Topinambur (słonecznik bulwiasty) – roślina o wielu zastosowaniach
Od kuchni: Topinambur coraz częściej gości na stołach
Bulwa topinamburu – gotowana czy smażona? Czy roślinę można jeść na surowo?
Jak wygląda topinambur (słonecznik bulwiasty)?
Odmiany topinamburu
Jakie cenne składniki można znaleźć w bulwach topinamburu?
Dlaczego warto go jeść? adekwatności lecznicze topinamburu
W kuchni staropolskiej były wykorzystywane różne rośliny, które w tej chwili przeżywają swój renesans. Jedną z nich jest topinambur, inaczej słonecznik bulwiasty, karczoch jerozolimski lub gruszka ziemna. Topinambur to roślina blisko spokrewniona ze słonecznikiem zwyczajnym. Topinambur pochodzi z Ameryki Północnej, a do Europy został sprowadzony w 1612 roku.
Niegdyś topinambur (Helianthus tuberosus L.) pozwalał przetrwać okresy głodu spowodowane m.in. klęskami nieurodzaju i wojnami. w tej chwili jest kojarzony z wykwintnymi potrawami, które serwowane są przez najlepszych kucharzy. Co ważne, topinambur zawiera wiele witamin i minerałów.
Topinambur (słonecznik bulwiasty) – roślina o wielu zastosowaniach
Topinambur to nie tylko roślina warzywna, która stanowi źródło cennych składników odżywczych i zapewnia długie uczucie sytości, ale także roślina:
pastewna, która stosowana jest w żywieniu zwierząt,
przemysłowa, która stosowana jest w produkcji biopaliw,
ozdobna,
stosowana w pszczelarstwie, do nasadzeń przeciwerozyjnych oraz roślina wykorzystywana w procesie rekultywacji gleb,
o udowodnionych adekwatnościach zdrowotnych.
Od kuchni: Topinambur coraz częściej gości na stołach
Od kilku lat topinambur stopniowo zastępuje tradycyjne ziemniaki w diecie osób stawiających na zdrowe odżywianie. Serwowany jest w wielu odsłonach, stanowiąc nie tylko podstawę dań głównych, ale także dodatek do sałatek oraz samodzielną przekąskę – ogromną popularnością cieszą się zdrowe chipsy z topinamburu.
Bulwa topinamburu – gotowana czy smażona? Czy roślinę można jeść na surowo?
Soczyste bulwy topinamburu mają delikatny, słodkawy smak. Może nieco przypominać orzechy lub karczocha. Słonecznik bulwiasty można jeść na wiele sposobów – spożywany jest nie tylko gotowany (jak zwykłe ziemniaki), ale również smażony lub pieczony. Do spożycia nadaje się także surowy topinambur (np. pokrojony w cienkie plastry), choć najlepiej smakuje po obróbce termicznej. Dodatkowo z bulw tych można przygotować sok.
Choć bulwy topinamburu są smaczne i mają tak wiele zalet, to jednak czasem przez cały czas kojarzone są z trudnymi czasami...
Przez wiele wieków topinambur kojarzony był z różnego rodzaju kryzysami, głodem i biedą – spożywanie bulw topinamburu pozwoliło wielu ludziom przetrwać np. trudny czas II wojny światowej. W Polsce topinambur przestał być wykorzystywany w kuchni, bo był kojarzony z walką o przetrwanie czasu głodu. Do dziś starsze pokolenie traktuje to warzywo z dużą rezerwą ze względu na traumatyczne wspomnienia, gdy musieli się żywić bulwami topinamburu.
Jak wygląda topinambur (słonecznik bulwiasty)?
Część nadziemna topinamburu podobna jest do słonecznika. Topinambur kwitnie późnym latem oraz zawiązuje pędy podziemne, na końcu których wykształcają się bulwy topinamburu. Skórka bulw topinamburu może mieć różny kolor żółty, czerwony oraz fioletowy. Roślina ta osiąga wysokość od 2 do 4 m i nie wytwarza nasion – topinambur rozmnażany jest wegetatywnie. Jadalne bulwy rośliny są w stanie przetrwać choćby 30-stopniowe mrozy – korzeń zyskuje lepszy smak, o ile topinambur zimuje w glebie.
Odmiany topinamburu
W Polsce topinambur uprawiany jest w dwóch odmianach Albik (o wrzecionowatych, białych bulwach) i topinambur Rubik (owalne, fioletowe bulwy).
Jakie cenne składniki można znaleźć w bulwach topinamburu?
W bulwach topinamburu zawarta jest m.in. witamina A, witaminy z grupy B, a także witaminy C, E, K, wapń, żelazo, magnez, potas oraz cynk. Dzięki bogactwu związków odżywczych topinambur stanowi cenne urozmaicenie diety. Warzywo to jest coraz bardziej popularne ze względu na adekwatności prozdrowotne.
Dlaczego warto go jeść? adekwatności lecznicze topinamburu
Spożywanie topinamburu obniża poziom cukru we krwi i poziom cholesterolu (dzięki zawartości inuliny), a także zapobiega rozwojowi chorób jelita grubego, które związane są ze stosowaniem diety ubogiej w błonnik pokarmowy.
Co więcej, spożywanie bulw topinamburu wspiera procesy detoksykacji organizmu, usprawnia perystaltykę jelit, zapewnia długie uczucie sytości i w pozytywny sposób wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego.
Źródła:
Mystkowska I., Zarzecka K., Wartość odżywcza i prozdrowotna słonecznika bulwiastego (Helianthus tuberosus L.), Postępy Fitoterapii 2/2013, s.124-126
Cieślik E., Filipiak-Florkiewicz A., „Topinambur (helianthus tuberosus l.) – możliwości wykorzystywania do produkcji żywności funkcjonalnej”. Żywność 1(22), 2000, s. 73-79
Anioł-Kwiatkowska J., Słonecznik bulwiasty to również roślina lecznicza, Wiadomości lekarskie, 12, 1994, s. 12-13
