Świerzb – czy jest związany z brakiem higieny?
Produkty wspomagające w stosowaniu diety
Świerzb jest chorobą pasożytniczą skóry, która jest wywoływana przez świerzbowce. Towarzyszy jej bardzo intensywny, uciążliwy świąd, który utrudnia codzienne funkcjonowanie. Wielu osobom świerzb kojarzy się z brakiem higieny, jednak jest to mit, gdyż świerzbowcem można się zarazić stosunkowo łatwo, zwłaszcza w dużych skupiskach ludzi.
Charakterystycznym objawem świerzbu jest bardzo uporczywy świąd skóry, który ma związek z aktywnością pasożytów, a zwłaszcza z obecnością ich odchodów i jaj. Faktem jest, iż ryzyko zarażenia świerzbowcemrośnie w przypadku zaniedbań higienicznych, jednak jest to jeden z wielu czynników zwiększających ryzyko choroby. Objawów świerzbu nie powinno się lekceważyć. Należy się z nimi zgłosić do lekarza rodzinnego lub do dermatologa, a kuracja powinna dotyczyć nie tylko osoby chorej, ale też osób z jej najbliższego otoczenia, w tym bezobjawowych. Co jeszcze należy wiedzieć o świerzbie, przyczynach choroby i jej leczeniu? Jakie są skuteczne sposoby na świerzb? Sprawdzamy!
Świerzb – co to za choroba i jakie są jej przyczyny?
Świerzb jest chorobą pasożytniczą wywoływaną przez świerzbowca ludzkiego, czyli pasożyta należącego do roztoczy, którego miejscem bytowania jest ludzka skóra. Świerzbowiec normalnie żyje i żeruje na powierzchni skóry, natomiast samica świerzbowca drąży w warstwie rogowej naskórka tunele, by następnie w ich końcach (nory świerzbowcowe) składać jaja, z których wykluwają się larwy.
Świerzbem można się zarazić stosunkowo łatwo. Panuje powszechne przekonanie, iż jest to choroba związana z brudem i zaniedbaniami higienicznymi, jednak należy mieć na uwadze, iż zwiększone ryzyko zachorowania dotyczy szerokiego grona pacjentów, w tym nie tylko tych o wątpliwej higienie. Zachorowaniu sprzyja:
- Przebywanie w dużych skupiskach ludzi (żłobki, przedszkola, placówki opiekuńcze dla osób starszych).
- Wiek – najbardziej narażone na zachorowanie są dzieci i osoby starsze z uwagi na ich niefunkcjonującą najlepiej odporność.
- Niektóre choroby (choroby przewlekłe, choroby skóry, które osłabiają jej funkcje obronne, niektóre choroby psychiczne).
- Stosowanie leków osłabiających odporność (np. w związku z leczeniem onkologicznym).
Świerzbem można się zarazić zarówno przez kontakt bezpośredni, jak i przez kontakt pośredni. Co ważne – zarażać może osoba, która jeszcze nie ma objawów choroby. Zwykle nie zarazimy się przez zwykłe krótkotrwałe podanie ręki (wyjątek – świerzb norweski), ale zachorowaniu sprzyjają codzienne bliskie kontakty z osobą chorą, w tym dzielenie z nią łóżka, przytulanie czy kontakty seksualne. Zachorowaniu sprzyja również używanie tej samej pościeli i ręczników czy przedmiotów codziennego użytku bądź odzieży.
Po czym poznać, iż to świerzb? Objawy
Podstawowym i bardzo charakterystycznym objawem świerzbu jest bardzo intensywny świąd skóry, który ma związek z występującymi na ciele pasożytami. Świąd skóry przy świerzbie wyróżnia się tym, iż ma wyraźną tendencję do nasilania się po rozgrzaniu ciała. Jest zatem bardziej intensywny po nocy w ciepłej pościeli oraz po wysiłku fizycznym, poza tym jest dokuczliwy po gorącej kąpieli itd. Co ważne, świąd towarzyszący chorobie obejmuje zarówno skórę z widocznymi zmianami, jak i obszary skóry nieobjęte zmianami. Świąd nie jest oczywiście jedynym objawem, który mogą zaobserwować pacjenci ze świerzbem. Objawy dodatkowe mogą się wiązać z:
- Występowaniem nor świerzbowcowych – są to kilkumilimetrowe liniowe korytarze wydrążone pod skórą. Na końcu takiego korytarza można zauważyć niewielki czarny punkcik, czyli świerzbowca. Najczęściej nory świerzbowcowe są zlokalizowane w skórze takich obszarów ciała jak nadgarstki oraz obszary między palcami dłoni.
