Zajęcia rewalidacyjne w przedszkolu – wspieranie dzieci z autyzmem w codziennym funkcjonowaniu

Jak skutecznie prowadzić zajęcia rewalidacyjne w przedszkolu dla dzieci z autyzmem?

Metody, ćwiczenia i strategie wspierające rozwój komunikacji, umiejętności społecznych i samodzielności.

Wspieranie dzieci ze spektrum autyzmu w przedszkolu wymaga indywidualnego podejścia i zastosowania odpowiednich metod rewalidacyjnych. Zajęcia rewalidacyjne pomagają rozwijać umiejętności komunikacyjne, społeczne, sensoryczne i poznawcze, co przekłada się na lepsze funkcjonowanie dziecka w grupie i codziennych sytuacjach.

Jak skutecznie organizować i prowadzić zajęcia rewalidacyjne dla dzieci z ASD? Jakie techniki i narzędzia są najbardziej efektywne? W tym artykule znajdziesz kompleksowy przewodnik, który pomoże Ci zaplanować skuteczne wsparcie dla przedszkolaków z autyzmem.

1. Czym są zajęcia rewalidacyjne w przedszkolu?

Zajęcia rewalidacyjne to specjalistyczne zajęcia wspierające rozwój dziecka z niepełnosprawnością, w tym ze spektrum autyzmu. Ich celem jest kompensowanie deficytów, rozwijanie umiejętności oraz przygotowanie dziecka do funkcjonowania w grupie rówieśniczej.

W przypadku dzieci z ASD zajęcia te mogą obejmować:
✔ Naukę komunikacji werbalnej i niewerbalnej – rozwijanie mowy, gestów, alternatywnych metod komunikacji (PECS, AAC),
✔ Rozwijanie umiejętności społecznych – nauka interakcji, rozpoznawania emocji, współpracy z rówieśnikami,
✔ Wsparcie w zakresie integracji sensorycznej – praca nad nadwrażliwością lub podwrażliwością na bodźce,
✔ Trening samodzielności i adaptacji – rozwijanie umiejętności samoobsługowych (ubieranie się, mycie rąk, korzystanie z toalety),
✔ Rozwijanie koncentracji i uwagi – ćwiczenia wspierające zdolność skupienia się na zadaniach,
✔ Terapia poznawcza – rozwijanie myślenia logicznego, pamięci i orientacji przestrzennej.

2. Jak zaplanować zajęcia rewalidacyjne w przedszkolu?

Krok 1: Diagnoza potrzeb dziecka

Na podstawie orzeczenia i obserwacji nauczycieli oraz specjalistów należy określić obszary wymagające wsparcia. Warto skonsultować się z psychologiem, logopedą oraz terapeutą SI, aby ustalić najważniejsze cele zajęć.

Krok 2: Wybór metod i strategii

Podczas zajęć rewalidacyjnych z dziećmi z autyzmem warto stosować sprawdzone metody terapeutyczne, takie jak:

✅ Terapia behawioralna (ABA) – wzmacnianie pożądanych zachowań poprzez system nagród,
✅ Metoda PECS – używanie obrazków do nauki komunikacji,
✅ Elementy terapii SI – dostosowanie otoczenia do potrzeb sensorycznych dziecka,
✅ Techniki mindfulness – ćwiczenia uważności pomagające w regulacji emocji,
✅ Modelowanie społeczne – nauka poprzez obserwację rówieśników i nauczycieli,
✅ Metoda TEACCH – strukturalizacja przestrzeni i czasu, co ułatwia dziecku zrozumienie kolejnych etapów zajęć.

Krok 3: Organizacja przestrzeni

Dzieci ze spektrum autyzmu często lepiej funkcjonują w uporządkowanym, przewidywalnym środowisku. Dlatego warto zadbać o:
🟢 Podział sali na strefy (np. kącik do pracy indywidualnej, miejsce do zabawy, relaksu),
🟢 Minimalizację bodźców rozpraszających (np. unikanie nadmiernych dekoracji),
🟢 Jasne oznaczenia i piktogramy pomagające w orientacji w przestrzeni.

