Schizofrenia jest jedną z najpoważniejszych chorób psychicznych, która charakteryzuje się występowaniem halucynacji, urojeń, zaburzeń myślenia i zachowania, a także objawów negatywnych, takich jak apatia, anhedonia czy wycofanie społeczne. Objawy negatywne są szczególnie problematyczne, ponieważ utrudniają funkcjonowanie pacjentów w codziennym życiu i są oporne na leczenie. Dlatego leczenie schizofrenii powinno być kompleksowe i zindywidualizowane, uwzględniające zarówno farmakoterapię, jak i terapię psychologiczną oraz ćwiczenia behawioralne.
Przegląd badan klinicznych nad lekami
Badanie zatytułowane „Long-term Efficacy of Antipsychotic Drugs in Initially Acutely Ill Adults With Schizophrenia: Systematic Review and Network Meta-analysis” autorstwa Stefana Leuchta i współpracowników, zostało opublikowane w 2023 roku w czasopiśmie World Psychiatry. Jest to obszerny przegląd 45 badań klinicznych, dotyczących 24 różnych leków przeciwpsychotycznych, stosowanych w leczeniu schizofrenii 11238 pacjentów (33.1% to kobiety) przez najmniej 6 miesięcy. Autorzy badania zastosowali zaawansowane metody statystyczne, takie jak sieciowa i hierarchiczna analiza meta-analityczna. Udało im się porównać skuteczność i bezpieczeństwo leków w odniesieniu do objawów pozytywnych i negatywnych schizofrenii. Głównym wynikiem była zmiana ogólnych objawowo schizofrenii, któr badacze mierzyli dzięki standaryzowanej różnicy średnich (SDM)miedzy lekami. Czym niższa wartość SMD tym lepsza skuteczność leku.
Skuteczność leków w objawach pozytywnych i negatywnych
Wyniki badania dowodzą, iż leki przeciwpsychotyczne są skuteczne w redukcji objawów pozytywnych u osób z schizofrenią, takich jak halucynacje i urojenia. Jednak w przypadku objawów negatywnych, takich jak apatia czy wycofanie, leki te mają ograniczoną skuteczność.
Typowe i atypowe leki przeciwpsychotyczne
Leki przeciwpsychotyczne dzielą się na dwie główne grupy: typowe i atypowe. Podział ten odnosi się do ich mechanizmu działania i profilu skutków ubocznych. Leki typowe, takie jak chlorpromazyna, flufenazyna i perfenazyna, mogą być bardziej skuteczne w leczeniu objawów pozytywnych. Przyjmowanie tych leków wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych, takich jak dyskinezy czy zaburzenia metaboliczne. Z kolei atypowe leki przeciwpsychotyczne, takie jak aripiprazol, kariprazyna, lurazydon, paliperidon, risperidon, olanzapina, asenapina, klopiksol, kwetiapina oraz olanzapina mają korzystniejszy wpływ na objawy pozytywne i negatywne schizofrenii. Te leki z kolei mogą powodować przyrost masy ciała, zaburzenia metaboliczne czy zwiększoną senność.
Czytaj także: Stosowanie leków przeciwpsychotycznych jest związane z podwyższonym ryzykiem raka piersi
Schizofrenia – wpływ długości leczenia na efekty terapii
Autorzy badania przeanalizowali wpływ długości leczenia na skuteczność i bezpieczeństwo leków przeciwpsychotycznych. W badaniu uwzględniono pacjentów ze schizofrenią, którzy byli leczeni lekami przeciwpsychotycznymi przez okres od kilku tygodni do kilku lat.
Wyniki badań sugerują również, iż atypowe leki przeciwpsychotyczne są skuteczne w redukcji objawów schizofrenii ze względu na ich zdolność do oddziaływania nie tylko na receptory dopaminy, ale także na receptory innych neuroprzekaźników, takich jak serotonina i noradrenalina.
Aripiprazol wykazał najwyższą skuteczność w redukcji objawów pozytywnych po 26 tygodniach leczenia ( wg skali PANSS). Badania wskazują, iż im dłużej pacjenci stosowali leki , tym lepsze były efekty terapii. Wniosek z analizy jest rownież taki, iż olanzapina jest skuteczniejsza niż wiele innych leków przeciwpsychotycznych w długoterminowym leczeniu pacjentów z ostrą chorobą schizofreniczną. Jednak jej wyższa skuteczność wiąże się z ryzykiem przybierania na wadze. W przypadku jej stosowania zaleca się monitorowanie czynników ryzyka sercowo-naczyniowego oraz podejmowanie odpowiednich działań profilaktycznych. Wyniki te sugerują, iż risperidon i amisulpryd mogą być w tej chwili uważane za najlepsze alternatywy dla olanzapiny pod względem skuteczności w leczeniu pacjentów z schizofrenią
Jednak długotrwałe stosowanie leków przeciwpsychotycznych wiązało się również z większym ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych. Były nimi: wzrost masy ciała i problemy metaboliczne. Autorzy badania podkreślają, iż schizofrenia wpływa na różne obszary życia pacjentów, takie jak praca, życie społeczne i relacje interpersonalne. Dlatego ważne jest, aby monitorować stan zdrowia pacjentów podczas leczenia i dostosowywać leki do ich indywidualnych potrzeb.
Wnioski
Podsumowując, badanie pokazuje, iż leki przeciwpsychotyczne są skuteczne w leczeniu pacjentów z schizofrenią. Pamiętać należy, iż nie ma jednego najlepszego leku dla wszystkich pacjentów. Wybór odpowiedniego leku i długość leczenia są najważniejsze dla osiągnięcia najlepszych wyników terapii. Autorzy badania zaznaczają również, iż długość leczenia lekami przeciwpsychotycznymi jest ważna, ale nie wystarczająca. Należy uwzględnić także inne aspekty leczenia, takie jak terapia psychologiczna i ćwiczenia behawioralne.
Czytaj także : Wybór leku przeciwpsychotycznego wpływa na przestrzeganie terapii
