Zmiany skórne pojawiają się nie tylko jako objaw pierwotnej choroby skóry, ale niejednokrotnie są manifestacją chorób układowych. Jakie sygnały daje skóra w przypadku zespołu VEXAS? Odpowiedź pojawiła się na łamach „The JAMA Dermatology”.
VEXAS (akronim od wakuole, enzym E1, związek z chromosomem X, autozapalna, somatyczna) jest nabytą chorobą autozapalną spowodowaną mutacjami somatycznymi w obrębie genu UBA1; charakteryzuje się ciężkim, przewlekłym stanem zapalnym rozpoczynającym się w wieku dorosłym, zwykle związanym z zaburzeniami hematologicznymi. Prowadzi do ogólnoustrojowego zapalenia, które potencjalnie obejmuje wszystkie narządy i tkanki. Obraz kliniczny może być niezwykle niejednorodny i naśladować inne układowe jednostki reumatologiczne współistniejące z chorobami hematologicznymi, zwłaszcza zespołem mielodysplastycznym. Opisana w roku 2020 jednostka charakteryzuje się szacunkową częstością występowania 1 na 4269 mężczyzn w wieku powyżej 50 lat.
Zespół naukowców ze Stanów Zjednoczonych przeprowadził obserwacyjne badanie kohortowe obejmujące 112 pacjentów, u których w latach 2019–2023 zdiagnozowano warianty genetyczne definiujące VEXAS. Dane zebrano na podstawie przeglądu dokumentacji medycznej lub bezpośrednio od pacjentów ocenianych w Narodowym Instytucie Zdrowia w Bethesda w stanie Maryland.
W badanej populacji zajęcie skóry było najczęstszą manifestacją choroby w 61 proc. przypadków, a jakiekolwiek zmiany wystąpiły aż u 83 proc. Spośród 64 raportów histopatologicznych dostępnych od 60 pacjentów dominującymi zmianami histopatologicznymi skóry były leukocytoklastyczne zapalenie naczyń (36 proc.), zapalenie skóry z naciekiem neutrofilowym (34 proc.) i zapalenie okołonaczyniowe (30 proc.). Poszczególne patogenne warianty genetyczne także powiązano ze specyficznymi objawami skórnymi - wariant p.Met41Leu był najczęściej kojarzony z naciekami neutrofilowymi, często przypominającymi histiocytoidalny zespół Sweeta. Natomiast wariant p.Met41Val był powiązany ze zmianami naczyniowymi z mieszanym naciekiem leukocytowym.
Dokonano także przeglądu metod leczenia; doustne stosowanie prednizonu zredukowało nasilenie zmian aż u 92 proc. chorych. Inne leki immunosupresyjne, zwłaszcza anakinra, nie były aż tak skuteczne, a wymieniony lek często prowadził do poważnych działań niepożądanych. U pacjentów z VEXAS leczonych anakinrą często występowały ciężkie reakcje w miejscu wstrzyknięcia (75 proc.), w tym owrzodzenia (17 proc.) i powstawanie ropni (8 proc.).
Podkreślono, iż należy rozważyć ocenę genetyczną pod kątem VEXAS u starszych pacjentów płci męskiej z trudnymi do jednoznacznej identyfikacji zmianami skórnymi. Kluczowa jest świadomość istnienia zespołu VEXAS, co ma najważniejsze znaczenie dla wczesnej diagnozy.
