Świąd skóry to bardzo częsty objaw chorób, nie tylko dermatologicznych. Mimo tego to właśnie do lekarza dermatologa udajemy się w pierwszej kolejności, gdy tylko świąd staje się uporczywy lub ma charakter przewlekły. Mechanizmy powstawania świądu sterowane są przez układ nerwowy, a nierzadko również układ odpornościowy.
Świąd – przyczyny
Uczucie świądu jest subiektywne i może być wywołane przez bodźce mechaniczne, termiczne, elektryczne i chemiczne (najczęściej). Naukowcy wciąż sprzeczają się o to, czy świąd powstaje wskutek działania podprogowych bodźców bólowych, a tym samym stanowi formę odczuwania bólu, czy może jest odrębną fizjologicznie jakością doznań. Zarówno ból, jak i świąd mogą być wyzwalane przez te same bodźce, choć o różnym natężeniu. Za ich przewodnictwo odpowiadają zakończenia nerwowe włókien C, kierując się do ośrodkowego układu nerwowego poprzez boczne części tylnych korzeni rdzeniowych oraz nerwy czaszkowe. Świąd może występować w przebiegu rozmaitych chorób i schorzeń, między innymi:
- przyjmowania niektórych leków jako skutek uboczny;
- zapalenia wątroby;
- przewlekłej niewydolności nerek;
- choroby Hodgkina;
- mastocytozy;
- niedoboru żelaza;
- chorób tarczycy;
- zakażenia HIV;
- cholestazy;
- cukrzycy;
- grzybicy;
- alergii;
- różnego rodzaju problemów dermatologicznych – łojotokowe zapalenie skóry, trądzik, łupież, łuszczyca, wyprysk kontaktowy, atopowe zapalenie skóry i inne.
Warto także wiedzieć, iż za klasyczne mediatory świądu uważa się następujące związki: histamina, serotonina, pochodne kinin, prostaglandyny oraz neuropeptydy.
Świąd – objawy
Zgodnie z definicją, świąd jest subiektywnym, nieprzyjemnym i uporczywym uczuciem pochodzącym z powierzchni skóry. Wywołuje chęć drapania lub pocierania ciała, trudną do pohamowania. Świąd może pojawiać się jako jedyny objaw skórny, jak również mogą towarzyszyć mu zupełnie inne, w tym: zaczerwienienie, opuchlizna, wysypka, plamy lub pęcherze. Skóra może mieć dobrą kondycję, jednak częściej jest przesuszona, pękająca, łuszcząca się czy odwodniona. Staje się automatycznie bardziej podatna na uszkodzenia i działanie negatywnych czynników zewnętrznych. jeżeli świąd jest przejawem chorób ogólnoustrojowych pojawiają się także objawy charakterystyczne dla nich, np. wypadanie włosów i uczucie przewlekłego zmęczenia przy chorobach tarczycy.
Świąd – diagnostyka
Diagnostyka świądu jest skomplikowana i często trwa dłuższy czas zanim rzeczywiście odnajdzie się przyczynę problemu. W pierwszej kolejności warto wykonać testy skórne alergiczne, dzięki czemu będzie można wykluczyć lub potwierdzić tak powszechne w dzisiejszych czasach alergie. Niekiedy oględziny skóry znacznie zawężają obszar poszukiwań, jako iż w przebiegu schorzeń dermatologicznych pojawiają się również inne objawy (np. zaczerwienienie skóry, wyprysk, wysypka, łuszczenie). W przypadku świądu uogólnionego należy wykonać:
- morfologię krwi z rozmazem;
- panel wątrobowy;
- badanie hormonów tarczycy;
- panel nerkowy i badanie ogólne moczu;
- glikemię;
- RTG klatki piersiowej;
- analizę kału w kierunku pasożytów.
Jeśli pojawiły się czynniki ryzyka HIV należy dodatkowo wykonać badanie przeciwciał przeciwko HIV. Może się zdarzyć, iż świąd ma podłoże psychiczne i jest reakcją organizmu na nadmierny stres. Wówczas warto skierować pacjenta na diagnostykę psychoterapeutyczną. W rozpoznaniu przyczyn świądu istotny jest szczegółowy wywiad. Być może pacjent wskaże w nim, iż świąd pojawił się po zmianie środków piorących bądź kosmetyków do pielęgnacji skóry. Wówczas leczenie opierać się będzie na odstawieniu ich / zamianie na inne, nie będzie więc konieczna szczegółowa diagnostyka.
Świąd – leczenie
Postępowanie powinno być uzależnione od przyczyny świądu. Przy chorobach dermatologicznych najczęściej stosuje się więc maści i kremy oraz zmienia zasady pielęgnacji ciała. Przy alergiach konieczne jest unikanie alergenów lub wykonanie odczulania, z kolei w przebiegu chorób ogólnoustrojowych, których nie da się wyleczyć całkowicie, należy dążyć do ich ustabilizowania. Bez względu na przyczynę świądu warto spróbować domowych sposobów, takich jak:
- chłodne okłady – działają doraźnie i łagodzą odczucie świądu;
- zmiana kosmetyków do pielęgnacji skóry – nowe muszą mieć całkowicie naturalny skład, najlepiej pochodzenia roślinnego (oleje, wyciągi roślinne, zioła, witaminy, algi);
- unikanie noszenia obcisłych ubrań wykonanych ze sztucznych tworzyw;
- unikanie drapania się, choćby jeżeli świąd wydaje się być uporczywy. Drapanie jedynie nasila problem;
- picie dużej ilości wody;
- picie naparów ziołowych lub okłady z nich, przy czym najlepiej sprawdzają się: liść brzozy, kłącze tataraku, kora wierzby, mniszek lekarski oraz korzeń kozłka.
Domowe postępowanie w połączeniu ze specjalistycznym leczeniem często daje zadowalające rezultaty.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki siewnej w płynie
Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Zobacz więcej... |
|
Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach
Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o adekwatnościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Świnoga M., Zalewska-Janowska A., Charakterystyka świądu i ocena zależności między jego nasileniem a wybranymi parametrami psychologicznymi u pacjentów z wypryskiem kontaktowym, Alergia Astma Immunologia, 20/2015.
- Krajnik M., Żylicz Z., Świąd w zaawansowanych chorobach wewnętrznych. Patogeneza i leczenie, Polska Medycyna Paliatywna, 2/2002.
- Szpringer E., Świąd skóry, Nowa Medycyna, 11/2000.
