Ósemka nie zawsze jest „do wyrwania”. Często wyrzyna się w dobrym położeniu, bierze udział w żuciu i – przy prawidłowym zgryzie oraz higienie – może spokojnie zostać na lata. Zdarza się jednak, iż brakuje miejsca albo korona rośnie pod kątem i ząb zatrzymuje się w kości. Wtedy zaczyna sprawiać kłopoty – zapalenia, ból oraz niekiedy ubytek na siódemce. Wtedy trzeba podjąć decyzję: leczyć zachowawczo i obserwować, czy zaplanować zabieg? Co robić krok po kroku, gdy problemem okazuje się zatrzymana ósemka?
Co to znaczy, iż ząb jest zatrzymany?
Mówimy, iż ząb jest zatrzymany, gdy rozwija się w kości szczęki albo żuchwy, ale nie przebija się do jamy ustnej w całości. Zatrzymana ósemka bywa całkowicie niewidoczna lub widoczna częściowo – często pod nietypowym kątem: pionowo, skośnie, poziomo, a choćby odwrócona. Na zdjęciu pantomograficznym lub CBCT oceniamy ilość miejsca, nachylenie korony i korzeni oraz kontakt z siódemką. Analizujemy też przebieg nerwu zębodołowego dolnego albo położenie dna zatoki szczękowej. Taka relacja może zwiększać ryzyko próchnicy na styku z siódemką i resorpcji jej korzenia. Sprzyja też nawracającym stanom zapalnym kieszonki wokół korony oraz powstawaniu torbieli. Dla lekarza ważne jest też, czy korzenie są już uformowane – młodsza zatrzymana ósemka często daje się usunąć łatwiej i bezpieczniej.
Jakie są objawy częściowego zatrzymania?
Najczęstsze to obrzęk i zaczerwienienie dziąsła nad koroną, przykry smak, nieświeży oddech i ból przy nagryzaniu. Zatrzymana ósemka łatwo gromadzi płytkę, bo szczotka i nić słabo tam docierają. W okresach spadku odporności lub po urazowym przygryzieniu „kaptura” dziąsłowego może rozwinąć się pericoronitis – ostre zapalenie z obrzękiem policzka, trudnością w szerokim otwarciu ust, a choćby gorączką. Dolegliwości pojawiają się zwykle falami. U części pacjentów zatrzymana ósemka daje także bóle rzutowane do ucha, skroni czy gardła, a czasem ograniczony szczękościsk. jeżeli proces utrzymuje się długo, może ucierpieć siódemka – pojawia się ubytek na styku, nadwrażliwość lub pęknięcia szkliwa.
Chirurgia stomatologiczna – Ruda Śląska
Zabiegi chirurgii stomatologicznej w HalembaDent obejmują precyzyjne ekstrakcje, implantację oraz zabiegi na tkankach miękkich. Dzięki nowoczesnym technologiom i bezbolesnemu znieczuleniu zapewniamy komfort i szybsze gojenie. Zadbaj o zdrowie jamy ustnej i umów się na wizytę.
Czy zatrzymana ósemka zawsze wymaga usunięcia?
Nie. Decyzję podejmujemy na podstawie objawów, obrazu radiologicznego oraz rokowania dla zęba siódmego. Zatrzymana ósemka kwalifikuje się do usunięcia, gdy powoduje nawracające stany zapalne lub niszczy siódemkę. Wskazaniem jest też położenie poziome albo znacznie skośne z wysokim ryzykiem dalszych powikłań, a także rola ogniska infekcji u pacjenta ogólnie chorego. Usuwamy ją również wtedy, gdy utrudnia planowane leczenie ortodontyczne lub protetyczne. Rekomendujemy także profilaktyczne usunięcie, gdy korzenie nie są jeszcze w pełni uformowane u młodego dorosłego i przewidujemy narastające problemy. Gdy zatrzymana ósemka jest bezobjawowa, położona daleko od nerwu, a higiena jest dobra, można rozważyć obserwację. Warunkiem są stałe kontrole i gotowość do zmiany planu, jeżeli pojawią się pierwsze oznaki kłopotów.
Jak wygląda zabieg chirurgicznego usuwania?
Gdy zatrzymana ósemka daje objawy lub niesie realne ryzyko powikłań, leczeniem z wyboru jest zabieg chirurgiczny w znieczuleniu miejscowym (czasem w sedacji). Celem jest atraumatyczne usunięcie zęba przy minimalizacji wpływu na sąsiednie tkanki. Dobrze zaplanowane postępowanie skraca czas gojenia i zmniejsza ryzyko dolegliwości po zabiegu.
- Konsultacja i plan
Badanie, analiza pantomogramu/CBCT, omówienie możliwości leczenia, stopni ryzyka. - Przygotowanie do leczenia
Higiena okolicy, płukanki antyseptyczne; w chorobach ogólnych – koordynacja z lekarzem prowadzącym i modyfikacja leków, jeżeli trzeba. - Znieczulenie i nacięcie
Znieczulenie przewodowe i nasiękowe, nacięcie dziąsła i wytworzenie płata dla dobrej widoczności. - Odsłonięcie kości
Delikatne odwarstwienie tkanek, aby odsłonić koronę ósemki. - Sekcjonowanie
Podział korony/korzeni, żeby usunąć je etapami, nie siłować się i nie uszkodzić struktur sąsiadujących z zębem. - Usunięcie i oczyszczenie
Ekstrakcja fragmentów, płukanie, wygładzenie ostrych krawędzi kości, kontrola krwawienia. - Szycie i zalecenia
Założenie szwów, zimne okłady, ograniczenie wysiłku, unikanie palenia. W razie potrzeby stosuje się leki przeciwbólowe oraz antybiotyk jeżeli istnieją wskazania. - Kontrola
Zdjęcie szwów po 7–10 dniach, ocena gojenia. W razie dolegliwości w tym okresie zaleca się bezpośredni kontakt z gabinetem.
Powikłania po zabiegu (suchy zębodół, obrzęk, przejściowe drętwienie) są rzadkie i zwykle ustępują. Dobrze zaplanowany zabieg sprawia, iż choćby problematyczna zatrzymana ósemka goi się przewidywalnie.
Kiedy wystarczy obserwacja i regularne kontrole?
Opcja „czekamy” jest rozsądna, jeżeli brak objawów, na zdjęciu nie ma śladów uszkodzenia siódemki, a pacjent potrafi utrzymać czystość w tej okolicy. Zatrzymana ósemka, która leży blisko nerwu lub zatoki, bywa bezpieczniejsza w obserwacji niż w trudnym, traumatycznym usunięciu. Warunki powodzenia: po pierwsze higiena – szczoteczka jednopęczkowa, irygator i regularne płukanki pomagają utrzymać dostęp pod „kapturem”. Po drugie kontrole co 6–12 miesięcy, z aktualizacją zdjęcia, gdy pojawi się ból, obrzęk, nieprzyjemny zapach lub ubytek na styku. Po trzecie – szybka reakcja na pierwsze sygnały nawrotu zapalenia. Zatrzymana ósemka pozostawiona pod odpowiednim nadzorem i przy dobrej higienie może nie sprawiać problemów przez lata. Dodatkowo pamiętaj, iż zatrzymana ósemka może długo pozostawać bezobjawowa, a jednak stopniowo szkodzić sąsiadującej siódemce. Z tego powodu samo „nie boli” nie zawsze oznacza „nic się nie dzieje”. Indywidualna ocena ryzyka, zdjęcie i rozmowa o Twoich planach leczenia to podstawa bezpiecznej decyzji.
