Wspomagające i alternatywne sposoby porozumiewania się̨ (AAC) to różne formy ekspresji umożliwiające osobom mającym specjalne potrzeby komunikacyjne i językowe przekazywanie i odbieranie komunikatów. W ramach AAC można mówić o komunikacji wspomagającej (uzupełniającej) naturalną mowę i pismo oraz komunikacji alternatywnej (zastępującej). Działania podejmowane w zakresie AAC mają na celu maksymalizowanie umiejętności komunikacyjnych, dzięki którym ich użytkownicy będą w stanie porozumiewać się skutecznie oraz sprawinie funkcjonować w środowisku. Komunikacja wspomagająca i alternatywna wykorzystuje cztery zintegrowane elementy, wśród których znajdują się symbole AAC (Grycman, Kaczmarek, 2014). Pomoce komunikacyjne, takie jak symbole graficzne, często wykorzystywane są przez pedagogów, terapeutów i innych specjalistów do tworzenia narzędzi wspomagających komunikację (np. książki/tablice komunikacyjne, plany aktywności).
Zgodnie z maksymą: indywidualne podejście do ucznia, specjaliści pracujący z osobami mającymi specyficzne trudności komunikacyjne i językowe starają się jak najlepiej personalizować narzędzia wspomagające komunikację. W Internecie można bez problemu odszukać poszczególne znaki graficzne. Problem pojawia się, gdy poszukiwania zorientowane są na więcej niż kilka znaków. Otrzymane wyszukiwanie zaprezentuje zbiór grafik często w żaden sposób ze sobą nie powiązanych – inny styl, czcionka, rozmiar itd. Chcąc stworzyć spójną pomoc dydaktyczną, nierzadko specjaliści muszą poświęcić na to długie godziny, a efekt ciągle może być daleki od oczekiwanego.
W przypadku tworzenia narzędzi wspomagających komunikację, w których wprowadzana jest nauka gramatyki, wykorzystuje się klucz Fitzgeralda wraz z którym stosuje się kod kolorów (np. czynności – kolor zielony) (Przebinda, 2004). W takiej sytuacji praktycy często pozostawieni są sami sobie, tworząc własne grafiki bądź fizycznie, dzięki kolorowych markerów, kodują części mowy lub zdania.
Ciekawym i pomocnym narzędziem pracy dla specjalistów pracujących z osobami o specjalnych potrzebach komunikacyjnych i językowych może być ARASAAC, czyli baza znaków graficznych i innych materiałów udostępnianych na licencji Creative Commons (BY-NC-SA). Niewątpliwym atutem tego serwisu jest możliwość nie tyle wyszukiwania konkretnych znaków graficznych, co ich modyfikacji. Osoba zainteresowana może skorzystać z dostępnej na stronie wyszukiwarki wpisując konkretną frazę lub przeszukiwać bazę według kategorii.
Przykład użycia: Poszukujesz znaku graficznego prezentującego czynność gotowania w zielonej ramce i z podpisem nad górze.
- W wyszukiwarce wpisujesz: gotować.
Źródło: https://arasaac.org/pictograms/search/gotować
- Wybierasz najbardziej pasujący, do twoich i użytkownika potrzeb, piktogram.
Źródło: https://arasaac.org/pictograms/pl/2342/gotować
- Znajdujący się po prawej stronie panel modyfikacji, pozwoli na dostosowanie wybranego znaku graficznego. W przypadku chęci zastosowania kodu kolorów, wystarczy przesunąć pasek z podpisem Ramka.
Źródło: https://arasaac.org
- W celu umieszczenia podpisu wielkimi literami nad znakiem graficznym, naciskamy na suwak: Tekst na górze, a następnie na suwak Wielkie litery.
Źródło: https://arasaac.org
- Po wybraniu odpowiedniego koloru i tekstu, po lewej stronie wprowadzone zmiany wyświetlą się na znaku graficznym. Gdy wprowadzimy wszystkie interesujące nas modyfikacje, klikamy w przycisk: Pobierz bądź Kopiuj.
Źródło: https://arasaac.org/pictograms/pl/2342/gotować
Tak przygotowany znak graficzny można wykorzystać w pomocy dydaktycznej. Symbole graficzne będą w spójnej stylistyce, przy jednoczesnym spersonalizowaniu.
Na uwagę zasługuje również panel materiałów, który oferuje dziesiątki gotowych prac do wykorzystania. W celu wyszukania materiałów w języku polskim, należy wybrać język z rozsuwanego menu znajdującego się pod wyszukiwarką. Przykładowe tytuły, które można znaleźć w języku polskim w bazie ARASAAC to: „Zrozumieć autyzm”, „Prawo do komunikacji”, „Historia i wycinanki – trzy małe świnki”, „Uczymy się i budujemy zdania dzięki kolorów”.
Bibliografia:
- Grycman, M., Kaczmarek, B.B. (2014). Podręczny słownik terminów AAC (komunikacji wspomagającej i alternatywnej). Kraków: Wydawnictwo IMPULS.
- Przebinda, E. (2004). Klucz Fitgerald i kod kolorów – pomoc w nauce języka. Biuletyn Stowarzyszenie Mówić bez Słów, 1(3).
Netografia:
- https://arasaac.org
Autor: Filip Nieradka – Czytelnik Portalu
