Stripy na ranę – kiedy je stosować, jak zamocować i jak długo nosić?

Zamykanie ran jest jednym z podstawowych elementów postępowania w chirurgii i medycynie ratunkowej. W zależności od charakteru uszkodzenia skóry stosuje się różne metody – od szwów i zszywek chirurgicznych, przez kleje tkankowe, aż po proste rozwiązania, jakimi są paski przylepcowe. Stripy, czyli cienkie plastry służące do zbliżania brzegów rany, zyskały popularność ze względu na łatwość użycia, małą inwazyjność i dobre efekty kosmetyczne. W artykule przedstawiono wskazania do ich stosowania, technikę aplikacji oraz zasady pielęgnacji, które pozwalają na bezpieczne i skuteczne gojenie się rany.

Czym są stripy (paski przylepcowe) do zamykania ran?

Paski przylepcowe, znane powszechnie jako stripy lub pod nazwą handlową Steri-Strips, stanowią jedną z najczęściej stosowanych metod nieinwazyjnego zamykania ran w praktyce klinicznej. Powstały jako alternatywa dla szwów powierzchownych w ranach niewielkich i o prostym przebiegu. Są wykonane z porowatego materiału włókninowego, który pozwala na przepływ powietrza i umożliwia prawidłowe gojenie. Klej zastosowany w stripach jest medyczny, hipoalergiczny, o odpowiedniej sile przylegania, co czyni tę metodę bezpieczną także dla osób o wrażliwej skórze.

W literaturze medycznej podkreśla się, iż stosowanie stripów niesie ze sobą szereg korzyści. Przede wszystkim pozwala uniknąć dodatkowych urazów związanych z zakładaniem szwów, skraca czas procedury, zmniejsza odczuwany przez pacjenta dyskomfort, a także daje satysfakcjonujące efekty kosmetyczne. Dzięki swojej prostocie stripy znajdują zastosowanie nie tylko w warunkach szpitalnych, ale także w leczeniu ambulatoryjnym czy domowym, pod warunkiem prawidłowego nadzoru medycznego.

Charakterystyka stripów:

• cienkie paski włókninowe lub polimerowe,
• hipoalergiczny klej medyczny,
• przepuszczalność powietrza,
• łatwość aplikacji bez użycia specjalistycznego sprzętu,
• możliwość stosowania samodzielnie lub jako uzupełnienie innych metod zamknięcia rany.

Kiedy stosować stripy?

Wybór metody zamknięcia rany zależy od wielu czynników: lokalizacji, wielkości, kształtu, głębokości uszkodzenia oraz od ogólnego stanu pacjenta. Stripy sprawdzają się przede wszystkim w ranach powierzchownych i prostych.

Najlepsze efekty uzyskuje się w sytuacjach, gdy brzegi rany są gładkie, czyste i możliwe do łatwego przybliżenia. To właśnie w takich warunkach paski działają jak małe klamry – utrzymują tkanki w odpowiedniej pozycji i pozwalają na naturalny proces gojenia.

Wskazania kliniczne

• rany powierzchowne, o długości zwykle < 3–4 cm,
• nacięcia chirurgiczne po drobnych zabiegach (np. usuwanie znamion, biopsje),
• rany pourazowe o gładkich brzegach,
• podtrzymanie skóry po zdjęciu szwów, aby zmniejszyć ryzyko rozejścia się rany,
• dodatkowe wzmocnienie w ranach zamkniętych szwami podskórnymi,
• zastosowanie u pacjentów z cienką, delikatną skórą, szczególnie w podeszłym wieku.

Ograniczenia stosowania

• rany głębokie, sięgające tkanki podskórnej lub mięśniowej,
• miejsca o dużym napięciu skóry, np. nad stawami,
• rany nierówne, poszarpane lub zabrudzone,
• uszkodzenia spowodowane pogryzieniem czy ranami kłutymi,
• rany z aktywnym krwawieniem lub cechami infekcji,
• pacjenci z alergią kontaktową na kleje medyczne.

W badaniach klinicznych wskazuje się, iż efekty estetyczne przy stosowaniu stripów mogą być porównywalne do szycia skóry, szczególnie w krótkich, prostych ranach. Należy jednak pamiętać, iż ich skuteczność zależy od odpowiedniej kwalifikacji pacjenta i rany.

Jak prawidłowo zamocować stripy — technika aplikacji

Prawidłowa technika aplikacji pasków przylepcowych decyduje o skuteczności całej procedury. Bardzo duże znaczenie ma dokładne przygotowanie rany, ponieważ wszelkie zanieczyszczenia, nadmiar wilgoci czy tłuszczu skórnego mogą znacznie osłabić przyczepność stripów.

Proces aplikacji jest prosty, ale wymaga precyzji. Brzegi rany należy zbliżyć tak, aby przylegały do siebie bez napięcia. Następnie paski przykleja się prostopadle do linii rany, zaczynając od jednej strony i delikatnie naciągając, aby przybliżyć brzegi. Kolejne paski nakłada się równomiernie w odstępach kilku milimetrów.