- Występowanie uporczywie swędzących krostek, grudek bądź pęcherzyków – najczęściej można je zaobserwować w takich obszarach skóry jak dłonie, narządy płciowe, pachy, klatka piersiowa i brzuch, jednak zwykle nie lokalizują się na głowie, na dłoniach i podeszwach stóp, czy też między łopatkami.
- Występowanie na skórze przeczosów, podrażnienia, zaczerwienienia i strupów – zmiany mają związek z intensywnym drapaniem skóry.
Rozpoznanie świerzbu – diagnostyka u lekarza
Leczenie świerzbu warto rozpocząć możliwie najszybciej od zaobserwowania objawów choroby, dlatego nie ma co zwlekać z kontaktem z lekarzem. Pacjent w celu potwierdzenia choroby i dobrania leczenia powinien zgłosić się do lekarza rodzinnego lub bezpośrednio do dermatologa. Choć infekcja może być dla pacjenta wstydliwa, nie powinien odkładać wizyty u specjalisty, gdyż brak wdrożenia prawidłowego leczenia może skutkować zakażeniami wtórnymi skóry (w tym infekcje paciorkowcem i gronkowcem), a choćby prowadzić do poważniejszych powikłań, w tym zapalenia tkanki podskórnej i naczyń limfatycznych czy gorączki reumatycznej bądź kłębuszkowego zapalenia nerek.
Świerzb – leczenie i rokowania
W przypadku objawów sugerujących świerzb pacjent powinien niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Bardzo ważne jest, aby kuracją przeciwświerzbową objąć nie tylko osobę chorą, ale również osoby z jej najbliższego otoczenia, w tym również osoby, które nie mają żadnych objawów choroby. Leczenie powinno być ponadto uzupełnione działaniami, takimi jak pozbycie się pasożytów z przedmiotów codziennego użytku.
W leczeniu świerzbu wykorzystuje się m.in. permetrynę, krotamiton, benzoesan benzylu czy związki siarki. Leki przeciwpasożytnicze stosuje się naskórnie, nakładając je na całą powierzchnię skóry, w tym szczególnie w obszarach takich jak przestrzenie międzypalcowe czy fałdy skóry. Najlepiej stosować je po rozgrzewającej kąpieli. W przypadku świerzbu norweskiego i ciężkich przypadków choroby, lekarz może zdecydować o konieczności wdrożenia leczenia środkami doustnymi, takimi jak iwermektyna. jeżeli natomiast – w efekcie drapania skóry – dojdzie do nadkażeń bakteryjnych skóry – niezbędna może się okazać antybiotykoterapia.
Lista domowych sposobów na świerzb
Czy istnieją skuteczne domowe sposoby walki ze świerzbem? W warunkach domowych można zastosować preparaty dostępne bez recepty, jednak najskuteczniejszą metodą jest zastosowanie leków na receptę. W łagodzeniu świądu natomiast można się wspomagać emolientami i preparatami o działaniu antyhistaminowym, ewentualnie glikokortykosteroidami.
Jeśli natomiast chodzi o domowe sposoby walki ze świerzbem, które powinny uzupełniać leczenie wdrożone przez lekarza, ważne jest szczególnie dokładne pozbycie się pasożytów z otoczenia. Aby zrobić to skutecznie, należy:
- Dokładnie wyprać pościel, odzież i ręczniki (temp. min. 50 stopni), a następnie dla pewności wyprasować je gorącym żelazkiem.
- Odkurzyć dywany i meble tapicerowane, a w razie możliwości wyprać je.
- W wysokiej temperaturze wyprać również używane koce i narzuty.
- Przedmioty osobiste, których nie da się wyprać, najlepiej zamknąć w szczelnym worku foliowym na min. 3 dni bądź zamrozić na 12 godzin w temp. -20 stopni.
Dokładne pozbycie się pasożytów z otoczenia jest kluczowe, jeżeli chodzi o ochronę domowników przed ponownym zarażeniem, dlatego należy podejść do tego rozsądnie.
Bibliografia:
- Świerzb – diagnostyka i leczenie; w: https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/02/ke2016.6-9.pdf [dostęp online 11.2024]
- https://www.researchgate.net/publication/367045888_Swierzb_-_postepowanie_i_leczenie_u_dzieci [dostęp online 11.2024]
- https://www.researchgate.net/publication/358039719_Swierzb_-_stara_choroba_nowe_mozliwosci_leczenia [dostęp online 11.2024]
- https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/170624,swierzb [dostęp online 11.2024]
- https://en.wikipedia.org/wiki/Scabies [dostęp online 11.2024]
- https://podyplomie.pl/medycyna/23445,swierzb-najnowsze-zasady-diagnostyki-leczenia-i-profilaktyki [dostęp online 11.2024]
