Nerwica – termin znany, ale nie do końca zrozumiały
Pojęcie „nerwica” jest głęboko osadzone w psychologii i codziennym języku, jednak w najnowszej Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10) stanowi coraz rzadszy termin, stosowany tylko okazjonalnie. W Polsce najczęściej odnosi się ono do zaburzeń lękowych, które manifestują się głównie objawami somatycznymi, czyli fizycznymi symptomami.
Nerwice obejmują szeroki wachlarz problemów psychicznych, które mogą przejawiać się poprzez różnorodne zaburzenia zachowania, np. kompulsywne mycie rąk, natrętne myśli czy intensywny lęk. Częste są także dolegliwości somatyczne, które potrafią imitować poważne choroby, co niekiedy prowadzi do mylnego wrażenia realnego zagrożenia życia.
6 kluczowych objawów nerwicy według Antoniego Kępińskiego
Znany polski psychiatra Antoni Kępiński wyróżniał kilka podstawowych symptomów świadczących o obecności nerwicy. Warto je poznać, aby lepiej rozumieć sygnały, jakie wysyła ciało i umysł:
Lęk
Lęk w nerwicy może być związany z konkretnymi sytuacjami (np. strachem przed wysokością), ale często ma charakter uogólniony, niepowiązany z wyraźnym bodźcem. Towarzyszą mu napady paniki oraz przewlekłe, wyczerpujące napięcie, które zdecydowanie obniża jakość życia.
„Błędne koło” nerwicy
Ta metafora opisuje mechanizm, w którym lęk generuje symptomy sugerujące groźne schorzenia, jak zawał serca. W efekcie wzrasta niepokój, co powoduje nasilenie objawów, tworząc samonapędzający się cykl zaburzający psychikę i ciało.
Egocentryzm
Silna koncentracja na własnym organizmie i zdrowiu prowadzi do nadmiernego zamartwiania się oraz odcinania się od relacji międzyludzkich, co utrudnia normalne funkcjonowanie społeczne.
Zaburzenia wegetatywne
Ból, duszności, bezsenność i inne objawy somatyczne często występują jako typowe symptomy nerwicy. Osoby nią dotknięte bywają świadome przesadności swojego lęku, jednak mimo tego nie potrafią go skutecznie kontrolować.
Zespół lęku uogólnionego (GAD) – chroniczny niepokój na pierwszym planie
Zespół lęku uogólnionego to jedno z najczęstszych zaburzeń lękowych, charakteryzujące się długotrwałym i trudnym do opanowania zamartwianiem się o różne sfery życia – zdrowie, finanse, pracę. Lęk utrzymuje się przez wiele dni, co najmniej przez sześć miesięcy, bez konkretnego powodu.
Specyficzne objawy fizyczne współwystępujące z GAD to m.in.:
- przewlekłe zmęczenie,
- napięcie mięśniowe,
- bóle głowy,
- problemy ze snem,
- trudności z koncentracją,
- dolegliwości układu pokarmowego.
Pacjenci często zdają sobie sprawę, iż ich lęk jest przesadny, ale brak im narzędzi do jego kontrolowania, co poważnie utrudnia codzienne życie.
Objawy somatyczne i choroby towarzyszące nerwicy
Wielu pacjentów zgłaszających niewyjaśnione dolegliwości fizyczne w rzeczywistości cierpi na zaburzenia lękowe lub depresję. Badania wskazują, iż GAD może poprzedzać pojawienie się objawów somatyzacyjnych oraz zwiększać ryzyko powikłań somatycznych.
Typowe dolegliwości i współistniejące choroby to:
- bóle w klatce piersiowej,
- chroniczne zmęczenie,
- zespół jelita drażliwego,
- hiperwentylacja,
- napięciowe bóle głowy,
- przewlekłe choroby somatyczne, takie jak nadciśnienie, cukrzyca czy choroby serca.
Choć nasilenie objawów może różnić się w zależności od uwarunkowań kulturowych, połączenie symptomów lękowych z fizycznymi jest zjawiskiem globalnym, wynikającym z predyspozycji genetycznych oraz wpływu stresu i traumatycznych doświadczeń środowiskowych.
„Nerwica to choroba złożona i niejednoznaczna, którą trudno sprowadzić do jednego schematu. Rozpoznanie i leczenie wymaga uważnej obserwacji zarówno ciała, jak i psychiki pacjenta.”
