Raport z dorocznej konferencji Francuskiego Towarzystwa Urologicznego (AFU) w 2023 r., która była poświęcona męskiej płodności, skupił się w dużej mierze na diagnostyce i leczeniu żylaków powrózka nasiennego, najczęstszej odwracalnej przyczyny niepłodności u mężczyzn. To jest od dawna kontrowersyjny temat, a teraz ustalono, iż leczenie tego schorzenia poprawia wyniki analizy nasienia, spontaniczną płodność i wyniki technik wspomaganego rozrodu medycznego.
Coraz większy problem z płodnością męską
W latach 1973–2018 stężenie męskich plemników spadło o 51,6 proc. na całym świecie, podczas gdy całkowita liczba plemników spadła o 62,3 proc., według dr Charlotte Methorst, chirurga urologicznego w Saint Cloud we Francji, prezesa Towarzystwa Andrologii Języka Francuskiego i koordynatora raportu AFU 2023 na temat płodności mężczyzn. Co więcej, stężenie plemników w ejakulacie spada z roku na rok w tempie dwa razy szybszym niż przed 2000 r. w porównaniu z okresem po 1972 r.
Obecnie około 15 proc. par doświadcza niepłodności. Mniej więcej 20 proc. z nich jest ściśle przypisywanych niepłodności męskiej, a 40 proc. jest mieszanych, co sugeruje czynnik męski. W związku z tym dr Methorst wyjaśniła, iż musimy rutynowo oceniać męską płodność w kontekście ścieżki medycznie wspomaganego rozrodu (MAR), nie ograniczając badań do analizy nasienia. Żylaki powrózka nasiennego, jedna z przyczyn niepłodności, pod kątem której mężczyźni powinni być badani i definiowani, występuje u 15–20 proc. całej populacji mężczyzn, 35 proc. mężczyzn z niepłodnością pierwotną i ponad 70 proc. osób doświadczających niepłodności wtórnej.
U niepłodnych mężczyzn żylaki powrózka nasiennego są przeważnie jednostronne, występują po stronie lewej (85–90 proc. przypadków). Ustalono związek między żylakami powrózka nasiennego a niewydolnością żylną kończyn dolnych (iloraz ryzyka, 2,34; P <0,0001).
Warto częściej wykonywać badania w kierunku żylaków powrózka nasiennego
Analiza dużej, wieloośrodkowej bazy danych zasugerowała, iż mężczyźni diagnozowani pod kątem niepłodności są zbyt rzadko badani pod kątem żylaków powrózka nasiennego. Badania te obejmują badania przedmiotowe moszny oraz USG dopplerowskie jąder. Można rozważyć MRI, szczególnie w przypadkach, gdy stwierdzono również guzek wielkości milimetra.
Wyleczenie żylaków poprawia płodność
W ciągu ostatnich 10 lat randomizowane badanie i kilka metaanaliz potwierdziło, iż leczenie żylaków powrózka nasiennego znacznie poprawia naturalny wskaźnik ciąż.
Złotym standardem w leczeniu przypadków klinicznych żylaków powrózka nasiennego jest mikroskopowa żylakoelektomia podpachwinowa. Jest rekomendowana także w przypadkach, w których wyniki analizy nasienia są nieprawidłowe. Takie podejście wiąże się z lepszymi wynikami skuteczności, takimi jak:
– poprawa wyników analizy nasienia i odsetka ciąż,
– poprawa wskaźników żywych urodzeń i ciąż, zarówno takich, do jakich doszło w sposób naturalny, jak i poprzez zapłodnienie in vitro,
– pozytywny wpływ na liczbę plemników, ruchliwość całkowitą i progresywną, morfologię i poziom fragmentacji DNA.
Poprawę wyników analizy nasienia, obserwuje się w 60–70 proc. przypadków. Według metaanalizy mówi się, iż średni wzrost to stężenie 12 milionów spermatozoidów na ml, a także średnia poprawa ruchliwości plemników o 11 proc.
Alternatywą dla operacji może być embolizacja żylaków. Jest to minimalnie inwazyjny zabieg wykonywany pod kontrolą RTG, mający na celu zablokowanie rozszerzonej żyły jąder.
