Czym jest insulinooporność?
Nasz organizm potrzebuje do prawidłowego funkcjonowania energii - czerpie ją głównie z glukozy, ale także z kwasów tłuszczowych. By mogło dojść do wchłonięcia glukozy z krwi do komórek naszego ciała, niezbędna jest insulina, czyli hormon wydzielany przez trzustkę. Insulina bierze też udział w metabolizowaniu tłuszczów i białek. Kiedy jednak komórki (w szczególności mięśni i tkanki tłuszczowej) stają się mniej wrażliwe na ten hormon, trzustka musi produkować go coraz więcej, by obniżyć poziom glukozy we krwi i dostarczyć organizmowi niezbędnego "paliwa". Niestety bardzo często prowadzi to do cukrzycy typu 2. Reklama
Przyczyny insulinooporności
Przyczyn zaburzeń gospodarki węglowodanowo-insulinowej nie udało się jednoznacznie ustalić. Wskazuje się, iż odpowiadają za nie czynniki środowiskowe, na które mamy wpływ:
niezdrowa dieta: wysokokaloryczna, bogata w węglowodany proste, tłuszcze pochodzenia zwierzęcego i żywność wysokoptrzetworzoną, częste spożywanie alkoholu i słodzonych napojów; niska aktywność fizyczna (przyczynia się to do zaburzeń metabolicznych, sprzyja nadwadze i otyłości, które są głównymi czynnikami ryzyka insulinooporności); przewlekły stres; niewystarczająca ilość snu; palenie papierosów.
Inne przyczyny insulinooporności, na które nie mamy wpływu:
wiek (wraz z wiekiem rośnie ryzyko insulinooporności); płeć (mężczyźni mają większą tendencję do otyłości brzusznej, z kolei kobiety są bardziej narażone na insulinooporność, jeżeli miały cukrzycę ciążową, urodziły dziecko ważące więcej niż 4 kg, a także po menopauzie); czynniki genetyczne.
Do rozwoju insulinooporności mogą się przyczyniać niektóre choroby:
nadczynność i niedoczynność tarczycy; nadczynność kory nadnerczy; choroby wątroby; zaawansowana niewydolność nerek; nadciśnienie tętnicze; ostre i przewlekłe stany zapalne; hemochromatoza; akromegalia; choroby nowotworowe.
Typowe objawy insulinooporności
Insulinooporność można podejrzewać przy otyłości brzusznej, zwłaszcza jeżeli przyrost tkanki tłuszczowej w tej okolicy gwałtownie się zwiększył (tzw. brzuch insulinowy). Charakterystycznym objawem jest również trudność w pozbyciu się nadprogramowych kilogramów (szczególnie z okolic brzucha). Wielu pacjentów skarży się na trudności z odchudzaniem mimo zdrowej diety i włączenia aktywności fizycznej. Insulinooporność objawia się także wilczym głodem (stale czujemy się głodni) i częstym apetytem na słodycze. Charakterystyczny symptom to także przewlekłe zmęczenie i senność, które wiążą się z zaburzonym wchłanianiem glukozy do organizmu.
Mało znane objawy inuslinooporności
Wiele mniej znanych objawów insulinooporności może być bagatelizowanych lub łączonych z innymi dolegliwościami, np. dermatologicznymi lub neurologicznymi.
Rogowacenie ciemne
Utrzymujący się we krwi wysoki poziom insuliny może objawiać się na skórze w postaci ciemnych plam. Najczęściej można je zaobserwować pod pachami, na kolanach, w pachwinach i na łokciach. W tych samych miejscach mogą się też tworzyć łagodne narośla. To efekt szybszego narastania naskórka związanego z zaburzeniami metabolizowania glukozy.
Trądzik
Zbyt wysoki poziom glukozy we krwi przyczynia się do zwiększonego wydzielania sebum, co skutkuje zmianami trądzikowymi.
