Jak pokazały badania prowadzone przez WHO (ang. World Health Organization), krótszy schemat leczenia gruźlicy jest bezpieczny i skuteczny.
Pomimo tego, iż gruźlica jest chorobą, której można zapobiec i w dużej mierze można ją wyleczyć, wciąż pozostaje głównym czynnikiem obciążenia chorobami populacji i budżetów. Od początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku inicjatywy mające na celu walkę z gruźlicą stały się bardziej widoczne, co doprowadziło do zmniejszenia obciążenia tą chorobą. W ostatnich latach sukcesy w walce z nią nie są jednak tak imponujące, a roczne wskaźniki spadku zachorowalności na gruźlicę w ciągu ostatnich 10 lat wahały się od 1% do 2%.
W latach 2020–2023 WHO/Europe współpracowało z 13 krajami w zakresie tworzenia i realizacji krajowych programów leczenia gruźlicy (TB). Celem było zbadanie, jakie są wyniki leczenia osób poddawanych 9-miesięcznym schematom leczenia gruźlicy wielolekoopornej (MDR-TB).
Odkrycia, opublikowane niedawno w czasopiśmie Lancet Infectious Diseases, dostarczają ważnych dowodów, które pokazują wysoki poziom bezpieczeństwa i skuteczności z 83% skutecznością leczenia i tylko 1% prawdopodobieństwem nawrotu po 12 miesiącach.
Analizie poddano wyniki leczenia 2636 osobób – to jedna z największych kohort pacjentów z MDR-TB, jakie kiedykolwiek badano. Badanie zostało sfinansowane przez Światowy Fundusz na rzecz Walki z AIDS, Gruźlicą i Malarią, Amerykańską Agencję Rozwoju Międzynarodowego oraz rząd Niemiec.
Aby spełnić wysokie standardy badania, wszyscy klinicyści i pracownicy służby zdrowia biorący udział w krajowych programach walki z gruźlicą musieli zostać przeszkoleni w wielu obszarach, takich jak badania przesiewowe pacjentów pod kątem skutków ubocznych, rejestrowanie zdarzeń niepożądanych i zarządzanie nimi oraz korzystanie z obserwacji wideo w celu sprawdzenia i wsparcia osób przyjmujących leki.
Według dr Ligi Kuksy z Centrum Gruźlicy i Chorób Płuc w Szpitalu Uniwersyteckim Riga East na Łotwie, zdobycie doświadczenia w prowadzeniu badań było dla niej prawie tak samo znaczące jak wyniki. – Przeskakiwanie z długiego schematu leczenia – który może trwać do 3 lat z długimi okresami pobytu w szpitalu – do krótkich schematów terapeutycznych wielu lekarzom może wydawać się ryzykowne. To zrozumiałe. Jesteśmy nauczeni, by praktykować medycynę opartą na dowodach. Dzięki przeprowadzeniu takich badań klinicyści czują się komfortowo, stosując krótsze schematy leczenia, ponieważ dostarczyły one zarówno dowodów, jak i dały cenne doświadczenia, iż więcej osób wraca do zdrowia po MDR-TB – podkreśla.
Udowodniono, iż najnowsze schematy leczenia zalecane przez WHO zwiększają szanse danej osoby na pełne wyleczenie gruźlicy. Teraz leczenie jest łatwiejsze do przeprowadzenia i ukończenia, a nowe schematy postępowania są bardziej skuteczne. Pobyty w szpitalu są albo ograniczone do minimum, albo w wielu przypadkach w ogóle nie są konieczne. Nie ma zastrzyków, a tabletek jest znacznie mniej, pacjenci mogą być leczeni ambulatoryjnie, co oznacza, iż przebywają w domu i mogą potencjalnie kontynuować pracę.
Szerszy obraz
Przeprowadzone badanie wykazało, iż istnieje związek między gorszymi wynikami leczenia a ryzykiem wystąpienia chorób niezakaźnych, takich jak palenie tytoniu, spożywanie alkoholu i złe odżywianie. Monitorowanie tych czynników w ramach badań uświadomiło lekarzom i pielęgniarkom wpływy, które mogą zmniejszać szanse ich pacjentów na pełne wyzdrowienie.
Związek między bezrobociem a niepowodzeniami w leczeniu gruźlicy podkreślił również znaczenie uwzględnienia społecznych uwarunkowań zdrowia przy planowaniu wsparcia dla osób poddawanych leczeniu gruźlicy.
Region Europejski WHO potrzebował innego schematu
Bezpieczeństwo i skuteczność standardowego 9-miesięcznego schematu leczenia zalecanego przez WHO do stosowania programowego w 2020 roku zostały już ustalone. Jednak w regionie panowała – i przez cały czas występuje – powszechna oporność na 4 z 7 głównych leków stosowanych w schemacie leczenia, co czyni go nieprzydatnym do stosowania.
Ponieważ nie były dostępne żadne inne krótsze opcje leczenia, WHO/Europe rozpoczęła badania operacyjne w celu ustalenia skuteczności i bezpieczeństwa 9-miesięcznych schematów leczenia, w których stosuje się różne leki przeciwgruźlicze.
6-miesięczny schemat zalecany przez WHO w 2023 roku zastąpił niektóre leki, wcześniej nieodpowiednie dla regionu. Trzeba było znaleźć rozwiązanie dla kobiet w ciąży, matek karmiących piersią i dzieci poniżej 14. roku życia.
6- i 9-miesięczne schematy leczenia mają wiele wspólnych cech w zakresie wdrażania, monitorowania leczenia i zarządzania zdarzeniami niepożądanymi, więc badanie 9-miesięcznych schematów utorowało również drogę do szybkiego przyjęcia 6-miesięcznego schematu tam, gdzie to możliwe.
W badaniu wzięło udział 13 krajów: Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja, Kazachstan, Kirgistan, Łotwa, Litwa, Republika Mołdawii, Tadżykistan, Turkmenistan, Ukraina i Uzbekistan.
Źródło: www.who.int
