Ugryzła cię pszczoła? To bardzo dobrze. Niezwykłe odkrycie naukowców

"Ekscytujące!" – mówi o tych badaniach prof. Peter Klinken, główny doradca naukowy australijskiego rządu. Jad pszczoły może gwałtownie i skutecznie niszczyć komórki raka? Na to wygląda. Odkrycie badaczy z Instytutu Badań Medycznych im. Harry'ego Perkinsa z Uniwersytetu Australii Zachodniej jest przełomowe.


Jest środek lata, więc komary, osy i pszczoły atakują nas ze zdwojoną siłą. Bronimy się przed ich ukąszeniami, nie zawsze skutecznie. Użądlenie pszczoły bywa szczególnie dotkliwe. Ale jeżeli się przydarzy, to mamy coś na pocieszenie. To wyniki badań australijskich naukowców. Pierwsze pochodzą z 2020 roku, ale na szczęście się nie zdezaktualizowały, wręcz przeciwnie – przez kolejne lata były kontynuowane i pogłębiane. A wakacje to dobry moment na ich przypomnienie.

Melityna – główny składnik jadu pszczoły. Działa przeciwnowotworowo

W badaniach, których wyniki opublikowano na łamach prestiżowego czasopisma "Nature", wykorzystano jad pochodzący od ponad 300 pszczół miodnych i trzmieli z trzech krajów: Australii, Irlandii oraz Anglii. Kluczowym elementem eksperymentu był naturalny peptyd o nazwie melityna – to substancja odpowiedzialna za działanie przeciwnowotworowe. Co się okazało?

Jak tłumaczy dr Ciara Duffy, główna autorka badania, melityna – zarówno naturalna, jak i syntetyczna – wykazała zdolność do niszczenia komórek nowotworowych raka piersi w ciągu zaledwie godziny. Co więcej, już po 20 minutach blokowała szlaki chemiczne, dzięki którym nowotwór rozwija się i rozprzestrzenia.

Terapia skojarzona: jad pszczeli i chemioterapia

W ramach eksperymentu naukowcy sprawdzili również, jak melityna współdziała z chemioterapią – konkretnie z lekiem o nazwie docetaksel. Wyniki były obiecujące: połączenie obu substancji hamowało rozwój nowotworu u myszy skuteczniej niż każda z nich osobno. Dodatkowo melityna – poprzez tworzenie porów w błonie komórkowej – ułatwiała przenikanie leków do wnętrza komórek nowotworowych.

Tego rodzaju synergia może w przyszłości pozwolić na zmniejszenie dawek toksycznych leków, co z kolei przełoży się na łagodniejsze skutki uboczne terapii onkologicznych.

W ramach porównania naukowcy przebadali działanie jadu trzmieli, ale choć zastosowali go w wysokim stężeniu, okazało się, iż nie wykazał on działania przeciwnowotworowego, co potwierdza, iż to jad pszczoły ma unikalne, prozdrowotne adekwatności.

Aktualnie zespół badawczy pracuje nad określeniem najefektywniejszej metody dostarczania melityny do organizmu oraz nad ustaleniem maksymalnych dawek, które można bezpiecznie stosować u pacjentów.

Medycyna naturalna wspomaga konwencjonalne leczenie raka

Choć o adekwatnościach zdrowotnych jadu pszczelego pisało się już w latach 50., dopiero ostatnia dekada przyniosła zainteresowanie naukowców tą substancją w kontekście leczenia nowotworów.

W 2024 roku prestiżowy magazyn PubMed opublikował kolejny raport o tym, jak sprawdza się pochodząca z jadu pszczelego melityna w walce z nowotworami. Okazało się, iż zabija ona nie tylko komórki raka piersi, ale także jelita i trzustki. Kolejne badania mają sprawdzić, jak składnik jadu pszczoły radzi sobie z czerniakiem, rakiem płuc, trzustki i jajników.

Pszczeli potencjał leczniczy jest oczywiście znacznie szerszy i nie ogranicza się jedynie do melityny zawartej w jadzie. Miód od dawna znany jest ze swoich adekwatności antyseptycznych, wspomaga gojenie ran, działa przeciwbakteryjnie, wspiera leczenie infekcji górnych dróg oddechowych, a choćby obniża ciśnienie krwi. Zawarte w nim cukry proste gwałtownie dostarczają energii mózgowi i mięśniom.

Autorzy badania podkreślają, iż jad pszczeli jest dostępny adekwatnie na całym świecie i jest tani, a to otwiera drogę do stworzenia w przyszłości niedrogiej terapii przeciwnowotworowej – szczególnie w krajach rozwijających się, w których ochrona zdrowia jest bardzo niedofinansowana.

Naukowcy planują kolejne badania, aby sprawdzić, czy jad pszczół z innych rejonów świata niż Australia, Anglia i Irlandia może wykazywać jeszcze silniejsze lub bardziej specyficzne działanie przeciwnowotworowe.