Tai chi i qigong w rehabilitacji kardiologicznej. Rozmowa z instruktorem Iwoną Korlacką

„Ćwiczenia uspokajają, pogłębiają oddech, poprawiają strukturę ciała, zwiększają pewność siebie oraz poziom zadowolenia z życia. Ma to duże znaczenie w przypadku pacjentów w trakcie rehabilitacji, w tym kardiologicznej” – o roli tai chi i qigong w rehabilitacji kardiologicznej mówi w rozmowie z Evereth News Iwona Korlacka, instruktor sportu i rekreacji ruchowej z kung fu, tai chi, qigong, jogi, narciarstwa, sportów wrotkarskich, członek Polskiego Związku Wushu.

– Tradycyjna medycyna chińska zakłada istnienie w organizmie człowieka meridianów – kanałów energetycznych, przez które przepływa energia qi. Na przebiegu meridianów zlokalizowane są punkty biologicznie czynne. Właśnie te punkty są wykorzystywane przez akupunkturę, moksybucję i inne zabiegi do przywracania równowagi w organizmie człowieka. Punkty te są pobudzane również przez specjalne ćwiczenia fizyczne – qigong. Qigong może być stosowany zarówno w terapii jak i w profilaktyce zdrowotnej. Doceniając skuteczność tradycyjnych ćwiczeń chińskich, lekarze kierują swoich pacjentów na zajęcia qigong i tai chi – mówi Iwona Korlacka.

Evereth News: Ma pani wieloletnie doświadczenie w qigong i tai chi. Proszę powiedzieć, czym jest qigong i tai chi i jakie są różnice między tymi systemami.

Iwona Korlacka: – Qigong to ogólna nazwa ćwiczeń psychofizycznych, w których pobudzana jest energia życiowa qi. Są to ćwiczenia prozdrowotne i stanowią część tradycyjnej medycyny chińskiej. Istnieje bardzo wiele sekwencji qigong. choćby sekwencje o tej samej nazwie mogą się od siebie znacząco różnić. Przykładowo qigong pięciu zwierząt, według przekazu świątyni Wu Dang, jest zupełnie inny niż w przekazie klasztoru Shaolin. Natomiast tai chi jest z założenia sztuką walki, która jednak wykorzystuje zasady tradycyjnej medycyny chińskiej w zakresie przepływu energii.

Od czego zaczyna się trening tai chi lub qigong?

– Trening rozpoczyna się od poznania zasad. Realizację zasad bardzo dobrze ilustruje pozycja nazywana „staniem jak słup” lub „obejmowaniem drzewa”. Inną, bardziej wymagającą pozycją jest pozycja „jeźdźca”.

Na czym polegają te pozycje?

– W obu wymienionych pozycjach stopy ustawione są równolegle, na szerokość bioder lub szerzej w pozycji „jeźdźca”, nogi ugięte w kolanach. Kolana ustawione są nad stopami i nie przekraczają linii palców stóp. Kręgosłup wyciągnięty jest jakby za czubek głowy, kość krzyżowa ustawiona pionowo, ręce wyciągnięte przed sobą, jakby obejmowały pień drzewa.

Strukturę ciała bardzo dobrze opisuje określenie „stal owinięta bawełną” i oznacza to, ze osoba ćwicząca wygląda jakby była bardzo rozluźniona, aczkolwiek jej pozycja jest bardzo stabilna, ugruntowana.

Wydaje się, iż każdy potrafi stać. To chyba nie jest zbyt trudne ćwiczenie?

– Rzeczywiście wydaje się to proste. Jednak przyjęcie poprawnej pozycji „stania jak słup” wymaga skupienia uwagi na wielu elementach takich jak: prawidłowe ustawienie kręgosłupa oraz zaangażowanie mięśni posturalnych i dołączenie do tego prawidłowego oddychania.

Bardzo dużo osób nie potrafi przyjąć pionowej pozycji ciała. Odchylają się od pionu, do przodu lub do tyłu. Krzywizny kręgosłupa są często pogłębione, co wynika często z występowania zbyt silnych napięć mięśniowych.

A co dzieje się z oddechem?

– Oddech jest przeponowy, to znaczy, iż w procesie oddychania przepona musi wykonać swoją pracę powodującą poruszenie obszaru brzucha i dolnych pleców, tak zwanego dolnego dan tian.

