Badanie kliniczne edycji genów przy użyciu techniki CRISPR u 14 osób z dziedziczną ślepotą dowiodły, że leczenie tą metodą jest bezpieczne. Doprowadziło do znaczącej poprawy widzenia u 11 pacjentów.
Spektakularne wyniki badania klinicznego
Badanie fazy 1/2 o nazwie Brilliance było prowadzone przez naukowców z Mass Eye and Ear oraz Harvard Medical School, a jego szczegóły opublikowano w „The New England Journal of Medicine”. Wstępne wyniki są spektakularne i po raz kolejny potwierdzają skuteczność terapii CRISPR w leczeniu chorób genetycznych.
Wszyscy uczestnicy badania (12 dorosłych i 2 dzieci) cierpieli na dziedziczną chorobę siatkówki, znaną jako wrodzona ślepota Lebera (LCA). Jest to jedna z najczęstszych przyczyn utraty wzroku w dzieciństwie, powiązana z mutacjami w genie białka centrosomalnego 290 (CEP290). Przeszli oni pojedyncze wstrzyknięcie leku do edycji genomu CRISPR/Cas9 – EDIT-101 – do jednego oka w ramach specjalistycznej procedury chirurgicznej. W badaniu tym skupiono się przede wszystkim na ocenie bezpieczeństwa i przeprowadzono wtórną analizę skuteczności.
– Badanie to pokazuje, iż terapia genowa CRISPR w leczeniu dziedzicznej utraty wzroku jest warta kontynuacji w badaniach i próbach klinicznych. Chociaż potrzebne są dalsze badania, aby sprawdzić, którzy pacjenci mogą odnieść największe korzyści z leczenia i ustalić najskuteczniejszą dawkę, wczesne wyniki są obiecujące i mogą utorować drogę do leczenia innych form ślepoty genetycznej opartych na technologii CRISPR, która faktycznie przywraca wzrok, a to dopiero początek – stwierdza prof. Eric Pierce z Mass Eye and Ear i Harvard Medical School.
Technika edycji genów CRISPR/Cas9 wykorzystuje kierujące RNA, które działa jak przewodnik GPS, aby doprowadzić enzym Cas9 do docelowego miejsca w genomie. Następnie Cas9 tnie genom, umożliwiając naturalnej maszynerii genetycznej komórki usunięcie niepożądanych mutacji lub naprawę wadliwie funkcjonujących genów. Na potrzeby badania Brilliance firma Editas Medicine opracowała EDIT-101, który wykorzystuje dwa kierujące RNA do naprawy mutacji w CEP290, umożliwiając przywrócenie funkcji wadliwego genu.
Do badania włączono pierwszego w historii pacjenta, któremu w 2019 r. podano lek edytujący geny bezpośrednio do organizmu, chociaż od tego czasu opublikowano inne badania z zastosowaniem tego podejścia. Do niedawna modyfikacje edycji genów stosowane w celach terapeutycznych były przeprowadzane poza organizmem, a następnie podawane pacjentowi w postaci już zmodyfikowanych genetycznie komórek. Dzieje się tak nadal w przypadku większości stosowanych terapii edycji genów.
Zobaczyć jedzenie na talerzu
– Usłyszeć od kilku uczestników, jak bardzo byli zachwyceni faktem, iż w końcu mogli zobaczyć jedzenie na swoich talerzach, to wielka sprawa. Były to osoby, które nie potrafiły odczytać żadnych linii na tablicy okulistycznej i nie miały możliwości leczenia, co jest niestety rzeczywistością w przypadku większości osób z dziedzicznymi chorobami siatkówki – dodaje prof. Eric Pierce.
Nie zgłoszono żadnych poważnych zdarzeń niepożądanych związanych z leczeniem lub zabiegiem ani żadnych działań toksycznych ograniczających dawkę. Aby sprawdzić skuteczność, naukowcy przyjrzeli się czterem miarom: najlepszej korygowalnej ostrości wzroku (BCVA); badaniu bodźców pełnego pola przystosowanego do ciemności (FST), nawigacji funkcji wzrokowych (VNC) i jakości życia związanej ze wzrokiem.
Jedenastu uczestników wykazało poprawę co najmniej jednego z tych wyników, podczas gdy sześciu wykazało poprawę w dwóch lub więcej. Czterech odnotowało klinicznie znaczącą poprawę BCVA, a sześciu doświadczyło znaczącej poprawy widzenia związanej z czopkami – jak wykazały badania FST – z czego pięciu uczestników wykazało poprawę co najmniej jednego z trzech pozostałych wyników.
Przeczytaj także: „Rozszerzona rzeczywistość w operacjach okulistycznych” i „Weszliśmy w nową erę leczenia chorób siatkówki”.