Etapy zakładania stripów

1. Oczyszczenie i osuszenie skóry – zapewnia maksymalną przyczepność,
2. Zbliżenie brzegów rany – delikatne przytrzymanie palcami lub pęsetą,
3. Przyklejenie paska – zaczynając od jednej strony, następnie dociągnięcie do drugiej,
4. Rozmieszczenie kolejnych pasków – równomiernie na całej długości rany,
5. Ewentualne zabezpieczenie opatrunkiem – gdy istnieje ryzyko odklejenia pasków.

W niektórych przypadkach stosuje się dodatkowe techniki, np. naklejanie pasków ukośnie („zig-zag”), co pozwala lepiej rozłożyć siły naprężające i zmniejsza ryzyko rozejścia się rany. Warto pamiętać, iż paski nie powinny być naklejane równolegle do rany, gdyż nie spełniają wtedy swojej funkcji.

Jak długo nosić stripy?

Czas pozostawienia stripów na ranie zależy od wielu czynników – lokalizacji rany, napięcia skóry, wieku pacjenta, a także indywidualnych procesów gojenia. Najczęściej paski pozostają na skórze od 7 do 14 dni, a w wielu przypadkach same odpadają we właściwym momencie, kiedy rana jest już wystarczająco zagojona.

Pacjenci powinni zostać poinformowani, iż w pierwszych dniach po aplikacji paski muszą pozostać suche. Dopiero po 24–48 godzinach można delikatnie myć ranę, unikając moczenia czy szorowania. Ważne jest również, by nie próbować samodzielnie zrywać pasków – powinny one odpaść naturalnie. jeżeli utrzymują się dłużej niż dwa tygodnie, można je usunąć ostrożnie, przytrzymując skórę wokół rany.

Zalecenia dotyczące noszenia stripów

• średni czas – 7–10 dni,
• w ranach o niskim napięciu – mogą odpaść po 5–7 dniach,
• w ranach o wyższym napięciu – pozostają do 14 dni,
• paski powinny odpaść samoistnie,
• w razie konieczności usunięcia – robić to bardzo ostrożnie.

Postępowanie pielęgnacyjne i monitorowanie rany

Sama aplikacja stripów to tylko część procesu leczenia. Równie ważne jest prawidłowe postępowanie pielęgnacyjne oraz codzienna kontrola stanu rany. Edukacja pacjenta w tym zakresie odgrywa ogromną rolę i ma bezpośrednie przełożenie na powodzenie terapii.

Zasady pielęgnacji rany ze stripami:

• utrzymywać ranę w suchości przez pierwsze 48 godzin,
• myć delikatnie wodą po upływie tego czasu,
• osuszać przez przykładanie czystego ręcznika, nie pocierać,
• nie stosować tłustych kremów i maści na paski,
• codziennie kontrolować, czy nie ma oznak infekcji,
• w przypadku częściowego odklejenia – przyciąć pasek zamiast zrywać cały.

Objawy wymagające pilnej konsultacji lekarskiej:

• narastający ból,
• zaczerwienienie i obrzęk wokół rany,
• pojawienie się ropnej wydzieliny,
• nieprzyjemny zapach,
• gorączka lub złe samopoczucie ogólne.

Przykłady kliniczne zastosowania stripów

W literaturze naukowej można znaleźć wiele przykładów skutecznego wykorzystania stripów. U dzieci paski przylepcowe są często stosowane jako metoda pierwszego wyboru, ponieważ pozwalają uniknąć stresu i bólu związanego z zakładaniem szwów. W chirurgii plastycznej paski wykorzystywane są jako element wspomagający, ponieważ zmniejszają ryzyko rozejścia się rany i mogą poprawiać końcowy efekt estetyczny.

Po zdjęciu szwów paski przylepcowe stosuje się rutynowo w celu podtrzymania rany przez kolejne kilka dni. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko jej rozejścia i zapewnia lepsze warunki do remodelingu tkanek.

Podsumowanie

Stripy to metoda prosta, szybka i skuteczna w zamykaniu niewielkich ran. Dają dobre efekty kosmetyczne i mogą być stosowane zarówno samodzielnie, jak i w połączeniu z innymi technikami. Ich największym atutem jest niska inwazyjność, dzięki czemu są chętnie wybierane w leczeniu ambulatoryjnym oraz w sytuacjach, gdy zależy nam na szybkim i bezbolesnym postępowaniu.

Bibliografia

1. https://www.ambulance.qld.gov.au/__data/assets/pdf_file/0017/219302/cpp_skin-closure_steri-strip.pdf,
2. http://www.jmatonline.com/PDF/1088-1094-PB-12306.pdf,
3. https://www.drdanielaburchhardt.com/wp-content/uploads/2023/12/Wound-Care-Instructions-Using-Steri-Strips.pdf