraju; z perspektywy minionych 30 lat okazał się on najbezpieczniejszy i najskuteczniejszy w ratowaniu chorych w zawale serca.
Dziś w zabrzańskim szpitalu wykonywane są wszystkie typy zabiegów sercowo-naczyniowych u dorosłych i dzieci, jakie wykonywane są na świecie, włącznie z przeszczepami płuc (w tym u chorych na mukowiscydozę), serca, serca i płuc oraz implantacją sztucznych komór.
W minionych 35 latach w Śląskim Centrum Chorób Serca przeprowadzono 135 transplantacji serca u dzieci; w ubiegłym roku było 13 takich operacji. Pierwszym małoletnim pacjentem po transplantacji serca był 15-letni Maciek – chłopiec z nieodwracalnym uszkodzeniem serca w przebiegu pozapalnej kardiomiopatii rozstrzeniowej. Transplantację w ówczesnym Wojewódzkim Ośrodku Kardiologii przeprowadził w lutym 1988 r. doc. Zbigniew Religa. Operacja udała się, pacjent z nowym sercem przeżył 28 lat. Był to początek programu transplantacji serc u dzieci w Polsce.
W 2008 r. w Śląskim Centrum Chorób Serca wykonano pierwszy przeszczep serca u niemowlęcia. Pacjentką była dziewięciomiesięczna dziewczynka z kardiomiopatią rozstrzeniową w przebiegu niescalenia wsierdzia lewej komory. Dwa lata później zespół lekarzy wykonał przeszczep u sześciomiesięcznego chłopca z kardiomiopatią rozstrzeniową z niescalenia wsierdzia lewej komory. w tej chwili oddział Kardiochirurgii, Transplantacji Serca i Mechanicznego Wspomagania Krążenia u Dzieci w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu to jeden z dwóch ośrodków w Polsce, gdzie wykonywane są przeszczepy serca u dzieci, i jedyny, który wykonuje takie zabiegi u pacjentów poniżej pierwszego roku życia.
W swoim niedzielnym wpisie w portalu społecznościowym prof. Michał Zembala ocenił, iż "w Polsce nadszedł dobry czas na publiczną debatę dotyczącą transplantologii". – Warto zwrócić uwagę na wyniki leczenia, które dziś są dla społeczności niejasne lub wręcz niedostępne. Zacznijmy od wyników, wyciągnijmy mądre wnioski i ustalmy kierunki działań, by powrócić do dawnej świetności – napisał kardiochirurg.
W 2022 r. w Polsce przeszczepiono prawie 1399 narządów, o ponad 120 więcej niż rok wcześniej. w tej chwili – jak informował w październiku resort zdrowia – na zdrowe serce czeka 406 osób, na wątrobę – 162, płuca – 123 osób.
Pierwszy polski przeszczep narządu został wykonany 26 stycznia 1966 r.– było to udane przeszczepienie nerki, przeprowadzone w I Klinice Chirurgicznej Akademii Medycznej w Warszawie.
Tytuł pochodzi od redakcji.
