UX to nie tylko kwestia estetyki. To przede wszystkim zrozumienie różnorodnych perspektyw użytkowników w relacji z projektem. Każdy z nas ma inne potrzeby. Specjaliści z obszaru doświadczeń powinni zatem znać pojęcie neuroróżnorodności. Skupiając się dzisiaj na ADHD, odkryjesz, jak dostosować interfejs, aby był bardziej dostępny i satysfakcjonujący dla osób nietypowych z neurologicznego punktu widzenia. W końcu, pozytywne doświadczenia należą się wszystkim twoim Użytkownikom, prawda?
Może Cię zainteresować: Dostępność kognitywna, czyli co?
Neurodywergencyjność to zróżnicowanie w funkcjonowaniu mózgu, obejmujące różnorodne sposoby myślenia, przetwarzania informacji i zachowania. Osoby neuroatypowe, takie jak te z ADHD, autyzmem czy dysleksją, różnią się zatem nie tylko swoimi zachowaniami, ale sposobem poznawania świata, myślenia i reakcjami. Taki stan neurologiczny, niestety, wpływa na codzienne funkcjonowanie.
Czym jest ADHD?
ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, jest jednym z wielu schorzeń neuroróżnorodności, wpływającym na funkcje poznawcze. Niektóre typowe objawy to dezorganizacja, trudności z koncentracją (zwłaszcza jeżeli coś je nudzi lub przeraża) i nadmierna aktywność (nieumiejętność odpoczynku). Stan ten wynika z różnic w działaniu wyższych funkcji poznawczych, związanych z przekaźnikiem nagród, jakim jest dopamina. Zatem jest to zaburzenie neurologiczne, które negatywnie wpływa na funkcjonowanie.
Jednak może mieć również pozytywne aspekty, jak wyższy poziom kreatywności, inteligencji społecznej czy umiejętności intensywnego skupienia się na interesujących projektach. Hiperfokus to wielogodzinny epizod skupienia i wzmożonej pracy nad projektem, który żywo odpowiada zainteresowaniom lub potrzebom takiej osoby.
Na blogu odzmyslow przeczytamy też ważne przypomnienie. ADHD nie jest wadą charakteru, ale innym sposobem bycia, co wymaga odpowiedniego podejścia i wsparcia. Terapie behawioralne, farmakoterapia oraz strategie organizacyjne mogą pomóc w zarządzaniu objawami ADHD. Projektanci powinni mieć na względzie ich potrzeby, jeżeli myślą o użyteczności dla wszystkich swoich „podopiecznych”.
Projektowanie dla użytkowników z ADHD
Elizabeth Barrett na łamach medium.com pisze, iż w 2020 r. częstość występowania objawowego ADHD u dorosłych wyniosła 6,76%, co przełożyło się na 139,84 mln i 366,33 mln dorosłych dotkniętych chorobą na całym świecie. w tej chwili wiadomo, iż kobiety są niedostatecznie diagnozowane z powodów różnic w objawach i nierównego skupiania badań na mężczyznach. To znaczy, iż ADHD jest prawdopodobnie bardziej powszechne, niż sugerują oficjalne statystyki.
Dlatego ważnym jest, aby pamiętać o tym projektując kolejne interfejsy. Poprawne podejście do ADHD obejmuje zrozumienie jego wpływu na jednostkę oraz dostosowanie wsparcia i strategii zarządzania objawami.
Główne wyzwania dla ADHD w interakcji z oprogramowaniem
Jak już wspomnieliśmy, osoby z ADHD nie są jednorodne, a w spektrum. Każda ma inny rodzaj i poziom problemu, a także może mieć różne strategie radzenia sobie z nim. Jednak w kontekście interfejsów, zgadzam się z Evą Kathariną Wolf (uxdesign.cc), iż najczęściej możemy spotkać się z zapominaniem, rozproszeniem, gubieniem i frustracją. To one znacząco obniżają jakość doświadczenia, ale wpływają też na mniejszą użyteczność produktu dla takiej osoby.
Rozproszenie związane ze znudzeniem lub przeciążeniem
Jednym ze skutków niedostatecznego wytwarzania dopaminy jest zmniejszenie znaczenia zadań. Dlaczego? Ponieważ większość bodźców wydaje się równie istotna, co utrudnia identyfikację tych najważniejszych w kontekście procesu. Osoby z ADHD mają problem z priorytetami, ale też mogą zniechęcać się opasłymi informacjami, długimi instrukcjami czy nieatrakcyjnymi przekazami. Prowadzi to do szybkiego rozproszenia się na poczet innych bodźców, które pojawia się w dostępie takiej osoby, jak rozmowa z członkiem zespołu czy kliknięcie w powiadomienie.
Zapominanie związane z rozproszeniem
Klikając w powiadomienie i przenosząc się w świat ruchomych obrazków, gadających ludzików i ciekawych historii bardzo trudno jest zapanować nad odruchami zerkania w telefon. Co więcej, analogicznie może być w biurze, gdzie aby się skupić ADHDowiec będzie często wędrować po biurze, słuchał głośnej muzyki czy co jakiś czas rozmawiał ze współpracownikami. Co jednak ważne, bardzo trudno jest wrócić mu do trybu pełnego skupienia, zwłaszcza, jeżeli zadanie jest trudne lub mało interesujące. Częste, niekontrolowane przełączanie się między aktywnościami może powodować, choć nie zawsze to robi, zapominanie o wykonaniu zadań, ich terminach, ważnych informacjach czy choćby o odpoczynku.
