Cukrzyca typu 1 może wystąpić w każdym wieku, jednak najczęściej objawia się w okresie dorastania, a szczyt zachorowań przypada na okres dojrzewania. Stanowi ona 5–10 proc. (z ok. 500 mln) wszystkich postaci cukrzycy i jest jedną z najczęstszych chorób autoimmunologicznych. Niepokojące są trendy wskazujące jasno, iż częstość jej występowania zwiększa się we wszystkich populacjach – przewiduje się, iż w grupie wiekowej poniżej 5. roku życia w Europie wzrośnie dwukrotnie w ciągu mniej niż 20 lat.
Powyższe dane stanowiły punkt wyjścia dla wieloośrodkowego zespołu naukowców pod kierownictwem prof. Riitty Veijoli z Oulu University Hospital, który ocenił, czy badanie przesiewowe autoprzeciwciał wyspowych jest skuteczne w przewidywaniu cukrzycy typu 1 u młodzieży w wieku 10–18 lat ze zwiększonym ryzykiem rozwoju choroby.
W tym celu dokonano zbiorczej analizy kilku dużych, prospektywnych badań przeprowadzonych w Finlandii, Niemczech i Stanach Zjednoczonych, w których oznaczano autoprzeciwciała przeciwko insulinie, dekarboksylazie kwasu glutaminowego i białku 2 związanemu z insulinomą; głównymi wynikami były czułość i dodatnia wartość predykcyjna tych autoprzeciwciał, testowanych jedno- lub dwukrotnie.
Ostatecznie, po wykluczeniach, w badaniu oceniono 8682 dzieci, spośród których 1890 było obserwowanych do 18. roku życia lub rozwinęła się u nich cukrzyca typu 1. U 23,4 proc. nastolatków stwierdzono co najmniej jeden rodzaj autoprzeciwciała wyspowego, a u 13,9 proc. rozwinęła się cukrzyca typu 1. Mediana odstępu między ostatnim oznaczeniem przesiewowym a diagnozą wyniosła 0,3 roku u 227 badanych, u których stwierdzono obecność autoprzeciwciał i 6,8 roku dla 35 z oznaczeniem ujemnym.
Najważniejszą informacją jest jednak fakt, iż pojedyncze badanie przesiewowe przeprowadzone w 10. roku życia było czułe w 90 proc, a dodatnia wartość predykcyjna wynosiła 66 proc. Badanie przesiewowe w dwóch grupach wiekowych (10 i 14 lat) zwiększyły czułość do 93 proc, ale obniżyły dodatnią wartość predykcyjną do 55 proc. Czas pokaże, czy dzieci obciążone cukrzycą typu 1 doczekają się tego typu programu badań przesiewowych.
Opracowanie: lek. Damian Matusiak