A jaki jest kolejny etap treningu?

– Bardziej zaawansowaną formą ćwiczeń są tak zwane ćwiczenia „rozwijania jedwabiu”. W tych ćwiczeniach są zachowane wszystkie zasady opanowane podczas ćwiczenia pozycji stojących. Jest kilka wariantów tych ćwiczeń – na jedna lub obie ręce. Poziom trudności zwiększa się, gdy dołącza się kroki.

Czy ruch w tai chi i qigong różni się od innych form ruchu?

– W tai chi i qigong ruch zewnętrzny wyprowadzany jest ze środka ciała tak zwanego dolnego dan tian. Dolny dan tian to obszar położony około 2 cm poniżej pępka, w głębi ciała. Ruch jest spiralny z dużą ilością skrętów w talii.

Ćwiczenia tai chi i qigong angażują całe ciało, ścięgna oraz mięśnie, także głębokie ich partie – mięśnie posturalne.

Skąd bierze się prozdrowotne działanie tai chi i qigong?

– Przede wszystkim z mechaniki prowadzenia ruchu, która angażuje całe ciało, a jednocześnie wymusza głęboki, spokojny oddech, który zapewnia dotlenienie organizmu. Ćwiczenia obniżają poziom cukru we krwi, stabilizują ciśnienie, redukują stres, poprawiają koncentrację, udrażniają przepływ energii w ciele, poprawiają równowagę psychofizyczną, wzmacniają ciało i redukują wady postawy, stabilizują pozycję ciała.

A jaki jest aspekt psychologiczny treningu?

– Jak pokazują badania ankietowe, ćwiczenia uspokajają, pogłębiają oddech, poprawiają strukturę ciała, zwiększają pewność siebie oraz poziom zadowolenia z życia. Ma to duże znaczenie w przypadku pacjentów w trakcie rehabilitacji, w tym kardiologicznej. Często pacjentami rehabilitacji kardiologicznej są osoby, które były bardzo aktywne fizycznie, uprawiały regularnie sport, lub pracownicy fizyczni. Problemy kardiologiczne zmuszają takie osoby do zmiany trybu życia, co jest dla nich stresujące. U takich osób często pojawia się depresja. I znów, jak pokazują badania, ćwiczenia qigong i tai chi pozwalają im w znacznym stopniu powrócić do aktywności.

A co spowodowało, iż zainteresowała się Pani tai chi i qigong?

– W latach 1986-1988 pracowałam na AWF w Katowicach i zostałam wysłana na studium informatyczne do Warszawy. Podczas pobytu w Warszawie zapisałam się na zajęcia karate i jogi. Po powrocie chciałam kontynuować naukę. W tym czasie w Katowicach nie znalazłam zajęć karate. Natrafiłam jednak na zajęcia kung fu i rozpoczęłam naukę. Równocześnie uczęszczałam na zajęcia regularne i warsztaty z jogi. W 1991 r. zostałam instruktorem kung fu. Bywając na różnych warsztatach z mistrzami sztuk walki natrafiłam na mistrza tai chi stylu Chen. W tym czasie prowadziłam już własne zajęcia w różnych miejscowościach. A w 2014 r. zostałam zatrudniona w szpitalu w Katowicach Murckach, na oddziale rehabilitacji kardiologicznej. Było to związane z pojawiającymi się wówczas coraz powszechniej w czasopismach medycznych publikacjami o skuteczności qigong i tai chi w rehabilitacji, również kardiologicznej.

Iwona Korlacka podczas 26. Sympozjum Sekcji Rehabilitacji Kardiologicznej i Fizjologii Wysiłku wystąpi w trakcie sesji „Alternatywne formy treningu w rehabilitacji kardiologicznej”. Ekspertka wygłosi wykład pt. „Zastosowanie Tai Chi oraz Qi Gong w rehabilitacji kardiologicznej”. Zapraszamy do zapoznania się z całym programem merytorycznym konferencji.

26. Sympozjum Sekcji Rehabilitacji Kardiologicznej i Fizjologii Wysiłku odbędzie się w dniach 11-13 maja 2023 r. Serdecznie zapraszamy do rejestracji na stronie: rehabilitacja2023ptk.pl.