Gubienie związane z zapominaniem i rozproszeniem
Gdy osoba będąca w dopaminowym amoku orientuje się, iż powinna wrócić do zadania, będzie miała problem z ponownym odnalezieniem się w poprzedniej sytuacji. Ze swojego przypadku mogę powiedzieć, iż najwięcej czasu w wyjście z domu poświęcam nie na “szykowanie się”, a znalezienie kluczy. Niejednokrotnie bywało też, iż gubiłem rzeczy, gdy “zasiedziałem się” w telefonie podczas podróży. Adekwatna sytuacja może być w interfejsie, gdzie ogrom bodźców i brak nadmiernej koncentracji mogą prowadzić do zapominania, gdzie można znaleźć dany plik czy funkcjonalność. Możemy więc powiedzieć o gubieniu rzeczy w cyfrze.
Frustracja związana z czekaniem lub brakiem informacji zwrotnej
To akurat cecha typowa dla większości użytkowników przyzwyczajonych do szybkich i płynnych interfejsów. Jednak osoby neurotypowe mogą szybciej i bardziej się frustrować, co gwałtownie odwiedzie je od interfejsu.
Jak projektować UI z myślą o ADHD
Osoby z ADHD mogą napotkać na wiele wyzwań w korzystaniu z oprogramowania, w tym problemów z zapominaniem, gubieniem rzeczy, rozpraszaniem się, trudnościami w odbieraniu informacji, ślepotą na czas, trudnościami w oczekiwaniu, przeciążeniem sensorycznym i innymi. Aby tworzyć bardziej dostępne dla tych osób aplikacje, można rozważyć kilka strategii.
Proste, klarowne interfejsy
Minimalistyczny, ale funkcjonalny design aplikacji może pomóc w utrzymaniu skupienia. Unikaj nadmiernego obciążenia informacjami. Projektowanie aplikacji wymaga zachowania delikatnej równowagi między atrakcyjnością wizualną a łatwością uchwycenia informacji. Warto też tłumaczyć, jak działają poszczególne funkcje.
spotify.com
miro.comPrzypomnienia i powiadomienia
Implementacja funkcji przypominających o ważnych zadaniach lub wysyłających powiadomienia może pomóc w zapobieganiu zapominania o nierozpoczętych lub niedokończonych czynnościach.
redlink.pl/mobile-push/Łatwe odzyskiwanie danych
Ułatw użytkownikom odzyskiwanie zapomnianych haseł czy plików poprzez proste i intuicyjne funkcje. Staraj się nie wymagać od użytkownika tworów ponad miarę. jeżeli wystarczy imię i e-mail podczas rejestracji, zrób to. jeżeli zapomną hasła, daj im link do odzyskania hasła bezpośrednio w formularzu.
akademia.parp.gov.pl/loginStymulacja i informacja zwrotna
Zapewnienie interaktywnego i responsywnego środowiska może zwiększyć zaangażowanie użytkowników z ADHD. Stała informacja zwrotna potwierdzająca ich działania jest kluczowa.
domestika.orgUłatwienia w hierarchizacji zadań
Umożliwienie użytkownikom z ADHD łatwego określenia priorytetów zadań może być najważniejsze w organizacji ich pracy. Możesz to zrobić poprzez architekturę informacji i odpowiednią kolejność zadań czy wyszczególnienie tych najbardziej istotnych. Dobrą praktyką jest też pozwolenie użytkownikowi na decyzję o zaznaczeniu istotnych dla użytkownika elementów, co ogranicza gubienie i ułatwia hierarhhizację.
Asana.comOgraniczenie przeciążenia sensorycznego
Ograniczenie zbędnych informacji, posegregowanie ich w odpowiedniej kolejności czy stosowanie prostego języka ułatwi proces, ale to nie jedyne możliwości. Zapewnienie opcji takich jak tryb ciemny czy kontrola nad dźwiękiem również redukują przeciążenie sensoryczne. Więcej przeczytasz tutaj.
Zarządzanie oczekiwaniem
Skrócenie czasu oczekiwania, a także dostarczenie informacji o postępie może zmniejszyć frustrację i niecierpliwość użytkowników. Można także umilić im czas poprzez elementy grywalizacyjne w trakcie czekania, aby nie pozwolić dekoncentrować się użytkownikowi i zmniejszyć prawdopodobieństwo opuszczenia i zapomnienia o zadaniu.
Google.comSpektrum, czyli brak sztywnych reguł dla ADHD
Projektowanie UX dla ADHD wymaga głębszego zrozumienia różnorodności użytkowników. Prostota, intuicyjność, zarządzanie uwagą i wsparcie to najważniejsze elementy, które pomagają w tworzeniu aplikacji dostępnych dla osób z ADHD. Projektanci UX mogą wesprzeć użytkowników poprzez zapewnienie stałej informacji zwrotnej, stymulujących bodźców oraz klarownej hierarchii wizualnej. Odpowiednie interakcje, zbalansowane wzornictwo i umiejętne ustalanie priorytetów są najważniejsze dla lepszego wsparcia tych użytkowników. Dzięki personalizacji i testom z udziałem różnorodnych użytkowników, możemy zapewnić optymalne doświadczenia dla wszystkich użytkownika, niezależnie od jego mózgowej magii. Dlatego warto zjednoczyć siły i zainwestować w UX, które są dostępne dla wszystkich!
Należy jednak pamiętać, iż nie ma sztywnych reguł, których możemy się złapać. ADHD nie definiuje konkretnego sposobu interegowania z otoczeniem. – Niektórzy ludzie doświadczają ADHD w taki sposób, iż drastycznie wpływa to na ich zdolność do poruszania się po usługach, pracy i życiu. Inni radzą sobie z tym łatwo, stosując pewne najważniejsze strategie. Nie ma jednego zestawu potrzeb ani założeń, które można lub należy poczynić w odniesieniu do osób z ADHD – mówi Elizabeth Barrett.
