Wpływy z opłaty cukrowej i opłaty od napojów alkoholowych nie zwiększyły nakładów na finansowanie świadczeń zdrowotnych, w porównaniu z latami poprzedzającymi wprowadzenie tych opłat. Wydatki na te świadczenia – po uwzględnieniu wskaźnika wzrostu przychodów ze składki zdrowotnej – były na porównywalnym poziomie bądź tylko nieznacznie wyższe – wynika z kontroli NIK.
Przepisy regulujące opłatę cukrową i opłatę od napojów alkoholowych od momentu ich wprowadzenia do porządku prawnego wywołują wiele wątpliwości interpretacyjnych, w tym również co do charakteru tych opłat.
Opłatę od środków spożywczych (od napojów z dodatkiem cukrów, kofeiny lub tauryny) wprowadzono 1 stycznia 2021 r. NFZ może przeznaczać środki z tej opłaty (które w wysokości 96,5 proc. stanowią jego przychód) na działania edukacyjno-profilaktyczne oraz na leczenie pacjentów z nadwagą i otyłością – chorobami, które powstają najczęściej na tle niewłaściwych zachowań zdrowotnych.
Od 1 stycznia 2021 r. wprowadzono też nowy rodzaj opłaty od napojów alkoholowych w opakowaniach o pojemności do 300 ml. Wpływy z tej opłaty w 50 proc. zasilają dochody gmin, które mogą je przeznaczać na działania mające na celu realizację lokalnej międzysektorowej polityki przeciwdziałania negatywnym skutkom spożywania alkoholu. Pozostałe 50 proc. stanowi przychód NFZ, który zobowiązany jest przeznaczać środki na działania o charakterze edukacyjnym i profilaktycznym oraz na świadczenia zdrowotne w zakresie opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień oraz innych następstw zdrowotnych spożywania alkoholu.