Wstrząs hipowolemiczny (krwotoczny) – przyczyny, objawy, leczenie

Wstrząs hipowolemiczny (krwotoczny) jest bezpośrednim zagrożeniem życia, ponieważ dochodzi do gwałtownego spadku ciśnienia i niedotlenienia narządów wewnętrznych. Do wstrząsu może dojść podczas operacji, ale także w wyniku rozległych urazów otwartych lub wewnętrznych doznanych na skutek wypadku. Konieczne jest udzielenie pierwszej pomocy i wezwanie pogotowia.

Wstrząs hipowolemiczny spowodowany jest zmniejszeniem obojętności krwi krążącej w organizmie i może wystąpić w przypadku krwotoku. Wyróżnia się dwa jego rodzaje: wewnętrzny i zewnętrzny. Krwotok wewnętrzny to wylew krwi z naczyń krwionośnych do zamkniętych przestrzeni lub jam ciała. Krwotok zewnętrzny charakteryzuje się utratą krwi, dochodzi do uszkodzenia mechanicznego tkanek ciała i naczyń krwionośnych.

Wstrząs krwotoczny – przyczyny

Do wstrząsu krwotocznego może dojść przede wszystkim podczas operacji, ale nie tylko. Innymi przyczynami są także:

• rozległe urazy otwarte lub wewnętrzne doznane na skutek wypadków,
• poważne oparzenia na dużym obszarze ciała,
• krwawienie z przewodu pokarmowego,
• samoistne krwawienia związane m.in. ze słabą krzepliwością krwi,
• krwawienie pooperacyjne,
• pękniecie ciąży pozamacicznej,
• krwawienie z żylaków przełyku u osób cierpiących na niewydolność wątroby.

Konsekwencją wstrząsu hipowolemicznego jest niewydolność wielonarządowa.

Wstrząs krwotoczny – objawy

Objawy będą zależały od wielu czynników, takich jak:

• okoliczności zdarzenia,
• temperatura otoczenia (niebezpieczniejsza jest niska temperatura),
• objętość utraconej krwi,
• czas, w którym doszło do krwotoku,
• ból,
• miejsce wystąpienia krwotoku.

Do objawów wstrząsu należą:

• osłabienie,
• wzmożone pragnienie,
• bladość skóry,
• skurczowe ciśnienie tętnicze <90 mmHg,
• tachykardia,
• przyspieszenie i spłycenie oddechu,
• zimna, wilgotna skóra,
• zmniejszone wydzielanie moczu,
• splątanie, lęk.

Fazy wstrząsu hipowolemicznego

Na samym początku wstrząsu hipowolemicznego dochodzi do obniżenia ciśnienia krwi, co w konsekwencji doprowadza do spadku ukrwienia w narządach wewnętrznych. Fazy wstrząsu przebiegają następująco:

• pierwsza faza – organizm próbuje się bronić, dochodzi do próby wyrównania ciśnienia krwi w organizmie poprzez przyśpieszone bicie serca i skurcz naczyń;
• druga faza – organizm zabezpiecza najważniejsze ograny, takie jak mózg, serca, płuca, dzieje się tak kosztem ukrwienia skóry i kończyn;
• trzecia faza – występują zmiany metaboliczne, konsekwencją jest niedotlenienie komórek, dochodzi do niekorzystnych zmian w ich metabolizmie;
• czwarta faza – jest to ostatnia i nieodwracalna faza – dochodzi do bezpośredniego zagrożenia życia: krytyczny spadek ciśnienia, spowolnienie pulsu, agregacja składników krwi i niewydolność wielonarządowa.

Wstrząs krwotoczny – leczenie

Pierwszą i najważniejszą czynnością, którą należy podjąć, jest zatamowanie krwawienia w przypadku krwotoku zewnętrznego. Należy pamiętać, iż jeżeli w ranie znajduje się ciało obce, nie wolno go wyciągać. Następnie trzeba jak najszybciej zadzwonić po pogotowie. W szpitalu głównym zadaniem jest przywrócenie objętości wewnątrznaczyniowej i podaży płynów dożylnie (płynoterapia). Leki stosowane przez lekarzy we wstrząsie wpływają na kurczliwość serca i naczyń krwionośnych.

Źródło:

Medycyna ratunkowa. Postępowanie przedszpitalne w obrażeniach ciała, red. naukowa P. Guła, W. Machała, Warszawa 2022

wylecz.to.pl, mp.pl