Czym jest marskość wątroby?
Wątroba zbudowana jest z komórek zwanych hepatocytami, które tworzą większe skupiska - zraziki. Przez ich środek biegną naczynia krwionośne. Marskość wątroby polega na stopniowym włóknieniu komórek i zrazików, przez co przepływ krwi staje się coraz bardziej utrudniony, a wątroba nie może spełniać swoich funkcji. Obciążeniem dla tego narządu jest również nadmierna ilość tkanki tłuszczowej. Z czasem hepatocyty obumierają, a miąższ wątroby przyjmuje postać tzw. guzków regeneracyjnych. Niestety włóknienie wątroby jest procesem nieodwracalnym, odpowiednie leczenie może go jedynie zahamować, a przede wszystkim uchronić przed groźnymi powikłaniami, takimi jak nadciśnienie wrotne, encefalopatia wątrobowa czy pierwotny rak wątroby. Reklama
Przyczyny marskości wątroby
Marskość wątroby najczęściej kojarzona jest z nadużywaniem alkoholu. Rzeczywiście to częsty czynnik rozwoju choroby - szacuje się, iż marskość rozwija się u 15% osób nałogowo spożywających alkohol przez 10 lat. Jednak uszkodzenie wątroby może być też efektem infekcji wirusowych, nieprawidłowego odżywiania się czy otyłości.
Najczęstsze przyczyny marskości wątroby:
nadużywanie alkoholu;
ostre i przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B i C (zwłaszcza w przypadku typu C u 20% chorych dochodzi do przewlekłego stanu zapalnego, który uszkadza komórki wątroby);
niealkoholowe stłuszczenie wątroby;
wrodzone i nabyte choroby metaboliczne: cukrzyca, otyłość, choroba Wilsona;
przewlekłe choroby dróg żółciowych, które utrudniają odpływ żółci z wątroby (nadmiar żółci może uszkadzać miąższ);
choroby autoimmunologiczne wywołujące stan zapalny wątroby (organizm zaczyna wytwarzać przeciwciała atakujące wątrobę, przyczyny tego zjawiska wciąż nie są znane);
przewlekłe stosowanie niektórych leków (np. Immunosupresyjnych czy przeciwnowotworowych).
Objawy marskości wątroby
Wątroba nie jest unerwiona, więc nie boli. Uczucie dyskomfortu w górnej części jamy brzusznej może być spowodowane powiększeniem wątroby i jej uciskaniem na błonę surowiczą. Objawy marskości wątroby nie są charakterystyczne i bywają mylone z innymi schorzeniami.
Objawy ogólne:
apatia i osłabienie, z czasem wyczerpanie i szybkie męczenie się;
problemy z koncentracją;
stany podgorączkowe;
utrata apetytu i spadek masy ciała;
zmiana sylwetki, przybranie postaci "kasztanowego ludzika": powiększony obwód brzucha, a jednocześnie szczupłe kończyny górne i dolne.
Objawy ze strony układu pokarmowego:
powiększenie wątroby i śledziony;
lekkie bóle w górnej części jamy brzusznej z prawej strony;
biegunki;
wzdęcia i nudności;
utrata apetytu i spadek masy ciała;
powiększenie śledziony;
czerwone plamy na dłoniach;
wodobrzusze;
krwawienia z nosa i dziąseł.
Objawy widoczne na skórze:
rumień dłoniowy i podeszwowy;
pigmentacja skóry lub jej ziemistowoskowy odcień;
białe przebarwienia na paznokciach;
pajączki wątrobowe (zmiany naczyniowe o gwieździstym kształcie)
tendencja do powstawania siniaków;
zażółcenie skóry i gałek ocznych;
nienaturalna intensywna czerwień warg i błon śluzowych jamy ustnej;
"głowa meduzy" - poszerzone naczynia żylne na skórze w okolicy pępka;
świąd skóry.
Objawy endokrynologiczne:
hipogonadyzm: zanik jąder i utrata libido u mężczyzn, u kobiet zanik miesiączki i bezpłodność;
ginekomastia (powiększenie gruczoły piersiowe u mężczyzn);
hirsutyzm - pojawienie się owłosienia na klatce piersiowej, brzuchu i twarzy u kobiet;
cukrzyca typu 2.
Diagnostyka marskości wątroby
Jedynym podstawowym badaniem, którego wynik może skłonić do diagnozowania marskości wątroby, jest morfologia, na podstawie której lekarz może stwierdzić obniżoną liczbę płytek krwi, czyli małopłytkowość. To przez długi czas jedyny "laboratoryjny" objaw chorej wątroby. Kolejnym etapem powinno być zbadanie aktywności enzymów wątrobowych, stężenia białka i bilirubiny oraz określenie parametrów układu krzepnięcia. Warto wykonać również badanie na obecność przeciwciał WZW typu B i C.
Konieczne jest również wykonanie USG tego narządu, a jeżeli jest taka potrzeba, lekarz zleca również tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny. Trzeba jednak podkreślić, iż marskość wątroby można zdiagnozować wyłącznie na podstawie badania histopatologicznego pobranego podczas biopsji wątroby.
Leczenie marskości wątroby
Leczenie marskości wątroby jest uzależnione od przyczyn oraz stopnia zaawansowania choroby. Przy zakażeniu wirusem WZW stosuje się m.in. interferon, a chorobę o podłożu autoimmunologicznym leczy się przy pomocy kortykosteroidów. Marskość spowodowana chorobą alkoholową wymaga terapii psychologicznej (terapia uzależnień). Celem leczenia jest powstrzymanie procesu dalszego włóknienia wątroby oraz niedopuszczenie do powstania powikłań. jeżeli zawodzą wszystkie możliwości leczenia, konieczny może być przeszczep wątroby.
Kluczowym elementem leczenia jest również odpowiednia dieta (bogata w białko i warzywa, uboga w tłuszcze zwierzęce i produkty wysokoprzetworzone, ograniczyć należy węglowodany proste), a przede wszystkim całkowita eliminacja alkoholu. Konieczne jest też zmniejszenie spożycia soli.
Jak uchronić się przed marskością wątroby?
Ryzyko marskości wątroby zmniejsza prowadzenie zdrowego stylu życia - zbilansowana dieta oraz regularna aktywność fizyczna. Utrzymywanie prawidłowej masy ciała chroni m.in. przed stłuszczeniem wątroby. najważniejsze jest też unikanie alkoholu oraz palenia papierosów.
Profilaktyka marskości wątroby obejmuje też minimalizowanie ryzyka zakażenia wirusem WZW:
szczepienie na WZW typu B;
unikanie zachowań, które mogą prowadzić do zakażenia wirusem WZW typu C: zabiegi medyczne, stomatologiczne, kosmetyczne wykonywane w przypadkowych miejscach o niskim poziomie higieny i sterylizacji, przygodne kontakty seksualne;
Zaleca się też regularne badania oceniające poziomy enzymów wątrobowych oraz kontrolne badania usg wątroby.
