Zespół wazowagalny

Zespół wazowagalny to zaburzenie związane z autoregulacją naczyń krwionośnych, będące jedną z najczęstszych przyczyn omdleń (nawet do 70% przypadków). W przebiegu schorzenia obserwuje się nieprawidłowe rozszerzenie naczyń krwionośnych i bradykardię. Diagnostyką i leczeniem zajmuje się lekarz podstawowej opieki zdrowotnej oraz lekarz kardiolog.

Zespół wazowagalny – przyczyny

Reakcję wazowagalną najczęściej obserwuje się u osób stojących przez dłuższy czas w dusznych, zatłoczonych lub gorących pomieszczeniach, z dostępem do mniejszych ilości tlenu. Możliwe przyczyny zespołu wazowagalnego to:

• pobudzenie nerwu błędnego, np. podczas kaszlu lub defekacji;
• intensywny wysiłek fizyczny;
• silne emocje, stres;
• bardzo szybka utrata masy ciała;
• osłabienie organizmu, np. w związku ze skrajnym zmęczeniem, menstruacją lub nieprawidłową dietą;
• przyjmowanie niektórych leków;
• picie nadmiernych ilości alkoholu;
• duża wilgotność powietrza;
• ciąża.

Epizody omdleń pojawiają się głównie u osób młodych, choć wiek nie ma tu większego znaczenia. Szacuje się, iż zespół wazowagalny jest sprawcą choćby 40% wszystkich przypadków zasłabnięć. Patomechanizm wystąpienia omdleń w przebiegu zespołu wazowagalnego jest złożony. Składają się na niego:

• nieprawidłowy odruch z baroreceptorów, mechanoreceptorów (odruch Bezolda-Jarischa);
• nieprawidłowy odruch z receptorów płucno-sercowych;
• zmniejszenie oporu obwodowego;
• mechanizmy ośrodkowe (których mediatorem jest serotonina).

Odruchy, które w normalnych warunkach mają zapobiec wystąpieniu omdlenia w pewnych sytuacjach, np. podczas długotrwałego przebywania w pozycji pionowej, w określonych sytuacjach paradoksalnie powodują omdlenie u osób predysponowanych.

Zespół wazowagalny – objawy

W przebiegu zespołu wazowagalnego obserwuje się nieprawidłowe rozszerzenie naczyń krwionośnych, co prowadzi do bradykardii (spowolnienia akcji serca) oraz spadku ciśnienia tętniczego krwi. Następczym efektem są omdlenia. Omdlenia – zwłaszcza u młodszych pacjentów – poprzedzone są wystąpieniem objawów takich jak:

• bladość skóry;
• nudności;
• nadmierna potliwość ciała;
• przyspieszone bicie serca (tachykardia);
• napady zimna i gorąca;
• niewyraźne widzenie;
• osłabienie organizmu.

Zwykle przebieg zespołu i omdleń jest łagodny i nie wiąże się z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Największym ryzykiem jest uszkodzenie ciała (zwłaszcza głowy) podczas upadku, gdy pacjent stał przed zasłabnięciem. Zespół wazowagalny jest niebezpieczny jednak dla kierowców, ponieważ do omdlenia może dojść podczas kierowania pojazdem mechanicznym, co jest bezpośrednim zagrożeniem życia pacjenta i innych uczestników ruchu drogowego.

Diagnostyka zespołu wazowagalnego

W diagnostyce omdleń wazowagalnych wykorzystuje się badania regulacji wegetatywnej układu sercowo-naczyniowego, zwłaszcza masaż zatoki szyjnej, test pochyleniowy, próbę pionizacyjna i test z ATP. jeżeli u pacjenta występują omdlenia związane z wysiłkiem fizycznym, powinna zostać przeprowadzona próba wysiłkowa. Jednocześnie należy wykonać tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny mózgu, a także ECHO serca i EKG Holter, aby wykluczyć inne, patologiczne przyczyny omdleń.

Zespół wazowagalny – leczenie

Leczenie możemy podzielić na niefarmakologiczne, farmakologiczne i inwazyjne. najważniejsze jest przede wszystkim unikanie sytuacji, które wywołują objawy zespołu wazowagalnego – dla wszystkich pacjenta mogą być one inne. Należy zwracać uwagę też na picie odpowiedniej ilości wody, wysypianie się i zdrową dietę. Dobre efekty daje również wprowadzenie regularnej, umiarkowanej aktywności fizycznej, zwłaszcza treningi ortostatyczne i ćwiczenia izometryczne. Leki stosuje się wyłącznie przy nieskuteczności leczenia niefarmakologicznego. Najczęściej są to beta-blokery, inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny lub midodryna.

Szczególną uwagę poświęca się jednak nawodnieniu pacjentów z zespołem wazowagalny. Rekomenduje się zwiększenie podaży płynów choćby do około 2,5-3 litrów na dobę, a w szczególności zintensyfikowanie ilości przyjmowanych napojów w okresie letnim i podczas wysiłku fizycznego. Dodatkowo należy unikać spożywania większych ilości napojów moczopędnych, takich jak mocna kawa i herbata, piwo.

Omega 3 Olej Omega 3 to czysty, 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Tłoczony jest na zimno co sprawia, iż zachowuje wszystkie, cenne składniki. Stanowi m.in. wsparcie dla mózgu ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Dybowski J., Ukleja-Adamowicz M., Nartowicz E., Zespół wazowagalny jako przyczyna wypadków drogowych, Folia Cardiologica, 4/1999.
2. Kowalczyk A., Kowalczyk A., Kozłowski D., Współczesne poglądy na terapię omdleń na podłożu wazowagalnym, Geriatria, 5/2011.
3. Kapusta J., Kapusta A., Irzmański R., Rola treningu fizycznego w prewencji omdleń wazowagalnych w wieku podeszłym, Geriatria, 6/2012.