Krok 4: Struktura zajęć

Zajęcia powinny być krótkie, intensywne i dostosowane do poziomu uwagi dziecka. Pomocne będzie stosowanie jasnych instrukcji, wizualnych harmonogramów i powtarzalnych schematów, np.:

🔹 Powitanie – ustalony rytuał (np. piosenka, podanie rąk),
🔹 Zadanie główne – ćwiczenia dostosowane do potrzeb dziecka (np. trening umiejętności społecznych, nauka rozpoznawania emocji),
🔹 Przerwa sensoryczna – krótki relaks z elementami terapii SI,
🔹 Zakończenie – podsumowanie zajęć, omówienie postępów, wyciszenie.

3. Przykłady ćwiczeń i aktywności rewalidacyjnych

🧩 Ćwiczenia wspierające komunikację

• Nazywanie przedmiotów i obrazków – rozwijanie słownictwa,
• Zabawy naprzemienne – uczące dziecko czekania na swoją kolej,
• „Co czuję?” – rozpoznawanie emocji na ilustracjach i w lustrze.

🎭 Ćwiczenia społeczne

• Odgrywanie ról – np. zabawa w sklep, lekarza, rodzinę,
• Ćwiczenia w nawiązywaniu kontaktu – np. „Podaj mi piłkę”,
• Wspólne zabawy konstrukcyjne – budowanie z klocków z rówieśnikami.

🎨 Ćwiczenia sensoryczne i motoryczne

• Zabawy fakturami – np. przesypywanie ryżu, dotykanie różnych materiałów,
• Zabawy ruchowe – skakanie po poduszkach, turlanie się po materacu,
• Ćwiczenia oddechowe – dmuchanie piórek, baniek mydlanych.

4. Jak oceniać postępy dziecka?

📌 Obserwacja i dokumentacja – regularne notowanie zachowań i umiejętności dziecka,
📌 Karty pracy i dzienniki terapeutyczne – rejestrowanie postępów w realizacji celów,
📌 Konsultacje z zespołem specjalistów i rodzicami – wymiana spostrzeżeń i dostosowanie planu wsparcia.

Ważne jest, aby dostosowywać program rewalidacyjny do aktualnych potrzeb dziecka i elastycznie reagować na jego postępy oraz trudności.

Podsumowanie

Zajęcia rewalidacyjne w przedszkolu pełnią kluczową rolę w rozwoju dzieci ze spektrum autyzmu. Ich skuteczność zależy od dobrze dobranych metod, indywidualnego podejścia oraz regularnej obserwacji postępów dziecka. Strukturalizacja zajęć, zastosowanie narzędzi wspomagających komunikację oraz rozwój umiejętności społecznych i sensorycznych pomagają dzieciom lepiej funkcjonować w codziennym życiu.

Najczęściej zadawane pytania

📌 Czy każde dziecko z autyzmem w przedszkolu ma zajęcia rewalidacyjne?
Tak, jeżeli dziecko posiada orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, przysługują mu zajęcia rewalidacyjne.

📌 Jak długo powinny trwać zajęcia rewalidacyjne?
Zajęcia zwykle realizowane są 30-45 minut, ale czas powinien być dostosowany do możliwości dziecka.

📌 Czy zajęcia rewalidacyjne mogą odbywać się w grupie?
Tak, ale zależy to od potrzeb dziecka. Niektóre dzieci wymagają zajęć indywidualnych, inne lepiej rozwijają się w małych grupach.

📌 Jakie są najczęstsze trudności w pracy z dziećmi z ASD?
Problemy z koncentracją, trudności sensoryczne, brak komunikacji werbalnej – warto dostosować metody pracy do indywidualnych potrzeb dziecka.

🚀 Chcesz dowiedzieć się więcej? Odwiedź autyzmwszkole.com i poznaj więcej materiałów dla pedagogów specjalnych. Wpisz w wyszukiwarkę naszej strony „Pedagog specjalny” lub inne zagadnienie.