Panel Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich oraz Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
Moderator: dr hab. Helena Ciążela, prof. APS; Uczestnicy: prof. Marek Gierlotka, dr Anna Podolska, prof. Jacek Tomczyk
Paneliści przedstawili tytułowy problem z pespektywy swoich dyscyplin, badań i doświadczeń.
Prof. Jacek Tomczyk zaprezentował wpływ środowiska naturalnego na kształt i kondycję człowieka. Mówiąc o środowisku, w którym żyje człowiek, zwrócił uwagę, iż to środowisko jest naturalne tylko w pewnym zakresie – w coraz większym wymiarze jest ono wytworem samego człowieka przekształcającego naturę. Dzisiejsze doświadczenia wskazują, iż wbrew potocznym przekonaniom środowisko wytwarzane przez człowieka nie musi być środowiskiem mu przyjaznym, generuje zagrożenia i rodzi niebezpieczeństwa, których istnienie musimy sobie uzmysławiać. Jak podkreślał, ewolucja człowieka jest ściśle związana ze środowiskiem i – jak pokazują liczne badania – proces ten w żadnym razie się nie zakończył. Również w perspektywie współczesności środowisko nas konstytuuje, wpływa na nasze zdrowie, naszą aktywność i nasze możliwości. Pogarszanie jakości środowiska doprowadza do pojawiania się chorób niszczących człowieka i degradacji ludzkiego organizmu. Dbanie o środowisko jest w gruncie rzeczy dbaniem o człowieka i nie jest to egocentryzm, ale zdroworozsądkowa konstatacja – aby przeżyć, musimy dbać o środowisko, które nas otacza.
Dr n. pr. Anna Podolska podjęła problem praw człowieka w kontekście środowiska naturalnego, koncentrując się na prawie do żywności i prawie do powstrzymania zmian klimatycznych. Nawiązując do wypowiedzi prof. Jacka Tomczyka, zwróciła uwagę, iż w zakresie myślenia o realizacji praw człowieka we współczesnym świecie należy wyjść poza utarte schematy i zmienić myślenie również w tym zakresie. Problemy respektowania praw człowieka w kontekście ochrony środowiska wymagają spojrzenia na nie z szerszej perspektywy oraz zaangażowania sektora publicznego i prywatnego. Tradycyjnie prawo do żywności rozpatrywane jest jako prawo socjalne. Tymczasem prawo to ma charakter egzystencjalny, gdyż warunkuje korzystanie z innych praw człowieka. Mamy do czynienia z sytuacją, gdy prawo to wykorzystywane jest w międzynarodowych konfliktach jako element szantażu, a dysproporcje w jego realizacji mają globalny charakter. Podobnie jest z prawem do powstrzymywania zmian klimatycznych. Tutaj decyduje rynek i racje gospodarki rynkowej, które wpływają na brak możliwości realizacji tego prawa.
Prof. Marek Gierlotka jako przedstawiciel nauk medycznych podjął problem zależności między kondycją zdrowotną jednostki i kwestiami ochrony środowiska. Zwrócił w szczególności uwagę na choroby sercowo-naczyniowe i związane z nimi czynniki ryzyka, które wiążą się ze stanem środowiska. Polska jest krajem o wysokim ryzyku sercowo-naczyniowym. Wśród zmian pogarszających jakość środowiska wskazać można wyraźnie te, które zwiększają ryzyko zapadalności na wskazane choroby, a w konsekwencji na wzrost związanej z nimi umieralności. w tej chwili można uznać procesy, o których mówimy, za odpowiedzialne za stosunkowo niewielki odsetek zachorowań i zgonów. Trzeba jedna pamiętać, iż procesy degradacji środowiska nasilają się i negatywne zjawiska przez nie generowane będą miały coraz większe znaczenie. Sytuacje uznawane w tej chwili za ekstremalne będą się zdarzać coraz częściej i na to musimy być przygotowani. Stawia to nowe zadania przed polityką prozdrowotną. Należy myśleć o przygotowaniu organizacyjnym służby zdrowia na nowe zadania w związku ze zmianami w środowisku. Nie można lekceważyć jednak dążeń do poprawy stanu samego środowiska.
Organizacja panelu: dr Łukasz Rąb
Foto: pixabay.com
Link do nagrania: Zdrowie człowieka w relacji ze światem roślinnym i zwierzęcym w dobie kryzysu klimatycznego
