Strup na ranie – czy zawsze trzeba go usuwać?

forumleczeniaran.pl 1 tydzień temu

Leczenie ran, zarówno ostrych, jak i przewlekłych, to jeden z najczęstszych problemów w praktyce medycznej, pielęgniarskiej i opiece długoterminowej. Wśród naturalnych zjawisk towarzyszących procesowi gojenia znajduje się tworzenie strupa. Czy strup zawsze jest korzystny? Kiedy należy go usunąć, a kiedy zostawić? Jakie niesie ze sobą ryzyko, a kiedy pełni funkcję ochronną?

Fizjologia strupa i jego rola w procesie gojenia się rany

Strup to twarda, ochronna warstwa składająca się ze skrzepniętej krwi, która tworzy się na powierzchni gojącej się skóry w wyniku uszkodzenia zewnętrznej warstwy skóry (zadrapanie, skaleczenie). Jego celem jest zatrzymanie krwawienia w ranie oraz ochrona skóry przed czynnikami zewnętrznymi. Strup zwykle pozostaje na swoim miejscu, a następnie odpada.

Strup składa się z:

płytek krwi,
czerwonych krwinek,
białych krwinek,
fibryny,
osocza.

Strup to naturalny proces gojenia i w większości przypadków nie ma konieczności jego usuwania.

Jak wygląda strup?

Strupy są zwykle ciemnoczerwone lub brązowe, ale kolor może się zmieniać w miarę gojenia się rany i tworzenia nowej skóry pod strupem. Strupy mogą przybierać jednak inne kolory:

białe strupy – powstają zwykle w wyniku wilgoci wewnątrz strupa. Czerwony lub brązowy strup może zmienić kolor np. po kąpieli lub prysznicu;
żółte strupy – strup może przybrać żółtawy kolor, o ile w miejscu uszkodzenia pojawił się płyn surowiczy (żółta, przezroczysta ciecz wspierająca gojenie) lub zakażenie;
zielone strupy – zwykle oznacza, iż rana jest zainfekowana, a pod strupem gromadzi się żółta lub zielona ropa (która może się również sączyć), zmieniając kolor strupa. Prawdopodobnie ranie towarzyszą również inne objawy infekcji, takie jak zaczerwienienie skóry wokół rany, ból.

Strup należy ponadto zróżnicować z martwicą, która wymaga specjalistycznego postępowania.

Kiedy usunąć strup?

W ranach powierzchownych, np. otarciach naskórka czy cięciach chirurgicznych, strup, który ma zabarwienie czerwone lub brązowe, pełni funkcję ochronną, a jego samoistne odpadnięcie to naturalny element regeneracji. W tych przypadkach nie ma potrzeby jego usuwania – wręcz przeciwnie, zbyt wczesna manipulacja może doprowadzić do opóźnienia gojenia lub infekcji. Ponadto strupa nie należy usuwać, gdy rana goi się prawidłowo i nie ma niepokojących objawów infekcji, a także, gdy pacjent ma bardzo wysokie ryzyko krwawienia (np. skaza krwotoczna) – usunięcie może przynieść wówczas więcej szkody.

Usunięcie strupa jest wskazane, gdy:

strup znacznie zwiększa swój rozmiar,
rana staje się bolesna,
wokół strupa pojawia się zaczerwienienie, które zwiększa swoją intensywność (normalne jest, iż skóra wokół rany jest lekko różowa lub czerwona),
rana staje się coraz bardziej bolesna,
ze strupa sączy się żółta lub zielona ropa,
skóra wokół rany staje się cieplejsza,
pojawiają się ogólnoustrojowe objawy zakażenia (np. gorączka).

W powyższych sytuacjach należy skorzystać z pomocy specjalisty.

Jak bezpiecznie usuwać strup?

Strupa nigdy nie należy zdrapywać i odrywać na siłę, ponieważ może to doprowadzić do powstania blizny, krwawienia, pogłębienia ubytku i opóźnić proces gojenia. Strup powinien odpaść samoistnie, gdy rana się zagoi, a proces ten można wesprzeć poprzez nawilżenie rany. Przedwczesne usunięcie strupa nie jest wskazane, ponieważ odsłania to ranę i naraża ją na zakażenie. Ponadto rana zaczyna wytwarzać nowy strup, a im jest ich więcej – tym większe ryzyko powstania blizny.

Ranę należy delikatnie oczyszczać pod bieżącą wodą lub solą fizjologiczną, a następnie dokładnie osuszyć. Można zastosować również preparaty nawilżające, gdy rana jest szczególnie sucha. Utrzymywanie rany i strupa w czystości pomaga uniknąć zakażenia, które spowalnia gojenie.

Jeżeli konieczne jest usunięcie strupa, należy zrobić to:

w warunkach aseptycznych,
po wcześniejszym zmiękczeniu strupa,
z zabezpieczeniem rany opatrunkiem.

Co po usunięciu strupa? Opieka nad raną

Po usunięciu strupa niezbędne jest stworzenie warunków optymalnych dla ziarninowania i epitelizacji. W tym celu zaleca się:

regularne oczyszczanie rany,
stosowanie opatrunków, które utrzymują wilgoć, ale chronią przed zakażeniem,
monitorowanie wskaźników infekcji.

Postępowanie u pacjentów paliatywnych i geriatrycznych

U osób starszych, wyniszczonych lub objętych opieką paliatywną, decyzja o usuwaniu strupa musi uwzględniać nie tylko stan rany, ale też:

komfort pacjenta,
ryzyko krwawienia,
poziom bólu,
prognozowane korzyści z interwencji.

W wielu przypadkach nie usuwa się całkowicie strupa, ale stosuje się łagodną strategię nawilżania. Celem jest nie tylko gojenie, ale też poprawa jakości życia.

Bibliografia