Obniżenie nastroju i problemy z koncentracją
Zaburzenia wchłaniania glukozy do organizmu objawiają się przewlekłym zmęczeniem i nagłymi spadkami energii. Z kolei nadmiar insuliny negatywnie wpływa na ośrodkowy układ nerwowy, co objawia się problemami z pamięcią i koncentracją. Wiele osób skarży się również na częstsze występowanie stanów depresyjnych.
Hipoglikemia
Zaburzenia gospodarki węglowodanowej skutkuje coraz większym wydzielaniem insuliny. W związku z tym może dochodzić do okresowej hipoglikemii, czyli zbyt niskiego poziomu glukozy we krwi. Charakterystyczne objawy to niepokój, mrowienie kończyn, kołatanie serca i tzw. zimne poty.
Hiperlipidemia
Zbyt wysoki poziom cholesterolu we krwi może być związany z insulinoopornością. Otyłość, zaburzone wchłanianie kwasów tłuszczowych i metabolizowanie tłuszczów często skutkuje ich odkładaniem się w postaci cholesterolu w naczyniach krwionośnych.
Spadek odporności
Osoby z insulinoopornością mogą być narażone na częstsze infekcje. Nadmiar insuliny negatywnie wpływa na leukocyty i neutrofile, które odpowiadają za walkę ze szkodliwymi drobnoustrojami.
Trudności z zajściem w ciążę i niepłodność
U kobiet z insulinoopornością obserwuje się cykle bezowulacyjne, co uniemożliwia zajście w ciążę. Nadmiar wydzielanej insuliny prowadzi także do zespołu policystcznych jajników.
Insulinooporność a inne choroby
Insulinooporność znacznie częściej występuje w towarzystwie innych chorób (takich jak otyłość, cukrzyca typu 2. czy nadciśnienie). Jednocześnie przyczynia się do ich powstawania, co tworzy błędne koło. Przy insulinooporności znacznie trudniej jest schudnąć (zwiększone wydzielanie insuliny blokuje uwalnianie tłuszczu z tkanki tłuszczowej) i zapanować nad apetytem. Tkanka tłuszczowa w okolicy brzucha stymuluje też wydzielanie substancji przeciwstawnych do insuliny, które hamują jej działanie. Insulinooporność grozi też miażdżycą, stłuszczeniem wątroby, zawałem serca i zwiększa ryzyko dny moczanowej oraz zespołu policystycznych jajników.
Diagnostyka insulinooporności
Niestety wciąż nie ma prostego i jednoznacznego badania, które pozwala stwierdzić insulinooporność. zwykle lekarze zlecają doustny test obciążenia glukozą. Pomocna jest również metoda HOMA, czyli pobranie krwi na czczo i określenie tzw. wskaźnika insulinooporności. Najbardziej wiarygodnym badaniem jest metoda klamry metabolicznej, niestety wykonuje się je jedynie w badaniach klinicznych. Pacjentowi w postaci kroplówki podaje się jednocześnie glukozę i insulinę (jej ilość podlega zmianom) i analizuje reakcję organizmu.
Leczenie i dieta przy insulinooporności
Podstawą walki z insulinoopornością jest zmiana stylu życia. Kluczowa jest dieta oraz regularna aktywność fizyczna. Udowodniono, iż wraz z utratą tkanki tłuszczowej zwiększa się wrażliwość komórek na insulinę. Lekarz może jednak zdecydować o wprowadzeniu leków hamujących apetyt lub poprawiających wrażliwość na insulinę. Najlepszy sposób odżywiania się przy insulinooporności to dieta dash (produkty jak najmniej przetworzone) oraz dieta oparta na produktach o niskim indeksie glikemicznym. Najlepiej skorzystać z porady dietetyka.
Czytaj także:
Źródła:
pacjent.gov.pl/aktualnosc/insulinoopornosc-czy-prowadzi-do-cukrzycy ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/cukrzyca-i-insulinoopornosc/insulinoopornosc-zalecenia-i-jadlospispap.pl/aktualnosci/ekspert-insulinoopornosc-nie-jest-choroba-jest-mechanizmem-patofizjologicznym-wywiad
